Don Kazaklarının Manyas Gölü Kıyısına Göçünün Politik Ekolojisi (BCS'21)

Yıl 2021, Cilt: 4 Sayı: BCS 21 ÖZEL SAYI, 111 - 132, 31.12.2021

Yilmaz Arı

https://doi.org/10.38120/banusad.1021949

Öz

Bu çalışma Don Kazaklarının Manyas Gölü kıyısına yerleşmeleri ve burada uzun süre yaşadıktan sonra toplu olarak Türkiye’den ayrılmalarını çeşitli yönleriyle incelemeyi amaçlamaktadır. Sözü edilen grup 1654 yılında Rusya’da başlatılan dini ve siyasi reform hareketleri sonunda Rus otoriteleri ile anlaşamayarak önce Kuban bölgesine, oradan da kademeli olarak Anadolu’ya göç ederek bazı göl kıyılarına yerleştirilmişlerdir. Manyas Gölü’nün güneybatı kesimindeki Kocagöl köyü de Kazakların yerleştirildikleri köylerden biridir. Kazaklar Kocagöl’de 200 yıldan fazla yaşamış ve ticari balıkçılığı Manyas Gölü’ne getirmişlerdir. Sürekli sınır boylarında yaşayan, savaşlara ve baskınlara karışan, oldukça tutucu ve geleneksel bir toplum olan Kazaklar vergiden ve askerlikten muaf olarak Anadolu’da uzun yıllar yaşamışlardır. Bu sırada Rusya’da baskı gördükleri için devam ettiremedikleri dini inançlarını ve geleneksel yaşam tarzlarını başarıyla korumuşlardır. Ancak bazı kültürel, sosyolojik ve politik nedenlerle 1962 yılında toplu olarak Türkiye’den ayrılmışlardır. Bu çalışma Don Kazaklarının göçlerini, yerel topluluklarla ilişkilerini, yerel ekoloji üzerindeki etkilerini ve Türkiye’den göç etmelerinin sebeplerini ele almaktadır.

Anahtar Kelimeler

Politik Ekoloji, Don Kazakları, Kocagöl Köyü, Manyas Gölü, Bandırma

Kaynakça

• Andrews, P. A. (1989). “Ethnic Groups in the Republic of Turkey”. Weisbaden: Dr. Ludwig Reichert.
• Antley, J. S. (2016). “Measuring Tolstoy's Peasants: Old Believer Settlement in Oregon through the 1960's and 1970's”. Doctora Tezi, University of Kansas. Kansas, A.B.D.
• Arı, Y. (2001). “Visions of a Wetland: Linking Culture and Conservation at Lake Manyas, Turkey.” Ann Arbor: Michigan, USA.
• Arı, Y. (2003a). “Manyas Gölü'nün Kültürel Ekolojisi: Tarihi Süreçte Adaptasyon Ve Değişim”. Türk Coğrafya Dergisi 40: 75-97.
• Arı, Y. (2003b). “Kuş Cenneti Milli Parkı’nda Park Yönetimi-Yöre Halkı İlişkisi.” Doğu Coğrafya Dergisi, 8(9): 7-37.
• Arı, Y. (2019). “Manyas (Kuş) Gölünde (Balıkesir) Su Ürünleri Avcılığı: Kültür, Ekoloji Ve Sürdürülebilirlik.” Ege Coğrafya Dergisi, 28(2): 179-198.
• Arı, Y. (2021). “Manyas Kuş Cenneti Milli Parkı: Kültürel, Tarihi ve Politik Ekoloji.” Çizgi: Konya.
• Arı, Y., Arslan, F. (2007). “Sanayicilerin Doğa Koruma Algısı: Bandırmalı Sanayiciler Ve Kuş Cenneti Milli Parkı Örneği.” Balıkesir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi 10(17): 12-35.
• Arı, Y., Kaya, İ. (2014). “Coğrafya Araştırma Yöntemleri.” Balıkesir: Coğrafyacılar Derneği.
• Bakır, T. (1993). “Daskyleion’da Eski Eser Kaçakçılığı Ve Tahribat.” Ankara Üniversitesi DTCF Eskiçağ Dilleri ve Kültürleri Dergisi, 369: 291-295.
• Beliajeff, A. S. (1977). “The Old Believers in the United States.” The Russian Review, 36(1): 76-80.
• Cherniavsky, M. (1966). “The Old Believers and the New Religion.” Slavic Review 25:1-39.
• Çetin, M. (2017). “Osmanlı Devleti'nde Savaşçı Toplulukların Sosyo-Ekonomik Analizi: Ağnad Kazakları.” Journal of International Social Research, 10(51): 892-906.
• Eröz, M., (1962). “Türkiye'de Islav Muhacirleri Ve Kazaklar Etrafında Bazı Kaynaklar.” Sosyoloji Konferansları 3: 121-136.
• Fındıkoğlu, Z. F. (1962). “Türkiye'den Rusya Ve Amerika'ya Göç Eden İslav Muhacirleri.” Sosyoloji Konferansları 4: 56-93.
• Findikoglu, Z. F. (1966). “Türkiye'de İslav Muhacirleri. İstanbul: Türkiye Harsi ve İçtimai Araştırmalar Derneği.
• Hardwick, S. W. (1991). “The Impact of Religion on Ethnic Survival: Russian Old Believers.” California Geographical Society,31: 19-35.
• Hinçer, B. (1962). “Kazaklar Rusya'ya Göç Etti.” Türk Folklor Araştırmaları, 14 (7): 159.
• Johnson, P. W. (1982). “Dress and Acculturation among the Russian Old Believers in Oregon. Yüksek Lisans Tezi, Oregon State University.
• Kanat, V. (2017). “XVIII. Yüzyılda Osmanlı Topraklarında Kazaklar.” Doktora Tezi, Mersin Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mersin.
• Kanat, V. (2018). “XVIII. Yüzyılda Don Kazaklarının (Ağnadlar) Tuna Deltası’na Yerleştirilmeleri.” Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(67): 333-352.
• Karaöz, Ç., Kasar, Ö., İren, K. (2021). “Balıkesir’de Bir İlk Çağ Eyalet Başkenti: Daskyleion.” Aktüel Arkeoloji, 80: 34-47.
• Karpat, K. H. (1990). “The Hijra from Russia and the Balkans: The Process of Self-Definition in the Late Ottoman State.” Muslim Travelers. Dale F. Eickelman and James Piscatori, (Ed.). University of California Press: Berkeley, Los Angeles.
• Kasapoğlu, G., Bingül, K. (2015). “Göçlerin Gölü: Belgesel”, https://www.youtube.com/watch?v=Mmx-UOS68HA, (10.09.2021).
• Koç, Z. (2014). “Karesi Sancağına Yapılan Göçler (1860-1890).” Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir.
• Korucu Üçüncü, B., Muşmal, H. (2014). “Tarihî Süreçte Beyşehir Gölü ve Adalarında Hayat.” Konya: Palet Yayınları,
• Milliyet, (2021). https://www.milliyet.com.tr/yerel-haberler/balikesir/manyas/kazak-fasulyesinin-hasadinda-sona-gelindi-6082052, (09.10.2021).
• Muşmal, H., Benli, K. (2019). “Osmanlı Dönemi’nde Beyşehir Mada Adası’na Yerleştirilen Rus Kazakları.” Aköz, Alaattin, Yörük, D. Karpuz, H. (Ed). Geçmişten Günümüze Göçler, Konya Kitabı XVII, s109-129. Konya: Konya Ticaret Odası.
• Nizam, S. (2017). “Son Kazak Kocagöl. Onlar Rüzgarın Oğulları”. İstanbul: Fenomen Kitapları.
• Ozesmi, U. (1999). Conservation Strategies for Sustainable Resource Use in the Kizilirmak Delta in Turkey, Doktora Tezi, University of Minnesota, A.B.D.
• Ruben, W., İtil, A. (2018). “Anadolu’nun Yerleşme Tarihi İle İlgili Görüşler: Koçhisar’ın Tuz Gölü Batısındaki Step Köylerinde 1946 Eylülünde Yapılan Bir Araştırma Ge¬zisinin Sonuçları.” Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 5(4): 369-389.
• Sivrioğlu, U. T (2018). “Manyas Kuban-Nekrasov Kazakları. Bandırma ve Yakın Çevresi Tarihi”. Sivrioğlu, U.T (Ed.) içinde, s. 573-588. Bursa: Dora Basın Yayın Dağıtım.
• Somuncuoğlu, S. (2004). “Don Kazakları (2. Baskı).” İstanbul: Timaş.
• Şimşir, N. (2018). “Bandırma Çevresinde Nüfus Hareketleri: XIX-XX. Yüzyıl Başı.” Bandırma ve Yakın Çevresi Tarihi, Sivrioğlu, U.T (Ed.) içinde, s.293-312. Bursa: Dora Basın Yayın Dağıtım.
• Toğrol, B. (1987). “The Kuban Cossacks of Manyas, Turkey and "The Cossacks" of Leo Tolstoy”. Psikoloji Çalışmaları, 15: 125-146.
• Turan, Ö. (1998). “The Turkish Minority in Bulgaria, 1878-1908”. Ankara, Türk Tarih Kurumu.
• UCLA. (2020). “Russian Old Believers in The USA: Language and Belief.” https://nhlrc.ucla.edu/nhlrc/article/166943, (12.09.2020).
• Ülken, H. Z., Tanyeli, A. N. (2014). “Gönen Bölge Monografisi.” İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi, 2 (10-11): 115-154.
• Vlaskina, N. (2016). “Nekrasov Cossacks’ Festive Clothes: Historical Changes and Mo¬dern Functions”. Folklore: Electronic Journal of Folklore, (66), 133-154.
• Yılmaz, M. (1996). “Konya Vilayetinde Muhacir Yerleşmeleri.” Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Yılmaz, M. (2006). “Rus Kazaklarının Mada Adası’nda İskanı.” I. Uluslararası Beyşehir Ve Yöresi Sempozyumu (11-13 Mayıs 2006) Bildiriler Kitabı içinde s. 413, Konya.
• Zaikovsky, V. (2018). “Slavonic-Greek-Turkish/Turkic Language Contacts: A Met¬hodological Approach (The Case of Greek Dialects of Asia Minor).” Bulut, C., Harrassowitz, O. (Eds.). Linguistic Minorities in Turkey and Turkic-Speaking Minorities of the Periphery. Harrassowitz Verlag.
• Ziegler, S. (1996). “Review, Old Believers. Songs of The Nekrasov Cossacks” By Zemtsovsky, I., Levin, T. The World of Music, 38 (2): 97-100.