Analysis of Intra-Industry Trade in Forest Products: The Case of Türkiye

Yıl 2024, , 76 - 86, 23.04.2024

Muhammed Fatih Aydemir

https://doi.org/10.24011/barofd.1384029

Öz

Intra-industry trade (IIT) indicates whether foreign trade between countries takes place in the same or similar product groups in both directions. According to the Grubel-Lloyd index, which is most commonly used to analyze IIT, values above 0.50 indicate high IIT, while values below 0.50 indicate low IIT. The aim of this study is to measure intra-industry trade in Türkiye's foreign trade of forest products. In this context, the 3-digit foreign trade data of forest products SITC (Standard International Trade Classification) (Rev.3) obtained according to the special trade system of TURKSTAT for the period 2010-2022 have been analyzed using the Grubel-Lloyd index. According to the study, the forest products sector, which had a foreign trade deficit in the period 2010-2017, has become a sector with a foreign trade surplus since 2018. As a result of the study, while Türkiye's foreign trade in forest products was characterized by low IIT values (0.33-0.47) in all years of the period 2010-2022, it was observed that the IIT rates (0.33-0.44) were lower in the period 2017-2022. In wood products as a sub-sector of forest products, it was found that there was a high level of IIT (above 0.50) until 2018 and a low level of IIT (below 0.50) from 2018 onwards. For paper products, low levels of IIT were found (below 0.50) in all years considered. In recent years, the IIT rate of the paper products sector (0.39) has been higher than that of the wood products sector (0.30). In 2022, according to the level of processing, a high level of IIT rate was found in raw forest products (0.53), while low level of IIT rates were found in semi-processed (0.43) and finished forest products (0.27). Among 14 sub-product groups, 5 sub-product groups have high IIT rates (above 0.50), while the others have low IIT rates (below 0.50). It was found that there is a very high level of IIT (0.75 and above) in the printed publications product group in all years 2010-2022. In general, Türkiye's foreign trade in forest products is dominated by inter-industry trade and inter-industry trade is export-oriented due to the foreign trade surplus.

Anahtar Kelimeler

Forest products, wood and paper products, intra-industry trade, grubel-lloyd index, import-export analysis

Orman Ürünlerinin Endüstri-İçi Ticaretinin Analizi: Türkiye Örneği

Öz

Endüstri-içi ticaret (EİT), ülkeler arasında gerçekleşen dış ticaretin aynı veya benzer ürün gruplarında iki yönlü gerçekleşip gerçekleşmediği hakkında bilgi vermektedir. EİT analizinde en çok kullanılan Grubel-Lloyd endeksine göre 0.50 üzeri değerler EİT’in yüksek olduğuna, 0.50’nin altindaki değerler ise EİT’in düşük olduğuna işaret etmektedir. Bu çalışmanın amacı, Türkiye’nin orman ürünleri dış ticaretinde endüstri-içi ticaretinin ölçülmesidir. Bu kapsamda TÜİK özel ticaret sistemine göre elde edilen 2010-2022 orman ürünleri SITC (Mal Grupları Uluslararası Kod Sistemi) (Rev.3) 3 basamaklı dış verileri, Grubel-Lloyd endeksi ile analiz edilmiştir. Çalışmaya göre 2010-2017 döneminde dış ticareti açığı veren orman ürünleri sektörü, 2018 yılından itibaren dış ticaret fazlası veren bir sektöre dönüştüğü görülmüştür. Çalışma neticesinde, Türkiye orman ürünleri dış ticaretinde 2010-2022 dönemini kapsayan tüm yıllarda düşük seviyede EİT değerleri (0.33-0.47) ile karşılaşılırken, 2017-2022 dönemindeki EİT oranlarının (0.33-0.44) daha düşük olduğu görülmüştür. Orman ürünleri alt sektörü olarak ağaç ürünlerinde 2018 yılına kadar yüksek düzeyde EİT (0.50 üzeri), 2018 yılından itibaren düşük düzeyde EİT (0.50’nin altında) olduğu bulgusuna ulaşılmıştır. Kağıt ürünlerinde ele alınan bütün yıllarda düşük düzeyde EİT oranları (0.50’nin altında) ile karşılaşılmıştır. Son yıllarda kağıt ürünleri sektörünün EİT oranı (0.39), ağaç ürünlerine (0.30) kıyasla daha yüksek olduğu anlaşılmıştır. 2022 yılında işlenmişlik seviyelerine göre ham orman ürünlerinde yüksek seviyede EİT oranı (0.53) tespit edilirken, yarı-işlenmiş (0.43) ve işlenmiş orman ürünlerinde (0.27) ise düşük seviyede EİT oranları bulgusuna ulaşılmıştır. 14 alt ürün grubu içinde 5 alt ürün grubunda EİT oranları (0.50 üzeri) yüksek iken, diğerlerinde ise düşük düzeyde EİT oranları (0.50’nin altında) görülmüştür. 2010-2022 yıllarının tümünde basılmış yayınlar ürün grubunda çok yüksek düzeyde EİT oranı (0.75 ve üzeri) olduğu tespit edilmiştir. Genel olarak bakıldığında, Türkiye orman ürünleri dış ticaretinde endüstriler-arası ticaretin ağırlıkta olduğu ve dış ticaret fazlasının etkisiyle, endüstriler-arası ticaretin ihracat yönlü olduğu anlaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Orman ürünleri, ağaç ve kağıt ürünleri, endüstri-içi ticaret, grubel-lloyd endeksi, ithalat-ihracat analizi

Kaynakça

• Akyüz, K. C., Balaban, Y., Gedik, T., Yıldırım, İ. (2006). Türkiye’nin orman ürünleri dış ticareti üzerine bir araştırma. Kastamonu University Journal of Forestry Faculty 6(2), 179-197. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/kastorman/issue/17245/180148
• Akyüz, K. C., Yıldırım, İ., Ersen, N., Akyüz, İ., Memiş, D. (2020). Competitiveness of forest products industry sector in Turkey: Revealed comparative advantage index. Inst Technol Drewna 63(205). https://doi.org/10.12841/wood.1644-3985.333.09
• Alevli, C., Yıldırım, İ. (2016). Türkiye’deki bazı orman ürünleri dış ticaretinin karşılaştırmalı analizi. Düzce Üniversitesi Orman Fakültesi Ormancılık Dergisi 12(1), 83-95. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/duzceod/issue/24383/291049
• Bartík, M., Holko, L., Jančo, M., Škvarenina, J., Danko, M. ve Kostka, Z. (2019). Influence of mountain spruce forest dieback on snow accumulation and melt. Journal of Hydrology and Hydromechanics 67(1), 59-69. https://doi.org/10.2478/johh-2018-0022
• Başkol, M. O. (2009). Türkiye’nin endüstri-içi ticaretinin analizi. Bursa Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 28(2), 1-24. Erişim adresi: http://www.uludag.edu.tr/dosyalar/iibfdergi/genel-dokuman/2009_2/ASL01.pdf
• Gordeev, R. (2020). Comparative advantages of Russian forest products on the global market. Forest Policy and Economics 119, 102286. https://doi.org/10.1016/j.forpol.2020.102286
• Grubel, H. G., Lloyd, P. J. (1975). Intra-Industry Trade: The Theory and Measurement of International Trade in Differentiated Products. The Economic Journal 85(339), 646-648. https://doi.org/10.2307/2230917
• Grubel, H. G., Lloyd, P. J. (1971). The empirical measurement of intra‐industry trade. Economic record 47(4), 494-517. https://doi.org/10.1111/j.1475-4932.1971.tb00772.x
• Ikei, H., Song, C., Miyazaki, Y. (2017). Physiological effects of wood on humans: a review. Journal of Wood Science 63, 1-23. https://doi.org/10.1007/s10086-016-1597-9
• Kara, O., Şahin, Ö., Bekar, İ., Kayacan, B. (2019). Endüstriyel ağaç ve ahşap ürünleri sektörünün uluslararasi rekabet gücü analizi: Türkiye örneği. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi 15(1), 15-32. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/esad/issue/49560/503769
• Kemer, O. B., Aydemir, M. F. (2017). Türk imalat sanayiinin endüstri-içi ticareti (2001-2014). Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 10(2), 1159-1180. https://doi.org/10.17218/hititsosbil.306349
• Koç, K. H., Dilik, T., Kurtoğlu, A. (2017). Türkiye orman ürünleri endüstrisine stratejik bir bakış. IV. Ulusal Ormancılık Kongresi, Ankara, Türkiye: Türkiye Ormancılık Derneği, ss. 483-495. Erişim adresi: https://openaccess.dogus.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/11376/3113/akurtoglu_2017.pdf?sequence=1&isAllowed=y
• Kurt, R., İmren, E. (2018). Türkiye’deki önemli tıbbi ve aromatik bitkilerin endüstri içi ticaret göstergeleri ile statik ve dinamik analizi. Journal of Bartin Faculty of Forestry 20(3), 548-557. https://doi.org/10.24011/barofd.472457
• Küçükefe, B. (2009). Türkiye’nin endüstri içi ticareti (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Üniversitesi, İstanbul, Türkiye.
• Mangır, F., Fidan, A. (2017). Grubel-Lloyd endeksi ile endüstri-içi ticaret analizi: tarım sektörü Türkiye örneği. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal Ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 19(33), 45-51. https://doi.org/10.18493/kmusekad.400137
• Müftüoğlu, G. ve Kayacan, B. (2019). Türkiye’deki ormana dayalı sektörlerin dış ticaret rekabet gücü analizi. Turkish Journal of Forestry 20(1), 41-49. https://doi.org/10.18182/tjf.488663
• Özdemir, M., Kösekahyaoğlu, L. (2019). Türkiye’nin İhracatçı Sektörlerinde Endüstri İçi Ticaretin Payı: 1990-2017 Dönemi Üzerine Bir İnceleme, Isparta Uygulamalı Bilimler Üniversitesi Uygulamalı Sosyal Bilimler ve Güzel Sanatlar Dergisi 1(1), 40-56. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/sosguz/issue/49258/599739
• Şahin, D. (2016). Türkiye’de ormana dayalı sektörlerin dış ticaret yapısının analizi. Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 5(3), 181-196. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/bitlissos/issue/45109/563789
• TÜİK, (2023). Türkiye İstatistik Kurumu. Biruni Veri Tabanı, Erişim tarihi: 17.09.2023. Erişim adresi: https://biruni.tuik.gov.tr/disticaretapp/menu.zul Yıldırım, İ., Emiroğlu, E. (2022). Türkiye ve dünyada orman ürünleri sanayi sektörüne ait bazı ürünlerin karşılaştırmalı analizleri. Ormancılık Araştırma Dergisi 9(Özel Sayı), 155-164. https://doi.org/10.17568/ogmoad.1090122