Kalp Yetmezliğinde Tedaviye Uyumu Artırmaya Yönelik Girişimler: Bir Literatür Derlemesi

Yıl 2025, Cilt: 4 Sayı: 3, 103 - 121, 03.12.2025

Sinem Ceyhan , Münire Temel

https://doi.org/10.61830/balkansbd.1794594

Öz

Kalp yetmezliği kalbin dokulara yeterli miktarda kan pompalayamaması ile karakterize, mortalite ve morbidite riski yüksek klinik bir sendromdur. Kalp yetmezliğinin yönetiminde düzenli ilaç kullanımı, diyet ve sıvı alımı düzenlemesi, kilo kontrolü, egzersiz ve belirtilerin takibi gibi uygulamalar önerilmektedir. Tedaviye uyum diğer kronik hastalıklarda olduğu gibi kalp yetmezliğinin yönetiminde de önemli bir faktördür. Tedaviye uyumsuzluk, belirtilerin artmasına, prognozun kötüleşmesine, hastaneye yatış ve mortalite riskinin artmasına neden olmaktadır. Kalp yetmezliği hastalarında tedaviye uyumu artıracak çeşitli yöntemler uygulanmaktadır. Bu derleme ile kalp yetmezliğinde tedaviye uyumu arttırmaya yönelik müdahalelerin değerlendirilmesi ve konu hakkında farkındalık kazandırmak amaçlanmıştır. Bu kapsamda 20 araştırma makalesi incelenmiştir. Müdahalelerde sıklıkla hemşirelerin liderlik ettiği tespit edilmiştir. İncelenen araştırmalarda uyumu artırmak için hasta eğitimi, uzaktan takip ve görüşme, egzersiz rehabilitasyonu, yapılandırılmış uyum programı, hemşirelik süreci ve motivasyonel görüşme gibi farklı müdahalelerin uygulandığı görülmüştür. Tedaviye uyumun göstergeleri olarak; ilaç ve diyet uyumu, öz bakım, öz yönetim, semptom değerlendirme, yaşam kalitesi gibi parametreleri değerlendiren anket ve ölçekler, ilaç alım ve egzersiz takibini sağlayan dijital sayaçlar, kilo takibi, kan testleri, hastane yatış sıklığı gibi parametreler kullanılmıştır. Yapılan müdahalelerin çoğunluğunun tedaviye uyumu kısmen veya bütünüyle desteklediği, ancak uzaktan desteğe dayalı bazı müdahalelerin uyumda belirgin bir artış sağlamadığı anlaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

kalp yetmezliği , tedaviye uyum , hemşirelik

Interventions to Improve Treatment Adherence in Heart Failure: A Literature Review

Öz

Heart failure is a clinical syndrome characterized by the heart's inability to pump sufficient blood to the tissues, and carries a high risk of mortality and morbidity. Recommended practices for the management of heart failure include regular medication use, diet and fluid intake regulation, weight control, exercise, and symptom monitoring. As with other chronic diseases, adherence to treatment is an important factor in the management of heart failure. Non-adherence to treatment leads to increased symptoms, worsened prognosis, and increased risk of hospitalization and mortality. Various methods are used to increase treatment adherence in heart failure patients. This review aimed to evaluate interventions aimed at improving treatment adherence in heart failure and to raise awareness on the subject. In this context, 20 studies were examined. It was determined that nurses frequently led these interventions. The studies reviewed observed that various interventions such as patient education, remote monitoring and interviews, exercise rehabilitation, structured adherence programs, the nursing process, and motivational interviewing were implemented to increase adherence. As indicators of treatment adherence; questionnaires and scales assessing medication and diet adherence, self-care, self-management, symptom assessment, and quality of life were used, as were digital meters for tracking medication intake and exercise, weight monitoring, blood tests, and hospitalization frequency. It was found that the majority of interventions partially or completely supported treatment adherence, but some interventions based on remote support did not significantly increase adherence.

Anahtar Kelimeler

Heart failure , nursing , treatment adherence

Kaynakça

• 1. Ponikowski P, Voors AA, Anker SD, Bueno H, Cleland JGF, Coats AJS, et al. 2016 ESC Guidelines for the diagnosis and treatment of acute and chronic heart failure. Eur J Heart Fail. 2016;18(8):891–75. https://doi.org/10.1002/ejhf.592
• 2. Kaya G, Çıtlık Sarıtaş S. Kalp yetersizliği bulunan hastalarda semptom kontrolünde egzersizin önemi. Turk J Cardiovasc Nurs. 2016; 7(13):75-87.
• 3. Sezgin D, Mert H. Kalp yetersizliği olan bireylerin hemşirelik bakımında kanıta dayalı yaklaşımlar. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi. 2015; 8(2): 108-18.
• 4. Norhammar A, Bodegard J, Vanderheyden M, Tangri N, Karasik A, Maggioni AP, et al. Prevalence, outcomes and costs of a contemporary, multinational population with heart failure. Heart. 2023;109(7):548–56. https://doi.org/10.1136/heartjnl-2022-321702
• 5. Türk Kardiyoloji Derneği. Türkiye’de kalp yetersizliği yol haritası. 2015. [Erişim 29 Ekim 2025]. Erişim adresi:https://tkd.org.tr/
• 6. Beezer J, Hatrushi MA, Husband A, Kurdi A, Forsyth P. Polypharmacy definition and prevalence in heart failure: A systematic review. Heart Failure Rev. 2022;27(2):465– 92. https://doi.org/10.1007/s10741-021- 10135-4
• 7. Figueroa MS, Peters JI. Congestive heart failure: Diagnosis, pathophysiology, therapy, and implications for respiratory care. Respir Care. 2006;51(4) 403–12.
• 8. Alpman A. Kalp yetmezliği tedavisinde eski düşman, yeni dost: Beta blokerler. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası. 2000;53(1):43-7.
• 9. Akıncı AÇ, Zengin N, Buğu Y. Kalp yetersizliği ve hemşirelik bakımı. Yoğun Bakım Hemşireliği Dergisi. 2014;18(2):52- 61.
• 10. Chun KH, Kang SM. Advanced heart failure: A contemporary approach. Korean J Med. 2023;38(4):471–83. https://doi.org/10.3904/kjim.2023.159
• 11. Pego-Fernandes PM, Monteiro R. Surgical treatment of heart failure: A hot topic. Sao Paulo Med J. 2011;129(3):127-9. https://doi.org/10.1590/s1516- 31802011000300001
• 12. King-Dailey K, Frazier S, Bressler S, KingWilson J. The role of nurse practitioners in the management of heart failure patients and programs. Curr Cardiol Rep. 2022;24(12): 1945-56. https://doi.org/10.1007/s11886-022- 01796-0
• 13. Demirbaş N, Kutlu R. Çoklu ilaç kullanan yetişkin bireylerin tedaviye uyumu ve özetkililik düzeyleri. Ankara Med J. 2020;(2):269-80.
• 14. Van Der MH, Van Vellhuisen DJ, Veeger NJ, Rutten FH, Jaarsma T. Compliance with nonpharmacological recommendations and outcome in heart failure patients. Eur Heart J. 2010; 31(12):1486–93. https://doi.org/10.1093/eurheartj/ehq091 15. Şabanoğlu C, Akpınar NB, Yüce UÖ. Kalp yetersizliği olan bireylerin hastalık uyumuna ilişkin öz farkındalıkları: Nitel bir araştırma. Turk J Cardiovasc Nurs.2023;14(33):51-7.
• 16. Uysal H, Enç N. Kronik kalp yetersizliği olan hastaların uyumu için motivasyonel görüşme. Turk J Cardiovasc Nurs. 2012;1(3): 33-8.
• 17. Oğuz S. Kronik kalp yetersizliği olan bireylerin hastalık yönetimine ilişkin inanç ve uyumları. Kalp Yetersizliği Elektronik Haber Bülteni. 2009;1(11):0-0.
• 18. Yayehd K, Damorou F, N’cho Mottoh MP, Tcherou T, Johnson A, Pessinaba S, et al. Observance thérapeutique de l'insuffisant cardiaque à lomé compliance to treatment in heart failure patients in lomé. Annales de cardiologie et d'angeiologie. 2013;62(1):22–7. https://doi.org/10.1016/j.ancard.2012.03.005
• 19. Ding H, Jayasena R, Chen SH, Maiorana A, Dowling A, Layland J, et al. The effects of telemonitoring on patient compliance with self-management recommendations and outcomes of the innovative telemonitoring enhanced care program for chronic heart failure: Randomized controlled trial. J Med Internet Res.2020;22(7):e17559. https://doi.org/10.2196/17559
• 20. Chen C, Li X, Sun L, Cao S, Kang Y, Hong L, et al. Post-discharge short message service improves short-term clinical outcome and self-care behaviour in chronic heart failure. ESC Heart Fail. 2019;6(1):164–73. https://doi.org/10.1002/ehf2.12380
• 21. Schmaderer MS, Struwe L, Loecker C, Lier L, Lundgren SW, Wichman C, et al. Mobile health self-management interventions for patients with heart failure: A pilot study. The J Cardiovasc Nurs. 2022; 37(5): E149–E159. https://doi.org/10.1097/JCN.0000000000000 846
• 22. Galinier M, Roubille F, Berdague P, Brierre G, Canite P, Dary P, et al. Telemonitoring versus standard care in heart failure: A randomised multicentre trial. Eur J Heart Fail. 2020;22(6): 985–94. https://doi.org/10.1002/ejhf.1906
• 23. Rahimi K, Nazarzadh M, Pinho-Gomes AC, Woodward M, Salimi-Khorshidi G, Ohkuma T, et al. Home monitoring with technologysupported management in chronic heart failure: A randomised trial. Heart. 2020;106(20):1573–8. https://doi.org/10.1136/heartjnl-2020-316773
• 24. Dorsch MP, Farris KB, Rowell BE, Hummel SL, Koelling TM. The effects of the manageHF4life mobile app on patients with chronic heart failure: Randomized controlled trial. JMIR Mhealth and Uhealth. 2021;9(12): e26185. https://doi.org/10.2196/26185
• 25. Asch DA, Troxel AB, Goldberg LR, Tanna MS, Mehta SJ, Norton L, et al. Remote monitoring and behavioral economics in managing heart failure in patients discharged from the hospital: A randomized clinical trial. JAMA Inter Med. 2022;182(6):643–9. https://doi.org/10.1001/jamainternmed.2022. 1383
• 26. Deckwart O, Koehler K, Lezius S, Prescher S, Koehler F, Winkler S. ). Effects of remote patient management on self-care behaviour in heart failure patients: Results from the randomized TIM-HF2 trial. Eur J Cardiovasc Nur. 2023;22(8):786–94. https://doi.org/10.1093/eurjcn/zvad019
• 27. Kitzman DW, Whellan DJ, Duncan P, Pastva AM, Mentz RJ, Reeves GR, et al. Physical rehabilitation for older patients hospitalized for heart failure. New Engl J Med. 2021;385(3):203–16. https://doi.org/10.1056/NEJMoa2026141
• 28. Lundgren KM, Langlo KAR, Salvesen Ø, Zanaboni P, Cittanti E, Mo R, et al. Feasibility of telerehabilitation for heart failure patients inaccessible for outpatient rehabilitation. ESC Heart Fail. 2023; 10(4): 2406–2417. https://doi.org/10.1002/ehf2.14405
• 29. Schulz M, Griese-Mammen N, Anker SD, Koehler F, Ihle P, Ruckes C, et al. Pharmacybased interdisciplinary intervention for patients with chronic heart failure: Results of the PHARM-CHF randomized controlled trial. Eur J Heart Fail. 2019;21(8):1012–21. https://doi.org/10.1002/ejhf.1503
• 30. Oscalices MIL, Okuno MFP, Lopes MCBT, Campanharo CRV, Batista REA. Orientação de alta e acompanhamento telefônico na adesão terapêutica da insuficiência cardíaca: Ensaio clínico randomizado. Rev Lat-Am Enferm. 2019;27:e3159. https://doi.org/10.1590/1518-8345.2484.3159
• 31. Dessie G, Burrowes S, Mulugeta H, Haile D, Negess A, Jara D, et al. Effect of a self-care educational intervention to improve self-care adherence among patients with chronic heart failure: A clustered randomized controlled trial in Northwest Ethiopia. BMC Cardiovasc Disor. 2021;21(1):374. https://doi.org/10.1186/s12872-021-02170-8
• 32. Cui X, Zhou X, Ma LL, Sun TW, Bishop L, Gardiner FW, et al. A nurse-led structured education program improves selfmanagement skills and reduces hospital readmissions in patients with chronic heart failure: A randomized and controlled trial in China. Rural Remote Health. 2019;19(2):5270. https://doi.org/10.22605/RRH5270