KORUNAN ALANLARDA YÖNETİMİN ETKİNLİK DÜZEYİNİN BELİRLENMESİ (SOĞUKSU VE YOZGAT ÇAMLIĞI MİLLİ PARKLARI ÖRNEĞİ)

Yıl 2016, Cilt: 18 Sayı: 1, 32 - 46, 08.06.2016

İsmail Ersoy İsmet Daşdemir

Öz

Bu çalışmanın amacı ülkemizde korunan alanlardan
olan milli parkların yönetiminin etkinlik düzeyini uluslararası ölçütlere göre
belirlemek ve değerlendirmektir. Çalışmada; örnek alan olarak Soğuksu Milli
Parkı (SMP) ile Yozgat Çamlığı Milli Parkı (YÇMP) seçilmiştir. Her iki milli
parka ait uzun devreli gelişme planları ile saha gözlemlerinden, yöneticilerle
yapılan görüşmelerden ve Uluslararası Doğayı Koruma Birliğine (IUCN) bağlı
Dünya Korunan Alanlar Komisyonu tarafından geliştirilen Yönetim Etkinliğini İzleme
Aracının (METT) uygulanmasından sağlanan veriler, bu araştırmada materyal
olarak kullanılmıştır. Elde edilen veriler, yönetimin etkinliği açısından bir
puanlama tablosu yardımıyla karşılaştırmalı olarak incelenmiş ve
değerlendirilmiştir. Buna göre SMP’nin toplamda 67 ve ortalamada 1,63, YÇMP’nin
de toplamda 60 ve ortalamada 1,46 yönetim etkinliği puanı aldığı saptanmıştır.
Araştırma bulgularına göre her iki milli parkın sürdürülebilir yönetimine ışık
tutacak değerlendirmeler yapılmış ve bazı öneriler geliştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Korunan Alan, Milli Park, Yönetim Etkinliği, Uzun Devreli Gelişme Planı, METT Yöntemi

THE DETERMINATION OF THE EFFECTIVENESS LEVEL OF MANAGEMENT IN PROTECTED AREAS

Öz

The purpose of this study is to determine and to
evaluate the effectiveness level of the management of national parks, protected
areas in our country, according to the international criteria. In the study,
Soğuksu National Park (SMP) and Yozgat Çamlığı National Park (YÇMP) have been
selected as sample areas. The data derived from both long-term development
plans of the national parks and field observations, from interviews with
managers, and from the management evaluation form (METT-Management Effectiveness
Tracking Tool method) developed by World Commission on Protected Areas (WCPA)
attached to the International Union for Conservation of Nature (IUCN) were used
as material in this study. The collected data were compared through a scoring
table, evaluated and interpreted in terms of the effectiveness of management.
As a results, it is determined that SMP had total of 67 and an average of 1.63
point of management effectiveness, and YÇMP had total of 60 and an average of
1.46 points of management effectiveness. The evaluations which will shed light
to the sustainable management of two national parks, were made and some
suggestions were developed based on the results.

Anahtar Kelimeler

Protected Areas, National Parks, Effectiveness of Management, Long Term Development Plan, METT Method.

Kaynakça

• o
• Akesen, A. 1978. Türkiye’de Ulusal Parkların Açıkhava Rekreasyonu Yönünden Nitelikleri ve Sorunları (Örnek; Uludağ Ulusal Parkı). İÜ, Orman Fakültesi Yayın No : 2484/262, 204 s., İstanbul.
• Akesen, A. 2003. Rekreasyon Planlaması Ders Notları. İstanbul.
• Alkan, H. ve Korkmaz, M., 2009. Korunan Alanların Yönetiminde Yaşanan Sosyo-Ekonomik Odaklı Sorunlara İlişkin Bir Değerlendirme. II. Ormancılıkta Sosyo-Ekonomik Sorunlar Kongresi, Bildiriler Kitabı, s.13-22, 19-21 Şubat, Isparta.
• Çokçalışkan, A. B., Lise, Y., Stanciu, E. 2010. Türkiye’de Korunan Alanlar Yönetimi Etkinliği. Kırsal Çevre Yıllığı, s.110-129, Kırsal Çevre ve Ormancılık Sorunlarını Araştırma Derneği, Ankara.
• Daşdemir, İ. ve Akça, Y. 2002. Soğuksu Milli Parkı’ndaki Dağ Ekosisteminin İşlevsel Kullanımını Etkileyen Bazı Faktörler. Türkiye Dağları 1. Ulusal Sempozyumu, Orman Bakanlığı Yayın No: 183, ISBN 975-8273-46-9, s.64-70, 25-27 Haziran, Ilgaz.
• DKMPGM, 2105. Orman ve Su İşleri Bakanlığı, DKMP Genel Müdürlüğünün 28.12.2015 tarih ve 65494681-405.99-265648 sayılı yazıları.
• Ersoy, İ. 2016. Milli Parklarda Uzun Devreli Gelişim Planlarının Uygulanması ve Sonuçlarının Değerlendirilmesi (Doğa Koruma ve Milli Parklar IX. Bölge Müdürlüğü Örneği). BÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, Orman Mühendisliği Anabilim Dalı Uzaktan Eğitim Tezsiz Yüksek Lisans Dönem Projesi, 107 s., Bartın.
• Ervin, J. 2003. WWF Rapid Assessment and Prioritization of Protected Area Management (RAPPAM) Methodology. WWF, Gland.
• EUROSITE, 2004. Eurosite Management Planning Toolkit- Complementary Guidance, A handbook for practitioners, Management Planning For Protected Areas, pp.35. eurosite.org.
• IUCN, 1994. Guidelines for Protected Area Management Categories, CNPPA with the Assistance of WCMC, IUCN, Gland, Switzerland and Cambridge, UK. X + 261 s.
• İlter, E. ve Ok, K. 2012. Ormancılık ve Orman Endüstrisinde Pazarlama İlkeleri ve Yönetimi (Genişletilmiş ve Geliştirilmiş 3. Baskı). HTC Matbaacılık, ISBN 978-975-96967-5-7, 423 s., Ankara.
• Korkmaz M., Tolunay A., Alkan H. 2005. Korunan Alanların Uzun Devreli Gelişme Planlarının Hazırlanmasında Kırsal Yerleşimlerin Sosyoekonomik Yapısının Önemi. Korunan Doğal Alanlar Sempozyumu, 8-10 Eylül 2005, s. 199-202, SDÜ, Isparta.
• Kuvan, Y. 2012. Doğa Koruma ve Korunan Alanlar. İÜ Orman Fakültesi, Üniversite Yayın No: 5066, Fakülte Yayın No: 499, İstanbul.
• SMP UDGP, 2007. Soğuksu Milli Parkı Uzun Devreli Gelişme Planı, Analitik Etüt ve Sentez Raporu, Plan Kararları ve Plan Hükümleri Raporu. Çevre ve Orman Bakanlığı, Doğa Korum ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, Milli Parklar Daire Başkanlığı, Ankara.
• Stanciu, E., Çokçalışkan, A. B., Lise, Y. 2010. Korunan Alanlarda Hızlı Değerlendirme ve Önceliklendirme (RAPPAM): 2009 Sonuçları ve 2005 Yılı Karşılaştırması. WWF-Türkiye, 27 s., İstanbul. o
• Thomas, L. and Middleton, J. 2003. Guidelines for Management Planning of Protected Areas. Best Practice Protected Area Guidelines Series No. 10, IUCN Gland, Switzerland and Cambridge, UK, 79 p.
• YÇMP UDGP, 2011. Yozgat Çamlığı Milli Parkı Uzun Devreli Gelişme Planı, Analitik Etüt ve Sentez Raporu, Plan Kararları ve Plan Hükümleri Raporu. Çevre ve Orman Bakanlığı, Doğa Korum ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, Milli Parklar Daire Başkanlığı, Ankara.
• URL-1, 2016. Türkiye’nin Korunan Alanları, Teme Kavramlar. www.milliparklar.gov.tr/korunanalanlar/ kavramlar.htm. Erişim: 05.03.2016.
• URL-2, 2016. Milli Parklar Kanunu. www.milliparklar.gov.tr/korunanalanlar/belgeler/2873.pdf. Kanun Numarası: 2873, Kabul Tarih: 9.8.1983, Erişim: 05.03.2016.
• URL-3, 2016. Milli Parklar Yönetmeliği. www.mevzuat.gov.tr/Metin.Aspx?MevzuatKod=7.5.5413, 12.12.1986 tarihli Resmi Gazete, Sayı: 19309. Erişim: 05.03.2016.
• URL-4, 2016. Ankara ili ve ilçeleri nüfusu. www.nufusu.com/il/ankara-nufusu. Erişim: 23.02.2016.
• URL-5, 2016. Yozgat ili ve ilçeleri nüfusu. www.nufusu.com/il/yozgat-nufusu. Erişim 23.02.2016. o