Hemodiyaliz Hastalarının Yaşam Kalitesi ve Beslenme Durumlarının Değerlendirilmesi

Yıl 2024, Cilt: 3 Sayı: 2, 81 - 94, 27.12.2024

Dilek Ayfer Şahin , Özgül Erol

https://doi.org/10.61830/balkansbd.1486321

Öz

Amaç: Bu araştırma, hemodiyaliz hastalarının yaşam kalitesi ve beslenme durumunu değerlendirmek amacıyla yapıldı.
Yöntem: Kesitsel olarak gerçekleştirilen bu tanımlayıcı araştırmaya, 115 hemodiyaliz hastası dahil edildi. Veriler hasta bilgi formu, SF-36 Yaşam Kalitesi Ölçeği ve Subjektif Global Değerlendirme Formu ile toplandı. Verilerin analizinde Ki-kare testi, student t testi, Mann-Whitney U testi, Tek yönlü varyans analizi ve Kruskal Wallis testi kullanıldı. p<0,05 değeri istatistiksel olarak anlamlı kabul edildi.
Bulgular: Hastaların %55,7’sinin beslenme durumunun iyi olduğu ve iyi beslenenlerin %65,6’sını erkeklerin oluşturduğu belirlendi.Erkeklerin fiziksel fonksiyon alt boyut puan ortalamalarının kadınlara göre daha yüksek olduğu saptandı. Hastaların diyaliz süresi, haftalık diyaliz uygulama sayısı ile yaşam kalitesi ölçeğinin alt grup puan ortalamaları arasında istatistiksel olarak anlamlı fark saptanmadı. Beslenme durumu iyi olan hastaların fiziksel fonksiyon alt boyut puan ortalamaları, beslenme durumu kötü olan hastalara göre yüksek bulundu. (p<0,05).
Sonuç: Erkek hemodiyaliz hastalarının beslenme durumları, kadınlara göre daha iyidir. Beslenme durumu ile fiziksel fonksiyon durum arasında anlamlı ilişki bulunmaktadır. Hemodiyaliz hastalarında beslenme nin yaşam kalitesi üzerindeki etkisini inceleyen daha geniş kapsamlı çalışmalara gereksinim duyulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Beslenme, hemodiyaliz, hemşirelik bakımı, yaşam kalitesi

EVALUATION OF QUALITY OF LIFE AND NUTRITIONAL STATUS IN HEMODIALISIS PATIENTS

Öz

Objective: This study was designed in order to evaluate quality of life and nutritional status of hemodialysis patients.
Method: 115 hemodialysis patients were included in this cross-sectional descriptive study. Data were collected with the patient information form, SF-36 Quality of Life Scale and Subjective Global Assessment Form. Chi-square test, student t test, Mann-Whitney U test, One-way analysis of variance and Kruskal Wallis test were used to analyze the data. A value of p<0.05 was considered statistically significant.
Results: It was determined that 55.7% of the patients had good nutritional status and 65.6% of those who were well nourished were men. It was found that the average physical function subscale scores of men were higher than women. No statistically significant difference was found between the patients' dialysis duration, number of weekly dialysis applications and subgroup score averages of the quality of life scale. The mean physical function subscale scores of patients with good nutritional status were found to be higher than those of patients with poor nutritional status. (p<0.05).
Conclusion: The nutritional status of male hemodialysis patients is better than females. There is a significant relationship between nutritional status and physical function status. More comprehensive studies examining the effect of nutrition on quality of life in hemodialysis patients are needed.

Anahtar Kelimeler

Nutrition, hemodialysis, nursing care, quality of life.

Kaynakça

• 1. Türkiye’de Nefroloji, Diyaliz ve Transplantasyon. Türk Nefroloji Derneği Registry; 2019 2. Süleymanlar G, Utaş C, Arinsoy T. A population- based surveey of Cronic Renal Diase In Turkey the CREDIT study: Nephrol Dial Transplant 2011; 26:1862-1871.
• 3. Gökdoğan F. Hemşireler ve teknikerler için diyaliz ilke ve teknikleri, 1. Baskı, Ankara: Akademisyen Kitabevi;2015. 4. Sezen A. Diyaliz hemşireliği. Nobel Tıp Kitabevi; 2020. 5. World Health Organization. WHOQoL Study Protocol. WHO (MNH7PSF/93.9). 2012 (Erişim Tarihi: 26.02.2024). 6. Birol L. İdrar yolları-Böbrek hastalıkları tedavisi ve hemşirelik bakımı, İçinde Akdemir N, Birol. L, editör. İç hastalıkları ve hemşirelik bakımı. İstanbul: Vehbi Koç Yayınları; 2003. ss.565-603.
• 7. Akpolat T, Utaş C. Hemodiyaliz hemşiresi el kitabı. 3. Baskı, Kayseri: Anadolu Yayıncılık; 2001. 8. Acaray A ve Pınar R. Kronik Hemodiyaliz Hastalarının Yaşam Kalitesinin Değerlendirilmesi. C. U. Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi. 2004; 8(1): 2-9.
• 9. Mollaoğlu, M. Quality of life in patients undergoing hemodialysis. In H. Suzuki (Ed.), Intech, 2013; 823–843. 10. Kovesdy CP. Malnutrition in dialysis patients—the need for intervention despite uncertain benefits. Semin Dial. 2016; 29(1):28-34. 11. Akbulut Çavuş Ö, Üstün Geyik E. Hemodiyaliz hastalarının tedaviye ve diyet uyumları ile yaşam kalitesi düzeylerinin değerlendirilmesi, Türk Böbrek Vakfı Diyaliz Merkezi Örneği, Namık Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sağlık Yönetimi Anabilim Dalı YL Tezi. 2016.
• 12. Özcan A. “Hemşire-Hasta İlişkisi ve İletişim” Sistem Ofset Basım Yayın, Ankara 2006;98-133 13. Cimilli C. Hemodiyalizin Psikiyatrik Yönleri, Türk Nefroloji Diyaliz ve Transplantasyon Dergisi. 2003; 12(1):88-92.
• 14. Eşit Üstün M, Karadeniz G. Hemodiyaliz tedavisi gören hastaların yaşam kaliteleri ve bilgilendirici hemşirelik yaklaşımının önemi, Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi. 2006; 1(1):33-43. 15. Ware JE Jr, Sherbourne CD The MOS 36-item short form health survey (SF-36). Med Care. 1992; 30: 473-483.
• 16. Tanrıverdi N, Özçürümez G, Çolak T, Dürü Ç, Emiroğlu R, Zileli L, ve Haberal M. Qality of life and mood in renal transplantation recipients, donors and control: prelimanary report. Transplantation Proceedings. 2004; 36:117-119. 17. Mingardi G, Cornalba L, Cortinovis E, Ruggiata R, Mosconi P, Apolone G. Health-related quality of life in dialysis patients. A report from an Italian study using the SF-36 Health Survey. DIA-QOL Group. Nephrol Dial Transplant. 1999; 14(6):1503-1510.doi: 10.1093/ndt/14.6.1503
• 18. Pınar R. Sağlık araştırmalarında yeni bir kavram; yaşam kalitesi, bir yaşam kalitesi ölçeğinin kronik hastalıklarda geçerlilik ve güvenirliğinin incelenmesi, Hemşirelik Bülteni. 1995; 9(38):85-95. 19. Pekcan, G. Beslenme durumunun saptanmasi. Ankara: Hatipoglu Yayinevi.2008; 67-141.
• 20. World Health Organization. Diet, nutrition and the prevention of chronic diseases. World Health WHO Technical Report Series,2003;916:69. 21. Flegal, K. M., Graubard, B. I., Williamson, D. F., Gail, M. H. Excess deaths associated with underweight, overweight, and obesity. JAMA, 2005;293:1861–1867. 22. Mittal SK, Ahern L, Flaster E, Maesaka JK, Fishbane S. Self-assessed physical and mental function of haemodialysis patients. Nephrol Dial Transplant. 2001; 16(7):1387-1394. doi: 10.1093/ndt/16.7.1387.
• 23. Blake C, Codd MB, Cassidy A, O’Meara YM. Physical function, employment and quality of life in end-stage renal disease. J Nephrol 2000; 13(2):142-149.
• 24. Beşer E, Kara S, Dicleli T, Günay O. Kayseri İlindeki hemodiyaliz hastalarının yaşam kalitesi ve ilişkili faktörler. Türkiye Halk Sağlığı Dergisi. 2010; 8(2):83-94.
• 25. Humar A, Denny, R, Matas A, Najarian J. Graft and quality of life outcomes in older recepients of a kidney transplant. Exp Clin Transplant. 2003;1(2):69-72. 26. Ponton P, Rupolo GP, Marchini F, Feltrin A, Perin N, Mazzoldi MA, et al. Quality-of-life change after kidney transplantation. Transplant Proc. 2001; 33(1-2):1887-1889. doi: 10.1016/s0041-1345(00)02737-8.
• 27. Fujisawa M, Ichikawa Y, Yoshiya K, Isotani S, Higuchi A, Nagano S, Arakawa S, Hamami G, Matsumoto O, Kamidono S. Assessment of health-related quality of life in renal transplant and hemodialysis patients using the SF-36 health survey. Urology. 2000; 56(2):201-206. doi: 10.1016/s0090-4295(00)00623-3 2
• 8. Balaska A, Moustafellos P, Gourgiotis S, Pistolas D, Hadjiyannakis E, Vougas V, et al. Changes in health-related quality of life in Greek adult patients 1 year after successful renal transplantation. Exp Clin Transplant. 2006 ;4(2):521-524.
• 29. Yurtsever S, Bedük T. Hemodiyaliz hastalarında yorgunluğun değerlendirilmesi. Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi,2003;2:3-12.
• 30. Durmaz Akyol A, Karadakovan A. Hemodiyalize giren hastaların yaşam kalitesi ve öz-bakım gücü ile bunlar üzerine etkili değişkenlerin incelenmesi. Ege Tıp Dergisi. 2002;41(2):97-102. 31. Fadıloğlu Ç, Akyol AD, Kaya B. Hemodiyalize giren hastaların ailelerinin hastalığa olan yaklaşımları ve bakım gereksinimlerinin incelenmesi. Çınar Dergisi. 1995;1 1-7.
• 32. Kopple JD. Effect of nutrition on morbitidy and mortality in maintenance dialysis patients. Am J Kidney Diasease.1994; 24: 1002-1009.
• 33. Tan SK, Loh YH, Choong HL and Suhail SM. Subjective global assessment for nutritional assessment of hospitalized patients requiring haemodialysis: A prospective cohort study. Nephrology. 2016; 21(11): 944-949. 34. Saran K, Elsayed S, Molhem A, AlDress A, AlZara H. Nutritional assesment of patients on hemodialysis in a large dialysis center. Saudi J Kidney Dis Transpl. 2011; 22(4): 675-681.
• 35. Mitch WE, Jurkovitz C, England BK. Mechanisms that cause protein and amino acid catabolism in uremia. Am J Kidney Diasease. 1993; 21: 91-95.
• 36. Sohrabi, Z., Eftekhari, M. H., Eskandari, M. H., Rezaeianzadeh, A. and Sagheb, M. M. Malnutrition-inflammation score and quality of life in hemodialysis patients: is there any correlation?. Nephro-urology Monthly,2015; 7(3):27445.