Karamanlıca Bir Destan: Ortodoksianın Pederi Merhum Patrik III. İoakim’e Methiye Beyitleri

Yıl 2024, Cilt: 6 Sayı: 1, 31 - 50, 31.01.2024

Recep Başak , Seitkazy Abibulla

https://doi.org/10.47139/balted.1391765

Öz

Osmanlı Devleti’nin son dönemleri siyasî olarak çok hareketli bir dönem olmuştur. Çeşitli toplumu ve kültürü barındıran Osmanlı Devleti’nin himayesinde yaşamakta olan Karamanlılar da bu siyasî hadiselerden oldukça etklenmiştir. Grek alfabesiyle yazan fakat Türkçe konuşan Karamanlılar’ın dinleri Ortodoks olmuştur. Bilindiği üzere Ortodokslar için Patrik önemli bir liderdir. Patrik; yapmış olduğu sosyal faaliyetler, hayır işleri, insanlara yardımları nedeniyle özellikle Ortodoks toplumunda önemli bir yer edinmiş ve sevilmiştir. Patrik; aynı zamanda siyasi olarak da aktif bir hayat sürmüş olup çeşitli faaliyetlerle adından söz ettirmiş bir şahıs olmuştur. Anadolu’nun çeşitli toplumlarının bir parçası olan Karamanlılar, 19. yüzyılın sonunda ve 20. yüzyılın başlarında görev yapan patrik III. İoakim’in vefatı üzerine büyük bir liderlerini kaybetmiş ve büyük üzüntü duymuşlardır. Yaşanan kayıp neticesinde Archangelos kilisesi ruhanilerinden olan Talaslı Papa Neofitos, III. İoakim’e olan saygı ve sevgilerini dile getirmek için destan yazmıştır. Bu çalışmada Karamanlılar, III. İoakim hakkında genel bilgiler ve Talaslı Papa Neofitos’un ele aldığı destanın transliterasyonu verilmiştir. Dönemin tarih ve edebiyat alanında önemli bir yeri olan bu eser, ilgili araştırmacıların dikkatini çekmesi amacıyla literatüre kazandırılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Karamanlıca, III. İoakim, Papa Neofitos, destan, patrikhane, Anadolulu Ortodoks Hristiyanlar (“Karamanlılar”)

A Karamanlidika Epic: Ortodoksianın Pederi Merhum Patrik III. İoakim’e Methiye Beyitleri

Öz

The last periods of the Ottoman Empire were politically very active. The people of Karaman, who lived under the auspices of the Ottoman Empire, which had a diverse society and culture, were also greatly affected by these political events. The religion of the Karamanli people, who wrote in the Greek alphabet but spoke Turkish, was Orthodox. As it is known, the Patriarch is an important leader for Orthodox Christians. Patriarch; He gained an important place and was loved especially in the Orthodox society due to his social activities, charity work and helping people. Patriarch; He also led a politically active life and became a person who made a name for himself with various activities. Karamanlis, who were a part of various societies of Anatolia, were patriarch III. who served in the late 19th and early 20th centuries. After the death of Ioakim, they lost a great leader and felt great sadness. As a result of the loss, Pope Neofitos of Talas, one of the clergy of the Archangelos church, III. He wrote an epic to express his respect and love for Ioakim. In this study, Karamanlılar, III. General information about Ioakim and the transliteration of the epic written by Pope Neofitos of Talas are given. This work, which has an important place in the history and literature of the period, was included in the literature in order to attract the attention of relevant researchers.

Anahtar Kelimeler

Karamanlidika, III. Ioakim, Papa Neofitos, epic, patriarchate, Anatolian Ortodoks Christians “Karamanlis”)

Kaynakça

• Anzerlioğlu, Y. (2003). Karamanlı Ortodoks Türkler. Ankara: Phonix Yayınevi.
• Balta, E. (2014a). Karamanlıca Kitapların Konu ve Döneme Göre Tasnifi. E. Yalçın, (Ed.). Gerçi Rum İsek de Rumca Bilmez Türkçe Söyleriz Karamanlılar ve Karamanlıca Edebiyat Üzerine Araştırmalar içinde (s. 163-192). İstanbul: İş Bankası Yayınları.
• Baykara, T. (1986). Batı Anadolu’daki Rum Nüfusunun XIX. Yüzyıldaki Durumu Yeni Yunan Göçleri ve Yerli Hıristiyanların Yunanlılaştırılması. Üçüncü Askerî Tarih Semineri: Türk-Yunan İlişkileri. Ankara: Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Yayınları.
• Benlisoy, F., Benlisoy, S. (2010). ‘Karamanlılar’, ‘Anadolu ahalisi’ ve “aşağı tabakalar”: Türkdilli Anadolu Ortodokslarında kimlik algısı. Tarih ve Toplum Yeni Yaklaşımlar. 11, 7-22.
• Benlisoy, S. (2015). Ahalinin Arzusu: Patrik III. Yuvakim ve Anadolulu Ortodokslar. Toplumsal Tarih, 254, 22-29.
• Cahen, C. (2000). Osmanlılardan Önce Anadolu. (Erol Üyepazarcı, Çev.). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları. (Orijinal eserin basım tarihi: 1988).
• Clogg, R. (1996). Anadolu Hıristiyan Karındaşlarımız: The Turkish-Speaking Greeks of Asia Minor. Anatolica Studies in the Greek East in the 18th and 19th Centuries. Britain: Variorum.
• Eckmann, J. (1950). Anadolu Karamanlı Ağızlarına Ait Araştırmalar I: Phonetica, A. Ü. DTCF Dergisi, 8, 165-200.
• Eckmann, J. (1988). Karamanlıca’da Birkaç Gerindium Terkibi. (Müjdat Kayayerli, Çev.), Türk Kültürü Araştırmaları, 26, 89-94.
• Ercilasun, A. B. (1984). Hititler ve Türk Milleti. Türk Kültürü Dergisi, 250, 492-496.
• Eröz, M. (1983). Hıristiyanlaşan Türkler. Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü.
• Güler, A. (2000). Yunanistan’da Etnik Gruplar I: Dil Grupları. Avrasya Dosyası, IV(1-2), 12-21.
• İnci, S. (2010). Türk-Yunan Siyasi İlişkilerinde Azınlıkların Dini Kurumları Meselesi (Patrikhane Örneği). Balkan Araştırmaları Dergisi, 2, 63-69.
• Kahya, H. (2003). Grek Harfli Osmanlı Türkçesi Bir Eser: İspat-ı Mesihiye Üzerinde Dil İncelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Fatih Üniversitesi.
• Kahya, H. (2008). Karamanlıca Bir Esere Göre Karamanlıcada Arapça ve Farsça Kelimeler. Turkish Studies, 3(3), 480-501.
• Moskovskiya Tserkovniya Vyedomosti. (1912). s. 1063
• Orakçı, M. (2020). Karamanlıca Kaynakların Işığında Türkçe Konuşan Ortodokslar ve Türk-Yunan İlişkileri. İstanbul: Libra Kitap Yayınevi.
• Pravitelstvennıy Vyestnik. (1912). s. 4.
• Şişmanoğlu Şimşek, Ş. (2019). 19. Yüzyıl Yunan Harfli Türkçe (Karamanlıca) Gazete ve Süreli Yayınlarda Dil Tartışması. Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 31, 29-56.
• Tansel, S. (1993). Mondros’tan Mudanya’ya Kadar. İstanbul: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.