KIRMIZI SAÇLI KADIN WITH A PSYCHOANALYTIC APPROACH

Yıl 2020, Cilt: 2 Sayı: 1, 113 - 139, 30.06.2020

Selva Çelik

Öz

The unknown darkness of mankind according to psychoanalysis which appears when fronting one’s childhood, fears and aspirations is the unconscious. As well as being considered as a space where unwanted feelings and thoughts are thrown, the unconscious also has a dynamic structure where important connections come together and therefore is a resource that nourishes our ego. Psychoanalysis, developed by Sigmund Freud at the end of the 19th century to realize the unconscious analysis of individuals, has been used over time as an auxiliary method in analyzing literary works. Theory of psychoanalytic literary criticism also features a theory which adds new meanings to the text with its new and different perspectives by the analysis of the literary texts which reflects the author's personality, biography, and the unconscious. 'Oedipus Complex', being the complexity of all neuroses, is the emergence of jealousy and competitive feelings that the child experiences by the awareness of the sexual intercourse between their parents. In this study, one of the most important figures in Turkish literature; Orhan Pamuk’s novel, Kırmızı Saçlı Kadın (The Red Haired Woman), was examined with a psychoanalytic approach. The novel’s characters were found to have neurotic characteristics and the factors that could be caused by this situation were discussed in the light of the ‘Oedipus Complex’, which is one of the lines forming the theoretical background of the psychoanalytic method developed by Freud. As a result of the study, it was understood that Kırmızı Saçlı Kadın is a suitable text for analysis in the context of the theory of psychoanalytic literary criticism theory.

Anahtar Kelimeler

Orhan Pamuk, Kırmızı Saçlı Kadın, Oedipus Complex, Psychoanalytic Criticism

PSİKANALİTİK BİR YAKLAŞIMLA KIRMIZI SAÇLI KADIN

Öz

İnsanın bilinmeyen karanlığı, çocukluğuna, korkularına, özlemlerine yönelmesiyle ortaya çıkan psikanalize göre, bilinçdışıdır. Bilinçdışı, istenmeyen duygu ve düşüncelerin atıldığı bir yer gibi düşünüleceği gibi önemli bağlantıların bir araya geldiği hareketli bir yapıya da sahiptir. Dolayısıyla benliğimizi besleyen bir kaynaktır. 19. yüzyılın sonunda kişilerin bilinçdışı çözümlemelerini yapmak amacıyla Sigmund Freud tarafından geliştirilen psikanaliz, zamanla edebî eserlerin çözümlenmesinde yardımcı bir yöntem olarak kullanılmaya başlanır. Psikanalitik edebiyat eleştirisi kuramı da yazarın kişiliğinin, biyografisinin ve bilinçdışının eserine yansıtıldığı sanatçıya dönük edebî metinlerin çözümlenmesinde sunduğu yeni ve farklı bakış açılarıyla metne yeni anlamlar katan bir kuram özelliği taşır. Tüm nevrozların karmaşası olan ‘Oedipus Kompleksi’ ise çocuğun, ebeveynleri arasındaki cinsel ilişkinin farkına varmasıyla yaşadığı kıskançlık ve rekabet duygularının ortaya çıkmasıdır. Bu çalışmada da Türk edebiyatının önemli isimlerinden biri olan Orhan Pamuk’un Kırmızı Saçlı Kadın adlı eseri psikanalitik bir yaklaşımla incelenmiştir. Roman kahramanlarının nevrotik özellikler taşıdığı saptanmış ve bu durumun sebep olabileceği etkenler Freud’un geliştirdiği psikanalitik yöntemin kuramsal altyapısını oluşturan izleklerden biri olan ‘Oedipus Kompleksi’ ışığında ele alınmıştır. Çalışmanın sonucunda Kırmızı Saçlı Kadın adlı eserin psikanalitik edebiyat eleştirisi kuramı bağlamında çözümlenmeye uygun bir metin olduğu anlaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Orhan Pamuk, Kırmızı Saçlı Kadın, Oedipus Kompleksi, Psikanalitik Eleştiri

Kaynakça

• BERGER, Arthur Asa (2014), Kültür Eleştirisi: Kültürel Kavramlara Giriş, Özgür Emir (Çev.), İstanbul: Pinhan Yayınları.
• CEBECİ, Oğuz (2004), Psikanalitik Edebiyat Kuramı, İstanbul: İthaki Yayınları.
• CEVİZCİ, Ahmet (1999), Felsefe Sözlüğü, İstanbul: Paradigma Yayınları.
• DEMİR, Ömer, ACAR, Mustafa (1997), Sosyal Bilimler Sözlüğü, Konya: Vadi Yayınları.
• ERTÜZÜN, M. Işıl (2012), Baba İşlevi, İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• FREUD, Sigmund (1996), Beş Konferans ve Psikanalize Toplu Bakış, Kamuran Şipal (Çev.), İstanbul: Cem Yayınevi.
• FREUD, Sigmund (2009), Haz İlkesinin Ötesinde Ben ve İd, Ali Nahit Babaoğlu (Çev.), İstanbul: Metis Yayınları.
• FREUD, Sigmund (2009), Düşlerin Yorumu, I. Emre Kapkın (Çev.), İstanbul: Payel Yayınları.
• FREUD, Sigmund (2010), Düşlerin Yorumu II, Emre Kapkın (Çev.), İstanbul: Payel Yayınları.
• FREUD, Sigmund (1999), Sanat ve Edebiyat, Emre Kapkın, Ayşen Tekşen Kapkın (Çev.), İstanbul: Payel Yayınları.
• FROMM, Erich (2015), Rüyalar, Masallar, Mitler, Aydın Arıtan, Kaan H. Ökten (Çev.), İstanbul: Say Yayınları.
• NASİO, J. D. (2005), Oedipus Psikanalizin En Önemli Kavramı, Canan Coşkan (Çev.), İstanbul: Say Yayınları.
• OCTAVE, Mannoni (1992), Sigmund Freud, Veysel Atayman, Turgay Kurultay (Çev.), İstanbul: Alan Yayıncılık.
• PAMUK, Orhan (2016), Kırmızı Saçlı Kadın, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.