Doğu Makedonya Yörük Halk Kültüründe Hıdrellez Kutlama Geleneği

Yıl 2022, Cilt: 4 Sayı: 1, 47 - 65, 31.01.2022

Ekrem Destanov

https://doi.org/10.47139/balted.1052170

Öz

Türk dünyasının kültür değerlerinden biri olan “Hıdrellez” bahar mevsiminin gelişinde kutlanan bayramlarından biridir. Kış mevsiminin bitişini yazın ise başladığını ifade eden Hıdrellez her yılın altı Mayıs tarihinde kutlanmaktadır. Köklü bir geçmişe sahip olan Hıdrellez geleneği Türk kültüründe müstesna bir yer edinmiş olup Türk dünyasında asırlardır özel bir gün olma niteliğini korumaktadır. Bu makalenin konusuyla doğrudan bağlantılı olan Doğu Makedonya Yörük Halk Kültüründe de Hıdırellez geleneğine büyük önem verilmektedir. Ancak bu bölgedeki Hıdırellez geleneği ile ilgili müstakil ve ayrıntılı bilimsel çalışmalar yapılmış değildir. Bu nedenle söz konusu bölgede birtakım törenler eşliğinde kutlanan Hıdrellez geleneğinin bilimsel dünyadaki bilinirliğinin arttırılması amacıyla böyle bir çalışma ele alınmıştır. Söz konusu bölgeden konuya ilişkin halk bilimsel verilerin derlenmesinde folklor derleme çalışmalarında yaygın olarak kullanılan “gözlem”, “görüşme” ve “mülakat” yöntemleri esas alınmıştır. Derleme çalışması sonrasında bu verilerin yedeklemeleri yapılmış olup yazıya aktarılmışlardır. Sonrasında ise söz konusu verilerin nitel araştırma yönte-mindeki teknikler ile çözümlemeleri yapılmıştır. Konuyla ilgili verilerin incelenmesi ve çözümlenmesi sonucunda bölge halkının Hıdrellez bayramını genel anlamda usulüne uygun bir biçimde kutlanmasına büyük önem tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Doğu Makedonya, Yörük, Halk Kültürü, Hıdırellez, Kutlama, Doğu Makedonya, Yörük, Halk Kültürü, Hıdırellez, Kutlama

Kaynakça

• Ago, A. (1982). Ohri, Radoviş ve İştip İlçelerinde Yaşayan Trük Halkının Hıdrellez Âdet ile Mânileri. II. Milletlerarası Türk Folklor Kongresi Bildirileri. (Cilt, 2), Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Millî Folklor Araştırma Dairesi, 5-18.
• Döğüş, S. (2015). Anadolu’da Hızır-İlyas Kültü ve Hıdrellez Geleneği. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, (74), 77-100.
• Çalışkan, Ş. (2015). Türklerde Hıdrellez İnancı: Makedonya Örneği. International Journal of Science Culture and Sport, 3 (3), 380-392.
• Eroğlu, A. (2006). Türk Halk İnançlarının Güncel Değeri. I. Türkiyat Araştırmaları Sempozyumu Bildirileri. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, 87-97.
• Ekici, M. (2016). Türk Kültüründe “Al” Renk”. Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, 16 (2), 103-107.
• Ergun, P. (2010). Türk Gelininin Mitolojik Göçü. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13 (24), 275-290.
• Günay, U. (1993). Ritüeller ve Hıdrellez. Millî Folklor, (26) 2-3.
• Gündüz, Ş. (2007). Nevruz. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi içinde (Cilt, 33, s. 60-61).
• İbrahimsoylu, İ. (2021). Yörüklük (Kuzey Makedonya Yörülüğü). Üsküp: Yeni Balkan . İnalcık, H., Manisalı, E., Koloğlu, O. (1993). Balkanlar. İstanbul: Orta Doğu ve Balkan İncelemeleri Vakfı.
• Kahraman, N., Arıkan, R. (2015). Orta Asya’dan Bilecik’e Hıdrellez. Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, 15 (1), 13-28.
• Kalafat, Y. (1999). Türk Dünyası Tarih Çalışmalarında Halk İnançlarının Önemi. Millî Folklor, (44), 88-90.
• Ocak, A. (1998). Hıdrellez. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi içinde (Cilt, 17, s. 313-315).
• Oktay, A. (2018). Makedonya Türk Ağızları: Geçmişi ve Bugünkü Durumu. Ulakbilge, 6 (29), 1463-1482.
• Ögel, B. (1971). Türk Kültürünün Gelişim Çağları. Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı.
• Özkan, İ. (2002). Bulgaristan Türklerinde Nevruz ve Hıdrellez Kutlamaları. Balkanlarda Türk Dili ve Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, 2 (1), 1-24.
• Roux, J. (2011). Eski Türk Mitolojisi. Ankara: BilgeSu.
• Sezen, L. (1999). İlkyaz Bayramları. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, (12), 81-86 . Sezen, L. (1995). Türk Folklorunda Hıdrellez. Millî Folklor, 1 (31), 32-34.
• Şengül, A. (2008). Türk Kültüründe Nevruz ve Anadolu’da Nevruz Kutlamaları. Türk Dünyası Dili ve Edebiyatı Dergisi, (26), 61-73.
• Uğurlu, S. (2015). Makedonya-Valandova Hıdrellez Âdetlerinden “Yeşillenme”, “Kısmet Kapama” ve “Martufal Çekme” Âdetleri. Türk Uluslararası Dil, Edebiyat ve Halkbilimi Araştırmaları Dergisi, (5), 37-60.
• Yüce, N. (2011). Hıdrellez Bayramıyla İlgili Bazı Notlar. Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, 44 (44), 251-256.