Kastamonu, Karabük ve Bolu’da 1980-1999 İle 2000-2015 Yılları Arasındaki Sıcaklık ve Yağışın Değişimi

Yıl 2017, Cilt: 19 Sayı: 1, 276 - 289, 01.06.2017

İlyas Bolat Ömer Kara Ertuğrul Tok

Öz

1860 yılından beri yapılan aletli ölçümler, Dünya
yüzeyindeki ortalama sıcaklığın özellikle 1970’lerden itibaren dikkat çekecek
şekilde arttığını ortaya koymaktadır. Bununla birlikte, Dünya sıcaklığının 21.
yüzyılda 1,5 °C ile 5,0 °C arasında artacağı tahmin edilmektedir. Türkiye’de
ise 2030 yılında yaz ve kış sıcaklıklarının 2 °C-3 °C civarında, kış
yağışlarının ise % 10’a kadar artacağı, yazın yağışların azalacağı ve toprak
nemi bakımından kuraklığın artacağı bildirilmektedir. Ayrıca, Türkiye’deki
yağış rejimindeki değişikliklerde, doğudan batıya doğru gidildikçe yüzde olarak
artan (% 40) azalmaların dikkati çektiği vurgulanmaktadır. Bu çalışmada,
ülkemizin Batı Karadeniz Bölgesi’nde yer alan Kastamonu, Karabük ve Bolu
illerinin merkez meteoroloji istasyonları için 1980-1999 ve 2000-2015 yılları
arasındaki minimum, maksimum ve ortalama sıcaklık değerleri ile maksimum ve
toplam yağış miktarları incelenmiştir. Sonuçlar, aylar bazında minimum ve
maksimum sıcaklıklarda belirgin artışların olduğunu işaret etmektedir. Bununla
birlikte, Kastamonu, Karabük ve Bolu illerinin aylık ve yıllık ortalama
sıcaklık verilerinde, özellikle yaz aylarında artış eğilimi tespit edilmiştir.
Diğer taraftan, 1980-1999 ve 2000-2015 yılları arasındaki periyotlarda
Kastamonu ve Bolu illerinin yaz aylarına (Temmuz ve Ağustos) ait yağış
verilerinde azalış eğilimi ortaya çıkarken, Karabük ilinin aylık ve yıllık
ortalama yağış verilerinde azalış eğilimi ortaya çıkmıştır. Yağış
miktarlarındaki azalma kuraklık tehdidini beraberinde getirmesi bakımından çok
büyük bir öneme sahiptir. Bunun yanı sıra, yağışlardaki önemli miktardaki
azalmalar ve yüksek sıcaklıklar, kuraklığın artış göstermesine neden olabilir. Öte
yandan, Türkiye’miz, küresel ısınmanın potansiyel etkileri açısından, riskli
ülkeler arasında yer almaktadır. Bundan dolayı, iklim değişikliklerine karşı
gerekli önlemler alınmaz ise iklim değişikliğinin ülkemiz ekosistemlerinin
bileşimini ve üretkenliğini bozacağı ve biyolojik çeşitliliği azaltacağı
kaçınılmaz olacaktır.

Anahtar Kelimeler

İklim değişikliği, Kuraklık, Küresel ısınma, Meteoroloji, Ortalama sıcaklık, Sera gazları

Change of Temperature and Precipitation in Kastamonu, Karabük and Bolu Between 1980-1999 and 2000-2015 Years

Öz

Instrumental
measurements made since 1860 have revealed that the average temperature on the
Earth's surface had increased remarkably since the 1970s. At the same time, it
is estimated that the world temperature will increase between 1.5 ° C and 5.0 °
C in the 21^st century. In Turkey up to 2030, it is reported that
summer and winter temperatures will increase around 2 °C-3 °C, winter
precipitation will increase by up to 10%, summer precipitation will decrease
and, the drought in terms of soil moisture will increase. Furthermore, it is
emphasized that there will be changes in the precipitation regime with decreasing
in percentage (40%) from the east to the west in Turkey. In this study, the
minimum, maximum and mean temperature values and maximum and total
precipitation amounts between 1980-1999 and 2000-2015 for central
meteorological stations of Kastamonu, Karabuk and Bolu in Western Black Sea
Region of our country were examined. The results indicate marked increases in
minimum and maximum temperatures on a monthly basis. Besides, increasing
tendency was determined in the Kastamonu, Karabuk and Bolu monthly and annual
mean temperature data, especially during the summer months. On the other hand,
in the period between 1980-1999 and 2000-2015 years, average precipitation data
of Kastamonu and Bolu provinces during the summer months (July and August) showed
a tendency to decrease, while the monthly and annual average precipitation data
of Karabük province showed a tendency to decrease. The
reduction in the amount of precipitation is significant from the point of
posing the drought threat. Furthermore, significant decreases in precipitation
and high temperatures can lead to an increase in drought. Conversely, Turkey is
among the riskiest countries in terms of the potential effects of global
warming. Therefore, if necessary precautions are not taken against climate
changes, it will be inevitable that climate change will degrade the composition
and productivity of ecosystems in our country and reduce biological diversity.

Anahtar Kelimeler

Climate change, Drought, Global warming, Meteorology, Mean temperature, Greenhouse gases

Kaynakça

• o Anonim. 2016. Türkiye İklim Değişikliği 6. Ulusal Bildirimi. T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü, AFS Medya, Yenimahalle, Ankara, 278 s.
• o Altın, T. B. ve Barak, B. 2012. Seyhan Havzasında 1970-2009 yılları arasında yağış ve hava sıcaklığı değerlerindeki değişimler ve eğilimler. Türk Coğrafya Dergisi, (58): 21-34.
• o Başoğlu, A. ve Telatar, O. M. 2013. İklim Değişikliğinin Etkileri: Tarım Sektörü Üzerine Ekonometrik Bir Uygulama. Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (6), 7-25.
• o Cosun, F. ve Karabulut, M. 2009. Kahramanmaraş’ta ortalama, minimum ve maksimum sıcaklıkların trend analizi. Türk Coğrafya Dergisi, (53): 41-50.
• o Çepel, N. 2003. Ekolojik Sorunlar ve Çözümleri. TÜBİTAK, Popüler Bilim Kitapları, Aydoğdu Matbaası, 183 s., Ankara.
• o Çepel, N. 1995. Orman Ekolojisi. İstanbul Üniversitesi, Orman Fakültesi Yayın Nu:3886/433, ISBN:975-404-398-1, 536 s.
• o Demir, İ., Kılıç, G. ve Coşkun, M. (2007). “Türkiye ve Bölgesi İçin PRECIS Bölgesel İklim Modeli Çalışmaları”. I. Türkiye İklim Değişikliği Kongresi Bildiriler Kitabı: 252- 261, 11-13 Nisan 2007, İstanbul.
• o Demir, İ., Kılıç, G. ve Coşkun, M. 2008. PRECIS Bölgesel İklim Modeli ile Türkiye İçin İklim Öngörüleri: HadAMP3 SRES A2 Senaryosu, IV. Atmosfer Bilimleri Sempozyumu, Bildiriler Kitabı, 365-373. İTÜ Uçak ve Uzay Bilimleri Fakültesi Meteoroloji Mühendisliği Bölümü, 25-28 Mart 2008, İstanbul.
• o Demir, İ., Kılıç, G., Coşkun, M. ve Sümer, U. M. 2008. Türkiye’de maksimum, minimum ve ortalama hava sıcaklıkları ile yağış dizilerinde gözlenen değişiklikler ve eğilimler. TMMOB İklim Değişimi Sempozyumu, Bildiriler Kitabı, 69-84. TMMOB adına TMMOB Meteoroloji Mühendisleri Odası, 13-14 Mart 2008, Ankara.
• o IPCC. 2000. Special report on emissions scenarios.Special Report of Working Group III of the Intergovernmental Panel on Climate (IPCC), (Edited by Nebojsa Nakicenovic and Robert Swart), pp. 612. ISBN 0521804930. Cambridge, UK: Cambridge University Press.
• o IPCC. 2001. Intergovernmental Panel on Climate Change, The Scientific Basis, Contribution of Working Group I to the Third Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change [Houghton, J.T., Y. Ding, D.J. Griggs, M. Noguer, P.J. van der Linden, X. Dai, K. Maskell, and C.A. Johnson (eds.)], Cambridge University Press, Cambridge, United Kingdom and New York, NY, USA.
• o IPCC. 2007. Climate Change 2007: The Physical Science Basis. Contribution of Working Group I to the Fourth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC), (Edited by Solomon, S., Qin, D., Manning, M., Chen, Z., Marquis, M., Averyt, K. B., and Miller, H. L.), Cambridge University Press, Cambridge, United Kingdom and New York, NY, USA.
• o IPCC. 2013. Summary for Policymakers Climate Change 2013: ThePhysical Science Basis Contribution of Working Group I to the Fifth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change, Cambridge University Press, Cambridge, UK.
• o Karabulut, M. ve Cosun, F. 2009. “Kahramanmaraş İlinde Yağışların Trend Analizi.” Coğrafi Bilimler Dergisi, 7 (1): 65‐83.
• o Kayhan, M. 2007. Küresel iklim değişikliği ve Türkiye. I. Türkiye İklim Değişikliği Kongresi Bildiri Özetleri Kitabı, TİKDEK 2007, s 81-83, 11-13 Nisan 2007, İTÜ, İstanbul.
• o Kızılelma, Y., Çelik, M. A. ve Karabulut, M. 2015. İç Anadolu Bölgesinde sıcaklık ve yağışların trend analizi. Türk Coğrafya Dergisi, 64: 1-10.
• o Öztürk, K. 2002. Küresel İklim Değişikliği ve Türkiyeye Olası Etkileri. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22 (1).
• o Sağlam, N. E., Düzgüneş, E. ve Balık, İ. 2008. Küresel Isınma ve İklim Değişikliği. Su Ürünleri Dergisi, 25 (1): 89-94.
• o Sarıyıldız T., Varan S. ve Duman A. 2008. Ölü örtü ayrışma oranları üzerinde kimyasal bileşenlerin ve yetişme ortamı özelliklerinin etkisi: Artvin ve Ankara yöresine ait örnek bir çalışma. Kastamonu Orman Fakültesi Dergisi, 8 (2), 109-119.
• o Tanrıkulu, A. 2016. Ege Bölgesi Yağış ve Sıcaklık Parametrelerinin Eğilim Çözümlemesi, Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Denizli, 95 s.
• o Türkeş, M. 2010. Klimatoloji ve Meteoroloji. 650 s., Kriter Yayınevi, İstanbul.
• o Türkeş, M. (2012). “Türkiye’de Gözlenen ve Öngörülen İklim Değişikliği, Kuraklık ve Çölleşme.” Ankara Üniversitesi Çevrebilimleri Dergisi 4(2): 1‐32.
• o Türkeş, M. 2001a. Hava, iklim, şiddetli hava olayları ve küresel ısınma. Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü 2000 Yılı Seminerleri, Teknik Sunumlar, Seminerler Dizisi: 1: 187-205, Ankara.
• o Türkeş, M. 2001b. Küresel iklimin korunması, İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi ve Türkiye. Tesisat Mühendisliği, TMMOB Makina Mühendisleri Odası, Süreli Teknik Yayın 61: 14-29.
• o Türkeş, M., Sümer, U. M. ve Çetiner, G. 2000. “Küresel iklim değişikliği ve olası etkileri.” Çevre Bakanlığı, Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi Seminer Notları (13 Nisan 2000, İstanbul Sanayi Odası): 7‐24, ÇKÖK Gn. Md., Ankara.
• o URL-1. 2017. http://www.kastamonu.gov.tr/cografi-yapisi, T.C. Kastamonu Valiliği web sayfası, (Erişim ratihi: 21.03.2017).
• o URL-2. 2017. http://www.karabuk.bel.tr/default2.asp?PO=konum, Karabük Beldiyesi web sayfası, (Erişim tarihi: 21.03.2017).
• o URL-3. 2017 http://bolu.gov.tr/cografi-durum, T.C. Bolu Valiliği web sayfası, (Erişim ratihi: 21.03.2017).
• o URL-4. 2017. http://www.bolu.bel.tr/icerik/1780/17/genel-bilgiler, Bolu Beldiyesi web sayfası, (Erişim tarihi: 21.03.2017).
• o URL-5. 2017. https://www.mgm.gov.tr/kurumsal/istasyonlarimiz.aspx?sSirala, Meteoroloji Genel Müdürlüğü web sayfası, (Erişim tarihi: 20.03.2017).
• o URL-6. 2017. https://www.mgm.gov.tr/tahmin/il-ve-ilceler.aspx?il, Meteoroloji Genel Müdürlüğü web sayfası, (Erişim tarihi: 06.02.2017).
• o URL-7. 2017. https://www.mgm.gov.tr/FILES/resmi-istatistikler/turkiye-ortalama-sicaklik-1.pdf, Meteoroloji Genel Müdürlüğü web sayfası, (Erişim tarihi: 20.03.2017).
• o Uzmen, R. 2007. Küresel Isınma ve İklim Değişikliği İnsanlığı Bekleyen Büyük Felaket mi?, Yayın No: 221, 1. Baskı, İstanbul: Bilge Kültür Sanat, 176 s.