A FORGOTTEN FOREST PRODUCT SOURCE: ANATOLIAN SWEETGUM TREE (Liquidambar orientalis Miller)

Yıl 2016, Cilt: 18 Sayı: 1, 103 - 117, 18.07.2016

Mustafa Arslan , Halil Şahin

Öz

The sweetgum tree (Liquidambar orientalis Miller) is also called Anatolian sığla (sweetgum) is a important endemic specie which primarily utilized for its oil. The wood of that tree is used for secondary purposes rather than oil. The olis of sweetgum is also known as storax that is generated from pathological wound channels. However, after the 1950s as a result of natural athmospheric causes and human interference, the gown lands of sweetgum has been serious decline. Recently, oil production from sweetgum is also serious decline (even no any products in some years) due to lack of demand. The aim of this study is attention on Anatolian sweetgum tree that naturally grown in Turkey. Hence, the scope of the study consists of four main section. In the first and second parts are describe in the general properties of Anatolian sweetgum trees and it’s wood properties. The third part comprised of Anatolian sweetgum oil properties and it’s production techniques. In the fourth section is described about Anatolian sweetgum’s useage as either wood and non-wood. Also the literature studies for benefit from Anatolian sweetgum tree are rewied.

Anahtar Kelimeler

Liquidambar orientalis, Anatolian sweetgum tree, Anatolian sweetgum oil, wood properties

UNUTULAN BİR ORMAN ÜRÜNÜ KAYNAĞI: ANADOLU SIĞLA AĞACI (Liquidambar orientalis Miller)

Öz

Anadolu sığla ağacı (Liquidambar orientalis Miller) odun ve odun dışı kullanımı olan önemli bir endemik türümüzdür. Odun olarak kullanılması ikincil faydalanma şeklidir. Esas yararlanma biçimi yaralanma sonucu oluşan patolojik balsam kanallarından salgılanan yağıdır. 1950’li yıllardan sonra insan müdahalesi ve doğal sebepler sonucu Anadolu sığla sahalarında ciddi azalmalar olmuştur. Son yıllarda talep olmaması nedeniyle Anadolu sığla yağı üretimi ise ya çok az yapılmaktadır ya da hiç yapılmamaktadır. Bu çalışmadaki amaç unutulmak üzere olan Anadolu sığla ağacının özellikleri ve kullanım alanlarını mercek altına almaktır. Çalışmanın çerçevesi dört ana kısımdan oluşmaktadır. Birinci kısımda Anadolu sığla ağacının genel özelliklerinden, ikinci kısımda odun özelliklerinden söz edilmektedir. Üçüncü kısım Anadolu sığla yağının özellikleri ve üretim tekniğinden oluşmaktadır. Dördüncü kısımda ise Anadolu sığlasının odun ve odun dışı kullanımı ile Anadolu sığla ağacından yararlanmaya yönelik yapılmış güncel çalışmalar incelenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Liquidambar orientalis, Anadolu sığla ağacı, Anadolu sığla yağı, odun özellikleri

Kaynakça

• o
• Acar, M.İ., 1989. (Liquidambar orientalis Mill.) Balsamı (Sığla Yağı) Eterik Yağının GC-MS-DS Sistemi ile Analiz Edilerek Birleşiminin Belirlenmesi. Ormancılık Araştırma Enstitüsü Yayınları, Teknik Raporlar Serisi No:33, 5-21.
• Acatay, A.,1963. Sığla ağacı’nın (Liquidambar orientalis Mill.) Türkiye’de yayılışı, yeni tespit edilen Liquidambar orientalis var. suber varyetesi ve sığla ağacına musallat olan böcekler. İ.Ü. Orman Fakültesi Dergisi, Seri A, Cilt 8 (2), 40-56.
• Alan, M., Kaya, Z. 2003. EUFORGEN Technical Guidelines for genetic conservation and use for oriental sweet gum (Liquidambar orientalis). International Plant Genetic Resources Institute, Rome, Italy. 6 pages.
• Akpolat, O., Odabaş, S.Ç., 2016. KNIME Yazılımı ile Kimyasal Analiz Verilerinin Kümelenmesi. 18. Akademik Bilişim Konferansı, 3-5 Şubat, 2016. Adnan Menderes Üniversitesi, Aydın.
• Anonim 1. Orman Genel Müdürlüğü, Muğla Orman Bölge Müdürlüğü Sığla Yayılış Miktarı Verileri 2016, Muğla.
• Anonim 2. Orman Genel Müdürlüğü, Orman Ağaçları ve Tohumları Islah Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Islah Tesisleri, 2016, Ankara.
• Anonim 3. Orman Genel Müdürlüğü, Ormancılık İstatistikleri 2014, Ankara.
• Anonim 4. Orman Genel Müdürlüğü, Muğla Orman Bölge Müdürlüğü Sığla Yağı Üretim Miktarı Verileri 2016, Muğla.
• Anşin, R., Özkan, Z.C. 1997. Tohumlu Bitkiler (Spermatophyta) Odunsu Taksonlar. Karadeniz Teknik Üniversitesi Orman Fakültesi, 167/19, Trabzon.
• Atay, I., 1985. Sığla ağacının (Liquidambar orientalis Mill.) önemi ve Sivikültürel özellikleri. G.Ü. Orman Fakültesi Dergisi (35), 15-21.
• Aydıngöz, M., Bulut, S. 2014. Egenin Gizli Kalmış Şifa İksiri: Sığla. Afyon Kocatepe Üniversitesi Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi 14, 1-6.
• Berkel, A., 1955. Sığla Ağacı (Liquidambar orientalis Mill.) odununun makroskobik özellikleri ve anatomik striiktürü hakkında araştırmalar. İ.Ü. Orman Fakültesi Dergisi Seri A, Cilt V, (I -I I), 1-17.
• Bozkurt, Y., Göker, Y., Kurtoğlu, A., 1989. Sığla ağacının bazı özellikleri. İ.Ü. Orman Fakültesi Dergisi Seri B, Cilt: 39, Sayı: 1, 43-52.
• Bozkurt, Y., Göker, Y., Kurtoğlu, A., 1990. Sığla odununun fiziksel ve mekanik özellikleri. İ.Ü. Orman Fakültesi Dergisi Seri A, Cilt: 40, Sayı: 2, 1-18.
• Çengel, B., İçgen, Y., Kandemir, G., Özdilek, A., Velioğlu, E. Kaya, Z. 2008. Anadolu sığlasının (Liquidambar orientalis Miller) populasyon düzeyinde genetik yapısı ve koruma stratejileri. 1. Uluslararası Sığla Çalıştayı, 9-12 Ekim 2008, Dalaman.
• Degirmentepe, S., Baysal, E., Türkoğlu, T., Toker, H., 2015. Some properties of Turkish sweetgum balsam (styrax liquidus) impregnated oriental beech wood part I: physical properties. Wood Research 60 (3), 397- 408.
• Degirmentepe, S., Baysal, E., Türkoğlu, T., Toker, H., Deveci, I., 2015. Some properties of Turkish sweetgum balsam (styrax liquidus) impregnated oriental beech wood part II: decay resistance, mechanical, and thermal properties. Wood Research, 60(4), 591-604.
• Doğaç, E., 2008. Türkiye’deki Relikt Endemik Sığla Ağacı (Liquidambar orientalis Mill. var. orientalis ve L. orientalis Mill. var. integriloba Fiori) Populasyonlarındaki Genetik Çeşitliliğin RAPD (Rastgele Üretilen Polimorfik DNA) Belirteçleri Yardımıyla Belirlenmesi. Muğla Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 80 s. Muğla.
• Duru, M.E., Cakır, A., Harmandar, M., 2002. Composition of the volatile oils isolated from the leaves of Liquidambar orientalis Mill. var. orientalis and L. orientalis var. integriloba from Turkey. Flav. Fragr. J. 17, 95-98.
• Efe, A., 1987. Liquidambar orientalis Mill. (sığla ağacı)'in morfolojik ve palinolojik özellikleri üzerine araştırmalar. İ.Ü. Orman Fakltesi Dergisi Seri A. Cilt 37(2), 84-114.
• Eke Bayramoğlu, E., 2010. Soaking with storax- possibility of using siğla tree (Liquidambar orientalis Mill. var. orientalis) storax as bactericide ın the soaking float, Jalca, 105, 62-68.
• Fernandez, X., Cuvelier, L.L., Loiseau, A.M., Perichet, C., Delbecque, C., Arnaudo, J.F., 2005.. Chemical composition of the essential oils from Turkish and Honduras Styrax. Flavour and Fragrance Journal. 20, 70- 73.
• Genç, A. 1999. Sığla ağacı (Liquidambar orientalis Mill.)’nın doku kültürü tekniği ile üretilmesi. Orman Bakanlığı Teknik Bülten No:14, 57 s.
• Gurbuz, I., Yesilada, E., Demirci, B., Sezik, E., Demirci, F., Baser KH., Characterization of volatiles and anti-ulcerogenic effect of Turkish sweetgum balsam (Styrax liquidus). Journal of Ethnopharmacology 148, 332-336.
• Gül, A. Topay, M., Polat, E. Gülcü, S., Çatal Y., Yılmaztürk, A., 2014. Kent Ağaçları Bilgi Sistemi Modeli. TÜBİTAK Proje Numarası: 110Y301 (2011-2014).
• Gül, S., 1986. Sığla Ağacı (Liquidambar orientalis Mill.) Kabuk sıyrıntılarından yağ elde etme yöntemleri üzerine araştırmalar. Ormancılık Araştırma Enstitüsü Yayınları, Teknik Bülten Serisi, No:178.
• Günal, N., 1994. Liquidambar orientalis (Anadolu sığla ağacı)'in güneybatı Anadolu'daki yayılışında relief, iklim ilişkileri. Türk Coğrafya Dergisi, Sayı: 29, 175-190.
• Gürdal, B., Kültür, Ş., An ethnobotanical study of medicinal plants in Marmaris (Muğla, Turkey). Journal of Ethnopharmacology 146, 113-126.
• Gürlek, M., 2011. Alâ’im-i Cerrâhîn’de Geçen Bitki Adları. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 7, 123-145.
• Hasanhocaoğlu Yapıcı, H., Baygar, T., Metin, C., Alparslan, Y., 2015. Günlük ağacı (Liquidambar orientalis) yapraklarından elde edilen ekstraktın kültür levreğinin (Dicentrarchus labrax) raf ömrü ve et kalitesi üzerine etkisi. Journal of Food and Health Science 1 (4), 166-177.
• Hassan, E.B., Yousef, H.A., Steele, P., Giar, E.E., 2016. Characterization of bio-oils from the fast pyrolysis of white oak and sweetgum. Energy Sources, Part A: Recovery, Utılızatıon, And Envıronmental Effects 38 (1), 43-50.
• Huş, S., 1949. Sığla Ağacı’nın (Liquidambar orientalis Mill) Ormancılık Bakımından Önemi ve Sığla Yağının Kimyasal Araştırılması. Orman Genel Müdürlüğü Yayınlarından Özel Sayı: 83, İstanbul.
• Huş, S., 1969. Orman mahsulleri kimyası. İstanbul Üniversitesi Yayın No: 1451, Orman Fakültesi Yayın No: 150, İstanbul.
• İktüeren, Ş., Acar, İ. 1987. Sığla Ağacı’nın (Liquidambar orientalis Mill.) Doğal Yayılışı, Sığla Yağı Üretimi ve Pazarlaması. Ormancılık Araştırma Enstitüsü Yayınları Dergi Serisi, Cilt 33, Sayı 2, No:66, 7-15.
• İstek, A., 1994. Sığla yağı (storax)’nın kimyasal bileşenleri. Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 50 s. Trabzon.
• İstek, A., Hafızoğlu, H., 1998. Sığla ağacı (Liquidambar orientalis Mill.) odununun anatomik özelliklerinin belirlenmesi, Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 1 (1), 18-26.
• İstek, A., Hafızoğlu, H., 2005. Sığla ağacı (Liquidambar orientalis Mill.) odunu ve kabuğunun kimyasal bileşenleri, G.Ü. Orman Fakültesi Dergisi, 5 (1), 1-6.
• Kim J, Seo, S.M., Lee, S.G., Shin, S.C., Park, I.K., 2008. Nematicidal activity of plant essential oils and components from coriander (Coriandrum sativum), Oriental sweetgum (Liquidambar orientalis), and valerian (Valeriana wallichii) essential oils against pine wood nematode (Bursaphelenchus xylophilus). Journal of Agricultural and Food Chemistry 56 (16), 7316-7320.
• Kim, J., Jang, M., Shin, E., Kim, J., Lee, S.H., Park, C.G., 2016. Fumigant and contact toxicity of 22 wooden essential oils and their major components against Drosophila suzukii (Diptera: Drosophilidae). Pesticide Biochemistry and Physiology, (Accepted 16 March 2016, In Press).
• Kösa, S., Atik, M., 2013. Bitkisel Peyzaj Tasarımında Renk ve Form; Çınar (Platanus orientalis) ve Sığla (Liquidambar orientalis) Kullanımında Peyzaj Mimarlığı Öğrencilerinin Tercihleri. Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi 4 (1), 13-24.
• Lee, Y.S., Kim, J., Lee, S.G., Oh, E., Shin, S.C., Park, I., 2009. Effect of plant essential oils and components from oriental sweetgum (Liquidambar orientalis) on growth and morphogenesis of three phytopathogenic fungi. Pesticide Biochemistry and Physiology 93, 138-143.
• Lingbeck, J.M., O'Bryan, C.A., Martin, E.M., Adams, J.P., Crandall, P.G., 2015. Sweetgum: An ancient source of beneficial compounds with modern benefits. Phcog Rev (9), 1-11.
• Okmen, G., Turkcan, O., Ceylan, O., Gork, G., 2014. The antimicrobial activity of Liquidambar orientalıs Mill. against food pathogens and antioxidant capacity of leaf extracts. Afr J Tradit Complement Altern Med. 11 (5), 28-32.
• Oskay, M., Oskay, D., Kalyoncu, F., Activity of Some Plant Extracts Against Multi-Drug Resistant Human Pathogens. Iranian Journal of Pharmaceutical Research, 8 (4), 293-300.
• Örtel, E., 1988. Sığla ormanlarımızın durumu. Ormancılık Araştırma Enstitüsü Dergisi, Cilt 34, Sayı 2, No: 68, 93-96.
• Özmen, K., 2011. Sığla ağacının (Liquidambar orientalis Miller) in vitro koşullarda çoğaltım özelliklerinin araştırılması. Akdeniz Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 45 s. Antalya.
• Park, I.K., 2014. Fumigant Toxicity of Oriental Sweetgum (Liquidambar orientalis) and Valerian (Valeriana wallichii) Essential Oils and Their Components, Including Their Acetylcholinesterase Inhibitory Activity, against Japanese Termites (Reticulitermes speratus). Molecules, 19, 12547-12558.
• Sağdıç, O., Özkan, G., Özcan, M., Özçelik, S., 2005. A Study on Inhibitory Effects of Sığla Tree (Liquidambar orientalis Mill. var. orientalis) Storax Against Several Bacteria. Phytotherapy Research 19, 549-551.
• Sarac, N., Sen, B., 2014. Antioxidant, mutagenic, antimutagenic activities, and phenolic compounds of Liquidambar orientalis Mill. var. orientalis. Industrial Crops and Products 53, 60-64.
• Suzek, H., Celik, I., Dogan, A., Yildirim, S., 2015. Protective effect and antioxidant role of sweetgum (Liquidambar orientalis) oil against carbon tetrachloride-induced hepatotoxicity and oxidative stress in rats. Pharm Biol, 54(3), 451-457.
• Ürker, O., 2014. Çevre etiği bağlamında Anadolu sığla ormanları. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 325 s. Ankara.
• Velioğlu, E., Kandemir, G., Tayanç, Y., Çengel, B., Alan, M., Kaya, Z., 2008. Türkiye’deki sığla (Liquidambar orientalis Miller) populasyonlarının genetik yapısının moleküler belirteçlerle belirlenmesi ve koruma stratejileri geliştirilmesi. Çevre ve Orman Bakanlığı Teknik Bülten No: 20, 43 s.
• Yaltırık, F. ve Efe, A. 1994. Dendroloji Ders Kitabı, Gymnospermae-Angiospermae, İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Yayınları, İ.Ü. Yayın No: 3836, O.F. Yayın No: 431, İstanbul.
• Zhang, W., Sathitsuksanoh, N., Barone, J.R., Renneckar, S., 2016. Enhanced enzymatic saccharification of pretreated biomass using glycerol thermal processing (GTP). Bioresource Technology 199,148-154.