EMİNE IŞINSU VE ORHAN PAMUK'TA SIFATLARIN KULLANIMI ÜZERİNDEN TOPLUMSAL CİNSİYET AYRIMINA DİL BİLİMSEL BİR YAKLAŞIM

Yıl 2021, , 68 - 92, 27.12.2021

İmra Barut Kahraman

https://doi.org/10.53711/balkanistik.1019585

Öz

İnsanoğlu tarihin başlangıcından beri duygu ve düşüncelerini ifade edebilmek için çeşitli enstrümanlardan yararlanmıştır. Dünyaya gelen her bireyin içine doğduğu kültür ve coğrafya farklı olduğundan onların kendisini ifade edebilmek için yararlandıkları yöntemleri kullanış biçimlerinde de ayrılmalar ortaya çıkmıştır.
İnsanlığın dili kullanmayı öğrenmesiyle birlikte kişiler arası iletişim artmış, duygu ve düşüncelerin dile getirilmesi kolaylaşmıştır. Ancak her bireyin karakteri farklı olduğundan dili kullanış biçimlerinde de değişiklikler olması kaçınılmazdır. İşte bireylerin dillerinde oluşan bu özel ve kişisel anlatış tarzına üslup diyoruz.
Kadın ve erkek cinsiyetlerini belirleyen özellikler incelendiğinde onların biyolojilerinden ileri gelen farklılıkların düşünce ve davranışlarına da yansıdığı görülmektedir. Bu cinsiyetten kaynaklanan farklılıklar aynı zamanda dili kullanma yetenek ve işlevleri bakımından da ele alınabilir mi? Kadın ve erkek dili olarak adlandırabileceğimiz aynı dil kullanıcılarının genelleşmiş üslup farklılıklarından söz edilebilir mi? Kulanım farklılıkları -varsa- dil bilgisel farklılıklar da yaratır mı?
Bilindiği gibi sıfatlar kurduğumuz cümlelerin daha iyi tanımlanmasına yardımcı olurlar. Hem iç dünyamızı hem de dış dünyayı daha iyi algılamamızı ve karşı tarafa yansıtmamızı sağlarlar. Bu durumda yazarların toplumsal cinsiyet farklılıklarının yansımalarını da en iyi sıfatları kullanım tarzları üzerinden görebiliriz.
Bu çalışmada Türk edebiyatının iki önemli çağdaş yazarının eserlerinden faydalanılarak kadın ve erkek edebiyatçıların bakış açıları sıfat tamlamalarının kullanımı üzerinden değerlendirilmeye çalışılmıştır. Emine Işınsu’nun Çiçekler Büyür romanı ile Orhan Pamuk’un Cevdet Bey ve Oğulları adlı romanından ilk otuz sayfadaki sıfat tamlamaları incelenerek yazarların üsluplarındaki farklar hakkında ipuçları değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Toplumsal Cinsiyet, Üslup, Sıfat Tamlamaları, Dil Sosyolojisi, Toplumsal Dil Bilim

Destekleyen Kurum

Trakya Üniversitesi

Teşekkür

Bütün Emeklerinden dolayı F. Sibel Bayraktar hocama teşekkürlerimi sunarım.

LINGUISTIC APPROACH TO GENDER DISCRIMINATION THROUGH THE USE OF ADJECTIVES IN EMINE IŞINSU AND ORHAN PAMUK

Öz

Human beings have benefited from various instruments to express their feelings and thoughts since ancient times. Since the culture and geography in which every individual come to the world is different, there have been differences in the way their use of methods to express themselves.
As humanity learned to use language, interpersonal communication increased and it became easier to express feelings and thoughts. However, since each individual's character is different, it is inevitable that there will be changes in the way they use the language. We call this special and personal narrative that occurs in the language of individuals as style.
When the features that determine the gender of men and women are examined, it is seen that the differences arising from their biology are also reflected in their thought pattern and behavior. Can the differences arising from gender also be considered in terms of language skills and functions? Can we mentioned about the generalized stylistic differences of the same language users, which we can call the female and male languages? Do the differences of use make also grammatical differences, if any?
As is known, adjectives help to define the sentences better. They enable us to perceive both our inner and outer world better and reflect them to the otherside. In this case, we can see the reflections of the gender differences of the authors through their use of adjectives.
In this study, we tried to evaluate the perspectives of male and female literary figures through the use of adjective clauses by the works of two important contemporary writers of Turkish literature. We examined the adjective phrases in the first thirty pages of Emine Işınsu's novel "Flowers Grow" and Orhan Pamuk's "Cevdet Bey and Sons", and tried to evaluate the clues about the differences in the styles of our writers.

Anahtar Kelimeler

Gender, Style, Adjective Clauses, Language Sociology, Social Linguistics

Kaynakça

• BANGUOĞLU, Tahsin (2011), Türkçenin Grameri, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• BARUT, İmra (2020), Emine Işınsu’nun “Çiçekler Büyür” Adlı Romanı ile Orhan Pamuk’un “Cevdet Bey ve Oğulları” Romanının Dilbilimsel Açıdan Mukayese Edilmesi, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı, Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi, Edirne.
• ÇALIŞKAN, Adem (2015), “Üslûp ve Üslûpbilim Üzerine-4: Üslûp ve Üslûpbilim Sınıflandırmaları”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8 (38), 48-87.
• ÇELEBİ, Binnur (2016), “Türk Âşığı Bir Kadın Yazar: Emine Işınsu, http://www.telekomculardernegi.org.tr/haber-6900-turk-asigi-bir-kadin-yazar--emine-isinsu.html, (Erişim Tarihi: 12.11.2019).
• ÇETİŞLİ, İsmail (2008), Edebiyat Sanatı ve Bilimi, Ankara: Akçağ Yayınları.
• DİVLEKÇİ, Celalettin (2008), “Tarihsel Süreç İçerisinde Üslûba İlişkin Tanım Çabaları ve Bir Tanım Denemesi (II)”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 49 (1), 223-252.
• ERDEN, Aysu (2002), Kısa Öyküler ve Dilbilimsel Eleştiri, İstanbul: Gendaş Kültür Yayınevi.
• ERGİN, Muharrem, Türk Dil Bilgisi (2013), İstanbul: Bayrak Basım/Yayım/Tanıtım.
• GÜVEN, Mine, İMER, Kâmile, KOCAMAN, Ahmet, ÖZSOY, A. Sumru (2001), Dilbilim Sözlüğü, İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınları.
• IŞINSU, Emine (2012), Çiçekler Büyür, İstanbul: Bilge Kültür Sanat.
• KARAHANCI, İbrahim (2016), “Üslûp Belirleme Girişimlerine Dil Verileri Üzerinden Yaklaşmak”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9 (45), 154-161.
• Konya Yenigün (2015), “Emine Işınsu: Hissederek Yazıyorum”, http://www.konyayenigun.com/roportaj/emine-isinsu-hissederek-yaziyorum-h97962.html, (Erişim Tarihi: 17.05.2020).
• MOİR, Anne, JESSEL, David (2002), Beyin ve Cinsiyet, Tarık Demirkan (Çev.), İstanbul: Pencere Yayınları.
• OLGUN, Ayşe (2018), “Yazmayı Bırakmak En Korktuğu Şeydi-Eşi İskender Öksüz ile Röportaj”, https://www.yenisafak.com/hayat/yazmayi-birakmak-en-korktugu-seydi-3290353, (Erişim Tarihi: 02.02.2020).
• ÖKSÜZ, İskender (2009), “Emine Işınsu: Mecmua Dergisi Özel Sayısında İskender Öksüz’le Röportaj”, https://millidusunce.com/emine-isinsu-mecmua-dergisi-ozel-sayisinda-iskender-oksuzle-roportaj/, (Erişim Tarihi: 21.04.2020).
• ÖLKER, Gökhan (2007), “Mustafa Kutlu’nun ‘Kara Kumudur Kalan’ Adlı Hikâyesi Üzerine Bir Dil ve Üslûp Değerlendirmesi” Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17, 427-435.
• PAMUK, Orhan (2017), Hatıraların Masumiyeti, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• PAMUK, Orhan (2018), Benim Adım Kırmızı, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• PAMUK, Orhan (2018), Cevdet Bey ve Oğulları, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Töre (2012), “Edebiyatımızda Işınsu”, http://ulkunet.com/UcuncuSayfa/_TORE_1326.pdf, (Erişim Tarihi: 25.05.2020).
• Youtube, “Orhan Pamuk 25 Soru”, https://www.youtube.com/watch?v=k8jvUPGGmZU, (Erişim Tarihi: 20.05.2020).
• Youtube, “Orhan Pamuk Romanlarını Nasıl Yazar?” https://www.youtube.com/watch?v=mrnyEp9fVqM, (Erişim Tarihi: 20.05.2020).
• Youtube, “Orhan Pamuk-Bir Kentin İzindeki Romancı”, https://www.youtube.com/watch?v=AHNm0ptOMnA, (Erişim Tarihi: 18.04.2020).
• YURDANUR, Cengizhan (2000), Türk Edebiyatına Analitik Bakış (Prof. Dr. Mehmet Kaplan’ın Doktora Seminer Notları), İstanbul: REBA Yayınları.