Numune Hastanelerinden Şehir Hastanelerine: Türkiye’de Hastanelerin Dünü, Bugünü Ve Yarını

Yıl 2023, Cilt: 12 Sayı: 2, 425 - 436, 23.06.2023

İbrahim Hüseyin Cansever , Durmuş Gökkaya

https://doi.org/10.53424/balikesirsbd.1070010

Cited By: 2

Öz

birimler olan hastanelerin ülkeye dağılımı oldukça önemli bir yer tutmaktadır. Bu kapsamda hastane planlaması; hastanelerin ülkeye dengeli şekilde dağılması, ihtiyaç ve taleplerin göz önüne alınarak yeni yapılacak veya onarılacak hastaneler için kriterler ortaya koyması bakımından önemlidir. Bu çalışmanın amacı, hastanelerin Sağlık Bakanlığının kuruluşundan günümüze kadar olan süreçte Türkiye’de geçirdiği dönüşümün ortaya konulmasıdır. Gereç ve Yöntem: Amaca yönelik olarak, ilgili süreçte ortaya konulan politika ve planlama belgeleri, sağlık istatistik yıllıkları ve ilgili döneme ve çalışma konusuna ilişkin yayımlanan dokümanlar doküman incelemesi yöntemiyle incelenmiştir. Bulgular: Çalışmada sağlık tesisi açısından paradigma değişiminin yaşandığı yıllar esas alınarak dönemlendirme yapılmıştır. Sonuç: Çalışmanın sonucunda; Türkiye’de hastane yapım çalışmaları ve çabası her dönemde var olmuş ancak hastaneler için belirli bir planlama çalışması olmadığı görülmüştür. 2010 öncesi döneme kadar ortaya konulan plan ve programların da çeşitli sebeplerle uygulanamadığı görülmüştür. 2011 sonrası dönemde sağlık tesislerinin planlamasıyla ile ilgili ilk ciddi adım olarak Sağlık Bakanlığı Yataklı Sağlık Tesisleri Planlama Rehberi ile hastanelerin mevcut durumlarının net şekilde ortaya konulduğu ve geleceğe yönelik hedeflerin belirlendiği görülmüştür. Bunun yanında Sağlık Bakanlığı stratejik planlarında da belirlenen amaç doğrultusunda hedefler belirlendiği görülmüştür. Bu kapsamda 2011 sonrası dönem için yataklı sağlık tesisleri ile ilgili planlı döneme geçişin olduğu ifade edilebilmektedir. Çalışmanın sonunda, var olan hastanelerin de onarımı/yenilenmesi veya yerine yeni hastane yapılması konusunda net kriterlerin ortaya konulması açısından planlama çalışmalarının geliştirilmesi gerektiği önerisinde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Hastane, Hastane Planlaması, Sağlık Tesisleri, Numune Hastaneleri, Şehir Hastaneleri

Destekleyen Kurum

Destekleyen kurum yoktur.

From Numune Hospitals to City Hospitals: Past, Present and Future of Hospitals in Turkey

Öz

Aim: Hospitals are one of the important actors of health service delivery. The distribution of hospitals in the country, which are units where second and third-line health services are offered, occupies a very important place. In this context, hospital planning; the balanced distribution of hospitals across the country is important in terms of setting criteria for hospitals to be built or repaired, taking into account the needs and demands. This study aims to demonstrate the transformation of hospitals in Turkey in the period from the establishment of the Ministry of Health to the present day. Materials and Methods: For this purpose, the policy and planning documents, health statistics annuals, and documents published regarding the relevant period and the study subject were examined by document analysis method. Results: In the study, periodization was made based on the years in which the paradigm shift was experienced in terms of the health facility. Conclusion: As a result of the study; Hospital construction studies and efforts in Turkey have existed in every period, but it has been seen that there is no specific planning work for hospitals. It has been observed that the plans and programs put forward until the period before 2010 could not be implemented for various reasons. In the post-2011 period, as the first serious step in the planning of health facilities, the Ministry of Health's Inpatient Health Facilities Planning Guide has clearly revealed the current status of hospitals and determined future targets. In addition, it has been observed that targets have been determined in line with the determined purpose in the strategic plans of the Ministry of Health. In this context, it can be stated that there is a transition to the planned period related to bedded health facilities for the post-2011 period. At the end of the study, it was suggested that planning studies should be developed to establish clear criteria for the repair/renewal of existing hospitals or the construction of a new hospital instead.

Anahtar Kelimeler

Hospital, Hospital Planning, Health Facilities, Numune Hospitals, City Hospitals.

Kaynakça

• Aba, G. (2018). Sağlık Politikası ve Planlaması. Nobel Yayınevi, Ankara.
• Ak, B. (1990). Hastane Yöneticiliği. Özkan Matbaacılık, Ankara.
• Akdağ, R. (2008). İlerleme Raporu: Türkiye Sağlıkta Dönüşüm Programı, Yayın No: 749, Sağlık Bakanlığı, Ankara.
• Altay, S. (2019). Atatürk Döneminde Numune Hastanelerine Dönüştürülen Osmanlı Hastaneleri. Atatürk Araştırma Merkezi Başkanlığı, Ankara.
• American Hospital Association. (1961). Areawide Planning for Hospitals and Related Health Facilities. Report of the Joint Committee of the American Hospital Association and Public Health Service. U.S. Department of Health, Educatıon, And Welfare, Washington.
• Arıkan, R. (2011). Araştırma yöntem ve teknikleri. Nobel Yayınevi, Ankara.
• Azak, S. (2001). Özel Hastaneler Yoğun Bakımda!. Yeni Türkiye, 7(40): 1515-1518.
• Baker, T.D. (1988). Planning Health Facilities, in Reinke W.A., Health Planning for Effective Management. Oxford University Press, New York. Bergwall, D.F., Reeves, P.N. and Woodside, N.B. (1973). Introduction to Health Planning. Information Resources Press, Washington.
• Boyacı, İ. (2021). Türkiye Sağlık Sisteminin Dönüşümü (2003-13): Sağlık Hizmet Bölgeleri Planlaması ve Şehir Hastaneleri. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(40), 358-376.
• Buğdaycı, R., Şaşmaz, T. ve Aydın, S. (2001). Temel Sağlık Hizmetlerinin Anlamı ve Bütünlüğü. Yeni Türkiye, 7(39): 174-182. Cansever, İ.H. (2020). Türkiye’de Sağlık Planlaması. Gazi Kitabevi, Ankara.
• CHP. (1938). Sıhhat ve İçtimai Muavenet Vekâleti, içinde On Beşinci Yıl, Yeniden bastıran kurum Türkiye Tıp Akademisi, (2010), 3. Baskı, Türkiye Tıp Akademisi, İstanbul.
• Dirican, R. ve Bilgel, N. (1993). Halk Sağlığı (Toplum Hekimliği). Uludağ Üniversitesi Basımevi, Bursa.
• Ettelt vd. (2010). Sağlık Hizmetlerinde Kapasite Planlama: Uluslararası Deneyimlerin İncelenmesi, Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezi Başkanlığı, Hıfzıssıhha Mektebi Müdürlüğü, Sağlık Bakanlığı Yayın No. 785, Ankara.
• Fişek, N.H. (1963). Türkiye’de Sağlık Hizmetlerinin Sosyalleştirilmesi Üzerine Çalışmalar, Sağlık Dergisi. 37(3). Prof. Dr. Nusret Fişek’in Kitaplaşmamış Yazıları-I.
• Gökkaya, D. (2020). “Şehir Hastaneleri Modelinin Kavramsal Çerçevesinin Değerlendirilmesi”, Erdal Eke (Ed.) Sağlık Yönetiminde Güncel Tartışmalar, İçinde (77-110), Nobel Akademik Yayıncılık, Ankara.
• Hoadley, E.D. vd. (2010). Strategic Facilities Planning: A Focus On Health Care. Journal of Service Science. 3(1): 15-22.
• Kavuncubaşı, Ş. ve Yıldırım, S. (2010). Hastane ve Sağlık Kurumları Yönetimi. 2. Baskı. Siyasal Kitabevi, Ankara.
• Mogalakwe, M. (2006). The use of documentary research methods in social research. African Sociological Review, 10 (1), 221-230.
• Müezzinoğlu M. (2016). Sağlık Bakanlığı 2016 Yılı Bütçe Sunumu. https://dosyasb.saglik.gov.tr/Eklenti/881,tbmmpdf.pdf?0 Erişim Tarihi 07.09.2021.
• OECD. (2021). Health Care Resources. https://stats.oecd.org/Index.aspx?DataSetCode=HEALTH_REAC. Erişim Tarihi: 27.08.2021.
• Övgün, B. ve Küçük, A. (2013). Sağlık Hizmetlerinde Yeniden Ölçeklendirme: Bölge Uygulamaları. Amme İdaresi Dergisi, 46(1): 57-80.
• Özcan, C. (2001). Türkiye’de Tedavi Hizmetlerinin Analizi. Yeni Türkiye, 7(39): 868-874.
• Öztek, Z. (2001). Türkiye’de Sağlık Hizmetleri, Yeni Türkiye, 7(39): 60-64.
• Resmi Gazete. (1983). Yataklı Tedavi Kurumları İşletme Yönetmeliği. 13.01.1983 tarih ve 17927 sayılı Resmi Gazete.
• Sağlık Alanında Bazı Düzenlemeler Hakkında Kanun Hükmünde Kararname, https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/4.5.663.pdf. Erişim Tarihi 05.09.2021
• Sağlık Bakanlığı Sağlık Yatırımları Genel Müdürlüğü. (2021). Şehir Hastaneleri. https://sygm.saglik.gov.tr/TR-33960/sehir-hastaneleri.html?Sayfa=1 Erişim Tarihi 07.09.2021
• Sağlık Bakanlığı Yatırım Takip Sistemi. (2021) https://yts.saglik.gov.tr/ Erişim Tarihi 07.09.2021
• Sağlık Bakanlığı. (1989). Yataklı Tedavi Kurumları İstatistik Yıllığı 1988, Tedavi Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Sağlık Bakanlığı. (1990). Yataklı Tedavi Kurumları İstatistik Yıllığı 1989, Tedavi Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Sağlık Bakanlığı. (1991). Yataklı Tedavi Kurumları İstatistik Yıllığı 1990, Tedavi Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Sağlık Bakanlığı. (1993). Sağlık İstatistikleri 1992. Sağlık Bakanlığı, Ankara.
• Sağlık Bakanlığı. (1994). Yataklı Tedavi Kurumları İstatistik Yıllığı 1993, Tedavi Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Sağlık Bakanlığı. (1995). Yataklı Tedavi Kurumları İstatistik Yıllığı 1994, Tedavi Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Sağlık Bakanlığı. (1996). Yataklı Tedavi Kurumları İstatistik Yıllığı 1995, Tedavi Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Sağlık Bakanlığı. (1997). Yataklı Tedavi Kurumları İstatistik Yıllığı 1996, Tedavi Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Sağlık Bakanlığı. (1998). Yataklı Tedavi Kurumları İstatistik Yıllığı 1997, Tedavi Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Sağlık Bakanlığı. (1999). Yataklı Tedavi Kurumları İstatistik Yıllığı 1998, Tedavi Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Sağlık Bakanlığı. (2000). Yataklı Tedavi Kurumları İstatistik Yıllığı 1999, Tedavi Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Ankara . Sağlık Bakanlığı. (2001). Yataklı Tedavi Kurumları İstatistik Yıllığı 2000, Tedavi Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Sağlık Bakanlığı. (2002). Yataklı Tedavi Kurumları İstatistik Yıllığı 2001, Tedavi Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Sağlık Bakanlığı. (2003). Yataklı Tedavi Kurumları İstatistik Yıllığı 2002, Tedavi Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Sağlık Bakanlığı. (2004). Sağlık İstatistikleri 2003. Sağlık Bakanlığı, Planlama ve Koordinasyon Kurulu Başkanlığı, Ankara.
• Sağlık Bakanlığı. (2005). Yataklı Tedavi Kurumları İstatistik Yıllığı 2004, Tedavi Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Sağlık Bakanlığı. (2006). Yataklı Tedavi Kurumları İstatistik Yıllığı 2005, Tedavi Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Sağlık Bakanlığı. (2007). Yataklı Tedavi Kurumları İstatistik Yıllığı 2006, Tedavi Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Sağlık Bakanlığı. (2008). Yataklı Tedavi Kurumları İstatistik Yıllığı 2007, Tedavi Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Sağlık Bakanlığı. (2009). Sağlık İstatistikleri 2008. Sağlık Bakanlığı, Ankara.
• Sağlık Bakanlığı. (2010a). Sağlık Bölge Planlamasına İlişkin Uygulamalar, 02.07.2010 tarih ve 2010/50 sayılı Genelge.
• Sağlık Bakanlığı. (2010b). Sağlık İstatistikleri 2009. Sağlık Bakanlığı, Ankara.
• Sağlık Bakanlığı. (2010c). Stratejik Plan 2010-2014. Yayın No: 788, Sağlık Bakanlığı Yayınları, Ankara.
• Sağlık Bakanlığı. (2011a). Sağlık Bakanlığı Yataklı Sağlık Tesisleri Planlama Rehberi: Özet Kitap, Tedavi Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Sağlık Bakanlığı. (2011b). Sağlık İstatistikleri 2010. Sağlık Bakanlığı, Ankara.
• Sağlık Bakanlığı. (2011c). Türkiye’de Özellikli Planlama Gerektiren Sağlık Hizmetleri: 2011-2023. Sağlık Bakanlığı Yayın No: 836, Tedavi Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Sağlık Bakanlığı. (2012a). Stratejik Plan 2013-2017. Sağlık Bakanlığı Yayınları, Ankara.
• Sağlık Bakanlığı. (2012b). Sağlık İstatistikleri 2011. Sağlık Bakanlığı, Ankara.
• Sağlık Bakanlığı. (2013). Sağlık İstatistikleri 2012. Sağlık Bakanlığı, Ankara.
• Sağlık Bakanlığı. (2014). Sağlık İstatistikleri 2013. Sağlık Bakanlığı, Ankara.
• Sağlık Bakanlığı. (2016), Sağlık Hizmet Bölgeleri Organizasyon Şemasının Güncellenmesi. 28.03.2016 tarih ve 83913885 sayılı yazı.
• Sağlık Bakanlığı. (2018). Sağlık İstatistikleri 2017. Sağlık Bakanlığı, Ankara.
• Sağlık Bakanlığı. (2019). Sağlık İstatistikleri 2018. Sağlık Bakanlığı, Ankara.
• Sağlık Bakanlığı. (2021). Sağlık İstatistikleri 2019. Sağlık Bakanlığı, Ankara.
• Sağlık Bakanlığı. Sözleşmesi İmzalanan İhaleler. https://sygm.saglik.gov.tr/TR-33027/sozlesmesi-imzalanan-ihaleler.html Erişim Tarihi 07.10.2021.
• Sağlık Bakanlığınca Kamu Özel İş Birliği Modeli ile Tesis Yaptırılması, Yenilenmesi ve Hizmet Alınması ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun. http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2013/03/20130309-1.htm Erişim Tarihi 05.09.2021
• Sağlık Hizmetleri Temel Kanununa Bir Ek Madde Eklenmesi Hakkında Kanun, 15.07.2005 tarih ve 25876 sayılı Resmi Gazete. http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2005/07/20050715-2.htm. Erişim Tarihi 05.09.2021
• Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı. (1976). Yataklı Tedavi Kurumları 1975 Yılı Bülteni, Tedavi Kurumları Genel Müdürlüğü, Ankara,
• Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı. (1978). Yataklı Tedavi Kurumları 1977 Yılı Bülteni, Tedavi Kurumları Genel Müdürlüğü, Ankara,
• Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı. (1979). Yataklı Tedavi Kurumları 1978 Yılı Bülteni, Tedavi Kurumları Genel Müdürlüğü, Ankara,
• Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı. (1980). Yataklı Tedavi Kurumları 1979 Yılı Bülteni, Tedavi Kurumları Genel Müdürlüğü, Ankara,
• Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı. (1981). Yataklı Tedavi Kurumları 1980 Yılı Bülteni, Tedavi Kurumları Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı. (1984). Yataklı Tedavi Kurumları 1983 Yılı Bülteni, Tedavi Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı. (1985). Yataklı Tedavi Kurumları 1984 Yılı Bülteni, Tedavi Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı. (1986) Yataklı Tedavi Kurumları 1985 Yılı Bülteni, Tedavi Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı. (1987). Yataklı Tedavi Kurumları 1986 Yılı Bülteni, Tedavi Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı. (1988). Yataklı Tedavi Kurumları 1987 Yılı Bülteni, Tedavi Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Savaş, B.S. (2001), Türkiye Sağlık Sistemi: Kısa Bir Genel Bakış, Yeni Türkiye, 7(39): 87-128.
• Schultz, G.P. (1970). The Logic of Health Care Facility Planning. Socio-Economic Planning Sciences. 4(3): 383-393.
• SMİV. (1954). Milli Sağlık Programı ve Sağlık Bankası Hakkında Etüdler, Sıhhiye ve Muavenet-i İçtimaiye Vekâleti Neşriyatı, Yayın No. 177, Ankara.
• SSYB. (1946). Birinci On Yıllık Milli Sağlık Planı, Sayı. 124. Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı Yayınları, Ankara.
• SSYB. (1982). Dr. Refik Saydam 1881-1942: Ölümünün 40. Yılı Anısına, Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı Yayınları, Ankara.
• SSYB. (1983). Cumhuriyet Dönemi Yataklı Tedavi Hizmetleri 1923-1983 ve 1982 Çalışmaları. Tedavi Hizmetleri Genel Müdürlüğü. Yayın No: 505. Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı Yayınları, Ankara.
• TTB. (2002). Yeni Bin Yılın Başında Türkiye Sağlık Sektörünün Durumu. Türk Tabipler Birliği Merkez Konseyi.
• TBMM (2019). Türkiye Büyük Millet Meclisi Plan ve Bütçe Komisyonu Tutanak Dergisi-12. Toplantı 12 Kasım 2019 Salı. Ankara.
• https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2020/02/12-Kasim-2019_PBK_Gorusmeler.pdf Erişim Tarihi: 10.09.2021.
• TÜİK. (2020). Sağlık Harcamaları İstatistikleri, 2019. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Health-Expenditure-Statistics-2019-33659. Erişim Tarihi: 02.09.2021.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık, Ankara.
• 58. Hükümet Acil Eylem Planı (AEP) (2003). https://docplayer.biz.tr/3890419-T-c-58-hukumet-acil-eylem-plani-aep.html Erişim Tarihi: 03.09.2021.