Makedonya- Kanatlar Köyünde Söylenen Nefeslerde Hacı Bektâş-ı Velî

Yıl 2019, Cilt: 1 Sayı: 1, 34 - 45, 31.01.2019

Gülçin Balat

Öz

ÖZET

      Türk
Dünyası’nın kadim bir kültür coğrafyası olan Balkanların Türkleşmesi ve
Müslümanlaşması sürecinde tasavvufî inanç önemli bir rol oynamıştır. Tasavvuf
inancının uygulanış biçimi olan tarikatların ortaya çıkması bu süreci
kolaylaştırmıştır. Balkan coğrafyasında oldukça fazla nüfuza sahip olan Bektâşîlik
de bu tarikatlardan biridir.  Özellikle
Arnavutluk ve Makedonya’da görülen Bektâşîlik inancı, günümüzde Makedonya’da
bulunan Kanatlar köyünde mevcuttur.

    Osmanlı
Devleti’nin uyguladığı istimâlet
politikası sonucu Anadolu’dan Manastır’a getirilen akıncı Türkler
tarafından kurulan köyün tarihçesi 17. yüzyıla kadar gitmektedir. Bir Bektâşî
babası olan Dikmen Baba tarafından kurulduğuna inanılan köyde, günümüzde
Makedonya’da Bektaşîliğin tüm canlılığıyla sürdürüldüğü üçüncü büyük tekke olan
Dikmen Baba Dergâhı (Tekkesi) bulunur. Bektâşîlerin çoğunlukta olduğu köyde,
Hacı Bektâş-ı Veli’nin
müritlerinden olduğuna inanılan Dikmen Baba günümüzde Bektâşî inancının devam
ettirilmesinden önemli bir şahsiyettir.  Dinî-tasavvufi Türk halk
edebiyatı nazım türlerinden olan nefes, Bektâşîlerin ikrar, ayin-i cem ve kurban
ayini adını verdikleri törenlerinde kendine has besteleriyle okunan şiirlerdir.
Nefesler Bektâşi-Alevî inancının esaslarını Allah, Hz. Muhammed ve Hz. Ali
sevgisi, Hacı Bektâş-ı
Veli sevgisi, On İki İmam sevgisi gibi konuları içermektedir. 

    Bu çalışmada,
Makedonya- Kanatlar köyünde bir kurban ayini esnasında derlenmiş nefeslere ve
bu nefeslerde Hacı Bektâş-i
Velî’nin ne şekilde yer aldığına değinilmiş, birçok açıdan incelenmiştir. 

Anahtar Kelimeler

Makedonya, Kanatlar Köyü

Kaynakça

• Artun, Erman. Dinî-Tasavvufî Halk Edebiyatı. Adana: Karahan Yayınları, 2011. Balat, Gülçin. Makedonya –Kanatlar Köyü Folkloru Üzerinde Bir İnceleme. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir, 2018. Çağ, Galip. 16. ve 17. Yüzyılda Osmanlı Hakimetinde Manastır. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2010. Çayırlı, Necati. “Makedonya Türkleri”. Balkanlar El Kitabı: Çağdaş Balkanlar. C.2. Ankara: Karam Araştırma ve Yayıncılık, 2013, s. 315. Duman, Selçuk. “Manastır”. Yeni Türkiye Rumeli Balkanlar Özel Sayısı, 67,(2015): 1522-1529. Güzel, Abdurrahman; Ali Tosun. Türk Halk Edebiyatı El kitabı. Ankara:Akçağ Yayınları, 2003. Güvenç, Ayşe. Anadolu’yu Aydınlatan Horasan Çerağı Hünkar Hacı Baktaş-ı Veli Makalat. Ankara: Dorlion Yayınları, 2016. Hamzaoğlu, Yusuf. Balkan Türklüğü. (Cilt I). Üsküp: Logos, 2010. İzeti, Metin. Balkanlar’da Tasavvuf. İstanbul: İnsan Yayınları, 2013. Koca, Turgut. Güldeste, Nefesler, Ezgiler. Ankara: Doğuş, 1987. Uludağ, Süleyman. Tasavvuf Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Kabalcı Yayınları, 2016.