The Economic Impacts of Arab Tourists Using Forest Recreation Areas in Trabzon Province

Yıl 2025, Cilt: 27 Sayı: 3, 390 - 403, 15.12.2025

Nur Diktaş Bulut , İsmet Daşdemir

https://doi.org/10.24011/barofd.1734709

Öz

Tourism revenues hold a significant place in terms of their contribution to the Turkish economy and, consequently, to regional economies. In recent years, a noticeable increase has been observed in the number of tourists arriving from Arab countries to the Eastern Black Sea Region, particularly to Trabzon, during the summer season. Studies that examine the contribution of Arab tourists to regional and local economies through income effects remain limited. This study evaluates the expenditures of Arab tourists who prefer the forest resources of Trabzon for recreational purposes and their contributions to the provincial economy. A survey was conducted with 400 Arab tourists visiting forest recreation areas in Trabzon during the summer season of 2021. The field survey method was employed to identify the primary effects of tourist expenditures. Tourists were selected through random sampling, and data collection was carried out via face-to-face interviews. Primary data on three categories of tourist expenditures transportation, accommodation, and other (food, beverage, and shopping) were analyzed using descriptive statistics (percentage and arithmetic mean). Direct income was calculated by multiplying the average expenditure obtained from the surveys by the annual number of tourists, thus assessing the primary economic impact of tourism. Findings revealed that the average per capita daily expenditures amounted to 200 USD for transportation, 85 USD for accommodation, and 43 USD for other expenses. Accordingly, the per capita tourism revenue from Arab tourists in Trabzon was estimated at 328 USD for 2021, with a total primary economic impact of 328 million USD. The results indicate that Arab tourists make a substantial contribution to Trabzon’s economy, and highlight the need for more comprehensive planning and inter-institutional cooperation to ensure the rational use of forest resources, improve visitor satisfaction, and enhance tourism revenues.

Anahtar Kelimeler

Arab tourists , forest recreation , tourism revenues. Trabzon

Trabzon’daki Orman Rekreasyon Alanlarını Kullanan Arap Turistlerin Ekonomik Etkileri

Öz

Turizm gelirleri Türkiye ekonomisine ve dolayısıyla bölgesel ekonomiye katkısı açısından önemli bir yere sahiptir. Doğu Karadeniz Bölgesine ve özellikle Trabzon iline yaz aylarında Arap ülkelerinden gelen turist sayısında belirgin bir artış gözlenmektedir. Arap turistlerin bölgesel ve il ekonomilerine olan katkılarını gelir etkisi üzerinden araştıran çalışmalar sınırlı sayıda olup, bu çalışmada Trabzon ili orman kaynaklarını rekreasyonel açıdan tercih eden Arap turistlerin harcamaları ve Trabzon il ekonomisine sağladıkları katkılar değerlendirilmiştir. Çalışmada 2021 yılı yaz sezonu içerisinde Trabzon ili orman rekreasyon alanlarını ziyaret eden 400 adet Arap turist ile anket uygulaması yapılmıştır. Turist harcamalarının birincil etkilerinin belirlenmesinde alan araştırması yöntemi kullanılmış olup, anket yapılacak Arap turistler rastgele örnekleme yöntemi ile seçilmiş ve anket uygulaması yüz yüze görüşme yöntemiyle gerçekleştirilmiştir. Çalışmada ulaşım, konaklama ve diğer (yeme/içme-alış/veriş) harcamalar olmak üzere üç turisttik harcama kalemine yönelik elde edilen birincil veriler tanımlayıcı istatistikler (yüzde ve aritmetik ortalama) ile değerlendirilmiştir. Anketlerden elde edilen birincil verilerin ortalaması alınarak ve yıllık turist sayısı ile çarpılarak doğrudan gelir hesaplanmış ve turizmin birincil ekonomik etkisi değerlendirilmiştir. Çalışmada; turistlerin kişi başına günlük ortalama ulaşım harcaması 200 Amerikan doları, konaklama harcaması 85 Amerikan doları, diğer harcamalar 43 Amerikan doları olarak hesaplanmıştır. Trabzon ili için 2021 yılı kişi başına Arap turizm geliri 328 Amerikan doları hesaplanmış olup, Arap turistlerin Trabzon iline olan birincil ekonomik etkisi 328 milyon Amerikan doları olarak gerçekleşmiştir. Çalışma ile Arap turistlerin Trabzon ili ekonomisine önemli katkılar sağladığı ve orman kaynaklarının rasyonel kullanımı, ziyaretçi memnuniyetinin sağlanması ve turizm gelirlerinin artırılması noktasında daha kapsamlı planlamalara ve kurumlar arası iş birliğine ihtiyaç olduğu vurgulanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Arap turistler , orman rekreasyonu , turizm gelirleri , Trabzon

Etik Beyan

Güncellenen ULAKBİM TR Dizin kriterleri gereği, 2020 yılı itibariyle yapılacak makale başvurularında "etik kurul izni gerektiren çalışmalar" için ilgili izinlerin alındığına dair bir bilgilendirmenin makalede yer alması ve ilgili evrakların dergi yönetimine ibraz edilmesi gerekmektedir. Bu çalışmada kullanılan veriler 2019 yılına ait araştırma projesinden elde edildiği için etik kurul izni gerekmemektedir.

Teşekkür

Bu çalışmada kullanılan verilerin bir bölümü, Orman Genel Müdürlüğü 2019 yılı Araştırma İhtisas Grupları toplantısında proje olarak alınmasına karar verilen ve Doğu Karadeniz Ormancılık Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü tarafından yürütülen “Arap Turistlerin Ormanlardaki Rekreasyonel Kullanım Durumu ve Beklentileri (Trabzon İli Örneği) /03.8211” adlı araştırma projesinden elde edilmiştir. İlgili projeye hazırlık aşamasında vermiş olduğu destekten dolayı Prof. Dr. Cantürk GÜMÜŞ’e teşekkür ederiz. Ayrıca bu çalışma 30-31 Ekim-01 Kasım 2024 tarihlerinde Isparta Uygulamalı Bilimler Üniversitesi, Orman Fakültesi’nde düzenlenen V. Ormancılıkta Sosyo-ekonomik Sorunlar Kongresinde (ORMİS-2024) sözlü sunulmuş ve özeti yayınlanmıştır.

Kaynakça

• Bahar, O. ve Kozak, M., (2013). Turizm Ekonomisi. Anadolu Üniversitesi Yayın No: 2908, Açıköğretim Fakültesi Yayın No: 1865, 207 s., Eskişehir, Türkiye.
• Baykul, A. ve Maden, S.I. (2017). Bölgesel kalkınma ve turizm: TR61 bölgesi üzerine bir değerlendirme. Uluslararası Global Turizm Araştırmaları Dergisi, 1(2), 65-73.
• Bilgiçli, İ. ve Çolaksel, M. (2019). Ortadoğu’dan Türkiye’ye gelen turistlerin tercih nedenleri üzerine bir araştırma: İstanbul örneği. İKSAD III. Uluslararası Sosyal Bilimler Kongresi, 8-10 Mart 2019, Adana. https://www.researchgate.net/profile/Mehmet-Colaksel/publication
• Bogenç, B. (2018). Trabzon’a gelen Arap turistlerin tüketici davranışlarını belirlemeye yönelik bir araştırma. (Yüksek lisans tezi). Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp? id=eWw6pNQlrcmNkfYVr53tkA&no=rDxmJmekk486BqxYzq0DOA
• Boz, M. ve Yıldırım-Saçılık, M. (2018). Determination of tourist in rural tourism development in terms of travel habits: A comparative study on various tourist groups. International Journal of Social and Economic Sciences, 8(1), 60-67.
• Büyüköztürk, Ş. (2020). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı: İstatistik, Araştırma Deseni, SPSS Uygulamaları ve Yorum. 27. Baskı, Pegem Akademi, 224 s., Ankara, Türkiye.
• Çakmak, F., Dilek, S. ve Oktay, E. (2017). An analysis of the Muslim tourist on tourism in Turkey. I. International Halal Tourism Congress, (pp: 1030-1040). Alanya, Türkiye.
• Daniel, W. W. ve Terrell J.C. (1995). Business Statistics for Management and Economics (Seventh Edition). Houghton Mifflin Company, USA. lSBN:0-395-71671-3, 972 s.
• Daşdemir, İ. (2019). Bilimsel Araştırma Yöntemleri (2. Basım). Nobel Akademik Yayıncılık ve Danışmanlık Tic. Ltd. Şti., Yayın No: 1536, ISBN: 978-605-320-442-8, 210 s., Ankara, Türkiye.
• Diktaş Bulut, N. ve Daşdemir, İ. (2022). Trabzon ili orman rekreasyon bölgelerini kullanan Arap turistlerin tüketici profili ve rekreasyonel talep yapısı. Turkish Journal of Forestry, 23(2), 116-127. https://doi.org/10.18182/tjf.1103565
• DOKA, (2015). Doğu Karadeniz Bölgesi Arap turizmi: Mevcut durum ve gelişme strateji raporu. Doğu Karadeniz kalınma Ajansı, 68 s., Trabzon, Türkiye. Erişim adresi: https://www.doka.org.tr/dosyalar/editor/files/dogu-karadeniz-bolgesinde-arap-turizmi-mevcut-durum-analizi-ve-gelisme-stratejisi.pdf
• Düzgün, E. ve Ödemiş, M. (2020). Arap turistlerin Doğu Karadeniz Bölgesi’ne ekonomik katkılarını belirlemeye yönelik betimsel bir araştırma. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 19(1), 109-123. https://doi.org/10.21547/jss.617614
• Frechtling, D. C. (1994). Assessing the economic impacts of travel and tourism-Introduction to travel economic impact estimation. Chapter 31 in J.R. Brent Ritchie and Charles R. Goeldner, editors, Travel, Tourism and Hospitality Research: A Handbook for Managers and Researchers, 2nd edition, John Wiley & Sons, New York.
• GMTI, (2024). Mastercard-Crescentrating -Global Muslim Travel Index 2024. Adres: https://www.crescentrating.com/global-muslim-travel-index-gmti.html
• Göral, R. (2017). Türkiye’nin Müslüman dostu turizm pazarı potansiyelinin sayısallaştırılmış SWOT analizi ile değerlendirilmesi. International Journal of Turkic World Tourism Studies, 2(1), 43-55.
• Kızıldemir, Ö. ve Sarıışık, M. (2018). Turist harcamalarının bölgesel kalkınmaya ekonomik etkileri: Adana örneği. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 6(2), 128-142.
• Kuvan, Y. (2003). Turizm Alan ve Merkezlerinde Ormancılık ve Turizm Sektörleri Arasındaki İlişki ve Etkileşimlerin İncelenmesi (Antalya-Belek Örneği). İÜ Bilimsel Araştırma Projesi, No: 1523/16012001, 110 s., İstanbul, Türkiye.
• Künü, S., Hopoğlu, S., Sökmen-Gürçam, Ö. ve Güneş, Ç. (2015). Tourism-regional development relationship: A Research on Eastern Black Sea Region. Iğdır University, Journal of Social Sciences, 7, 71-93.
• Mengü, C. (2012). Türkiye-Arap dünyası turizm ilişkilerinde durum ve beklentiler. Orta Doğu Analiz, 4, 42, 102-112. OÇGR, (2018). 11. Kalkınma Planı Ormancılık ve Orman Ürünleri Çalışma Grubu Raporu. Y. No: KB:2988, ÖİK: 770, Ankara.
• OGM, (2024). Benim Ormanım, Orman Parkları, Orman Genel Müdürlüğü, Ankara, Erişim adresi: www.ogm.gov.tr Özgöller, G. (2019). Kırsal turizm kapsamında Arap turistleri Trabzon’u ziyarete yönelten itici ve çekici faktörlerin ve tatmin düzeylerinin belirlenmesi. (Yüksek Lisans Tezi), Erişim adresi: https://acikerisim.balikesir.edu.tr/server/api/core/bitstreams/2fce8c9c-f7e9-4284-a03e-2345eb445bbf/content
• Sağlık, E. (2011). Turizm İşletmelerinin Bölge Ekonomisindeki Yeri ve Rolünün Belirlenmesi: Erzurum Ölçeğinde Bir Araştırma. (Doktora tezi), Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• SESRIC, (2024). International Tourism in OIC Countries 2024- Empowering Smart and Sustainable Tourism for Development-, Organization of Islamic Cooperation Statistical, Economic and Social Research and Training Centre for Islamic Countries. ISBN: 978-625-7162-24-1, Ankara, Türkiye. SESRIC OIC Stat Database, (2024). Erişim adresi: https://www.sesric.org/oicstat.php
• Tanrıverdi, A. ve Akyurt-Kurnaz, H. (2018). Cultural features in souvenir purchasing behavior: A review of souvenir shop sellers. Journal of Travel and Tourism Research, (13), 1-18.
• Tekin, E. ve Demirel, S.K. (2018). SWOT analysis on Arabic tourism potential of Kastamonu. I. International Journal of Turkic Word Tourism Studies, 3(1), 14-27.
• TCMB, 2021. Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası, Erişim adresi: https://www.tcmb.gov.tr/kurlar/kur2021_tr.html TOB, (2024). T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı 12. Bölge Müdürlüğü, Trabzon, Erişim adresi: https://bolge12.tarimorman.gov.tr/Menu/28/Tabiat-Parklari
• TUOP, (2024). Türkiye Ulusal Ormancılık Programı (2004-2023), Ankara, Türkiye.
• Turhal, S. (2005). Trabzon İlinde Turizm Sektörünün Geliştirilmesi ve İl Ekonomisine Sağlayacağı Katkılar. (Yayınlanmamış İl Planlama Uzmanlığı Tezi), T.C. Trabzon Valiliği İl Planlama ve Koordinasyon Müdürlüğü, 81 s., Trabzon Türkiye.
• TÜİK, (2025). Turizm istatistikleri. Erişim adresi: https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=Egitim,-Kultur,-Spor-ve-Turizm-105
• TÜRSAB, (2024). Türkiye Seyahat Acentaları Birliği, Erişim adresleri: https://www.tursab.org.tr/turizm-geliri/yillara-gore-turkiye-turizm-geliri, https://www.tursab.org.tr/turizm-geliri/ithalat-ihracat-icindeki-payi-2022
• UNWTO, (2024). Global Tourism Dashboard. Erişim adresi: https://www.unwto.org/tourism-data/un-tourism-tourism-dashboard
• Uşaklı, A. Ve Ünlüönen, K. (2015). Turizm gelirlerinin hesaplanmasına yönelik yaklaşımlar. 16. Ulusal Turizm Kongresi Bildiriler Kitabı, 1582-1597, Detay Yayıncılık, 12-15 Kasım 2015, Ankara, Türkiye.