Orman Ürünleri Sanayisinde Rol Belirsizliği ve Rol Çatışmasının İş Tatmini Üzerine Etkisi (Bolu, Düzce ve Bartın İlleri Örneği)

Yıl 2020, Cilt: 22 Sayı: 2, 521 - 531, 15.08.2020

Tarık Gedik Şeyma Çet

Öz

Emek yoğun bir sektör olan orman ürünleri sanayi sektöründe çalışanların birbirleri ile uyum içerisinde çalışması büyük önem arz etmektedir. Bolu, Düzce ve Bartın illerinde faaliyette bulunan orman ürünleri sanayi işletmelerinde çalışanların rol stresi olarak tanımlanan rol belirsizlik düzeyleri ve rol çatışması düzeylerinin çalışanların iş tatmin düzeylerine etkisi araştırılması çalışmanın temel amacını oluşturmuştur. Bu temel amaca ulaşmak için 2013 yılında Bolu, Düzce ve Bartın illerinde orman ürünleri sanayisinde 10 ve daha fazla çalışanı olan 173 işletmedeki 4345 kişi çalışmanın evrenini oluşturmuştur. Çalışma kapsamında toplam 280 çalışana ulaşılmış ve anket yardımıyla veri elde edilmiştir. Veri elde etme amacıyla kullanılan ankette çalışanların rol belirsizlik ve rol çatışma düzeyleri irdelenmiş ve katılımcıların iş tatmin düzeyleri ile ilişkili olup olmadığı sorgulanmıştır. Yapılan istatistiksel değerlendirmeler sonucunda katılımcıların iş tatmin düzeylerinin orta düzeyde olduğu belirlenmiştir. Katılımcılarda rol belirsizliğinin rol çatışmasına göre daha yüksek düzeyde görüldüğü tespit edilmiştir. Katılımcıların iş tatmin düzeyleri ile rol belirsizliği ve rol çatışması arasında yapılan korelasyon analizi sonuçlarına göre düşük düzeyde de olsa bir korelasyon olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Rol belirsizliği, rol çatışması, iş tatmini, orman ürünleri sanayi

The Effect of Role Ambiguity and Role Conflict on Job Satisfaction in Forest Products Industry (The Case of Bolu, Düzce and Bartın Provinces)

Öz

Working in harmony with each other in the forest products industry sector, which is a labor-intensive sector, is of great importance. The main purpose of this study was to investigate the effects of role ambiguity levels and role conflict levels defined as the role stress of employee’s job satisfaction in forestry industrial enterprises operating in Bolu, Düzce and Bartın provinces. In order to achieve this basic aim, 4345 people in 173 enterprises with 10 or more employees in forest products industry in Bolu, Düzce and Bartın provinces constituted the universe of the study. Within the scope of the study, 280 employees were reached and data were obtained with the by means of survey. In the questionnaire used, for data acquisition, the role ambiguity and role conflict levels of the employees were examined and it was questioned whether the participants were associated with their job satisfaction levels. Because of the statistical evaluations, it was determined that the job satisfaction levels of the participants were at a medium level. It was determined that role ambiguity was higher in the participants compared to role conflict. According to the results of the correlation analysis between the job satisfaction levels of the participants and role ambiguity and role conflict, it was determined that there was a low correlation.

Anahtar Kelimeler

Role ambiguity, role conflict, job satisfaction, forest product industry

Kaynakça

• 1. Adıgüzel, O. (2012). İşle ilgili stres, rol çatışması ve rol belirsizliğinin beklenen personel devri üzerine etkisi: hemşireler üzerinde bir uygulama. Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 4 (3): 163-169.
• 2. Akdaş, E. (2015). Hemşirelerde Rol Çatışması ve Rol Belirsizliğinin Tükenmişlik ve İş Doyumuna Etkisi (İstanbul Bayrampaşa Devlet Hastanesi ve İstanbul Avicenna Hospital Özel Hastanesi Karşılaştırmalı Örneği). Yüksek Lisans Tezi, Beykent Üniversitesi, İstanbul, Türkiye, 140 s.
• 3. Anonim, (2013). Bartın Ticaret ve Sanayi Odası, Üye kayıtları listesi.
• 4. Anonim, (2013a). Bolu Ticaret ve Sanayi Odası, Üye kayıtları listesi.
• 5. Anonim, (2013b). Düzce Ticaret ve Sanayi Odası, Üye kayıtları listesi.
• 6. Basım, H. N., Erkenekli, M., Şeşen, H. (2010). Birey davranışındaki kontrol odağının rol çatışması ve rol belirsizliği algısı ile ilişkisi: Kamu sektöründe bir araştırma. Amme İdaresi Dergisi, 43(1): 145-165.
• 7. Baysal, A.C., Tekarslan, E. (1996). Davranış bilimleri. 2. Baskı, İstanbul.
• 8. Brief A.P., Aldag R.J. (1976). Correlates of role indices. Journal of Applied Psychology, 61 (4): 468-472.
• 9. Canbek, M., 2017. Rol Belirsizliği ve Rol Çatışmasının, İşten Ayrılma Niyeti Üzerindeki Etkisinde Duygusal Zekanın Düzenleyici Rolü, Doktora Tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi. Tokat, Türkiye, 164 s.
• 10. Celan, A., Ulutürk, Y.H. (2006). Rol belirsizliği, rol çatışması, iş tatmini ve performans arasındaki ilişkiler. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 7(1): 48-58.
• 11. Doğan, A., Demir, R., Türkmen, E. (2016). Rol belirsizliğinin, rol çatışmasının ve sosyal desteğin tükenmişliğe etkisi: Devlet ve vakıf üniversitelerinde çalışan akademik personelin tükenmişlik düzeylerinin karşılaştırılması. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi. 30 (1): 37-67.
• 12. Dozier, D.M. (2005). İletişim ve halkla ilişkiler uygulayıcılarının örgütsel rolleri, James E. Grunig (ed), Halkla ilişkiler ve iletişim yönetiminde mükemmellik. Elif Özsayar (çev), Rota Yayınları, İstanbul (Türkçe).
• 13. Erdoğan, İ. (1991). İşletmelerde davranış. İ.Ü. İşletme Fakültesi Yayın No: 242, İstanbul.
• 14. Ertem Eray, T. (2017). Rol çatışması, rol belirsizliği ve iş tatmini arasındaki ilişkiler: iletişim fakültesi dekanları üzerine bir uygulama. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 27: 201-2013.
• 15. Fisher, R.T. (2001). Role stress, the type a behaviour pattern, and external auditor job satisfaction and performance. Behavioral Research in Accounting. 13(1): 143-170.
• 16. Güleç, R. (2013). Rol Çatışması ve Rol Belirsizliğinin Tükenmişliğe Etkisi ve Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi. İstanbul, Türkiye, 147 s.
• 17. Judge, T., Boudreau, J., Bretz, R. (1994). Job and life attitudes of male executives. Journal of Applied Psychology, 75: 738-742.
• 18. Özdamar, K. (2002). Paket Programlar İle İstatistiksel Veri Analizi. Kaan Kitabevi, Ankara, (Türkçe).
• 19. Kaplanoğlu, E. (2014). Mesleki stresin temel nedenleri ve muhtemel sonuçları: Manisa ilindeki SMMM’ler üzerine bir araştırma. Muhasebe ve Finansman Dergisi. 64: 131-150.
• 20. Katz, D., Kahn, R.L. (1977). Örgütlerin Toplumsal Psikolojisi, Çev. Halil Can ve Yavuz Bayar, Doğan Basımevi, Ankara, (Türkçe).
• 21. Narin, Y. (2010). İstanbul İlinde Bir Eğitim Araştırma Hastanesinde Çalışan Hemşirelerin Rol Çatışması, İş Doyumu Ve Stres Düzeylerinin Belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Haliç Üniversitesi. İstanbul, Türkiye, 129 s.
• 22. Ok, S. (2004). Banka çalışanlarının tükenmişlik düzeylerinin iş doyumu, rol çatışması, rol belirsizliği ve bazı bireysel özelliklere göre incelenmesi. Türk PDR (Psikolojik Danışma ve Rehberlik) Dergisi. 21(III): 57-67.
• 23. Özkan, Ş. (2008). Rol çatışması ve rol belirsizliğinin hekim ve hemşirelerin tükenmişlik düzeyleri üzerine olan etkileri. Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi. Ankara, Türkiye, 113 s.
• 24. Öztürk, M.H. (2017). Acil Servis ve 112’de Çalışan Sağlık Personelinin Yaşadığı Rol Çatışması ve Rol Belirsizliğinin İş Stresi Üzerine Etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Adnan Menderes Üniversitesi. Aydın, Türkiye, 98 s.
• 25. Polatçı, S., Özyer, K. (2015). Rol stresörlerinin tükenmişlik üzerindeki etkilerine yönelik bir araştırma. The Journal of Academic Social Science Studies. 33(1): 29-40.
• 26. Quarstein, V.A., McAfee, B.R., Glassman, M. (1992). The situational occurrences theory of job satisfaction. Human Relations. 45: 859-873.
• 27. Rizzo, J.R., House, R.J., Lirtzman, S.I. (1970). Role conflict and ambiguity in complex organizations. Administrative Science Quarterly. 15(2): 150-163.
• 28. Lemeshow, S., Hosmer, Jr.D.W., Janelle, K., Lwanga, S.K. (1990). Adequacy of Sample Size in Health Studies, Published by World Healt Organization. Tiptree, Colchester, ISBN: 0 471 92517 9, Courier International Ltd.
• 29. Kalaycı, Ş. (2009). SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri. Asil Basın Yayın Dağıtım, Ankara, Türkiye.
• 30. Şahin, D. (2009). Ankara Keçiören Eğitim ve Araştırma Hastanesi Hemşirelerinin Rol Çatışması-Rol Belirsizliği ve Tükenmişlik Durumları. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara, Türkiye, 163 s.
• 31. Tolay Sabuncuoğlu, E., (2008). Rol çatışmasının ve rol belirsizliğinin tükenmişlik ve iş doyumu üzerindeki etkilerinin incelenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 23(1): 35-49.
• 32. Topuz, A.(2006). Hemşirelerin Rol Çatışması Rol Belirsizliği ve İş Stresi ile Aralarındaki İlişkinin Belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Cumhuriyet Üniversitesi, Sivas, Türkiye, 72 s.
• 33. Tunç, T. (2008). Doktor ve Hemşirelerde Tükenmişlik ile Rol Çatışması ve Rol Belirsizliği Arasındaki İlişki: Bir Üniversite Hastanesi Örneği. Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi, Sakarya, Türkiye, 186 s.
• 34. Ünsar, S., Oğuzhan, A. (2009). İmalat sektöründe çalışanların bazı değişkenler açısından rol çatışması ve rol belirsizliğini belirlemeye yönelik bir alan araştırması. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 11(2): 243-262.
• 35. Varol, M. (1993). Örgüt Sosyolojisine Giriş. A.Ü. İletişim Fakültesi Yayınları, Ankara, Türkiye.
• 36. Yammarino, F.J., Dubinsky, A.J. (1987). On Job satisfaction: It's the relationships that count. The Journal of Risk and Insurance. 54(4): 804-809.
• 37. Yeşilyurt, T. (2009). Hemşirelerde Rol Çatışması ve Rol Belirsizliğinin İş Stresi ve İş Doyumuna Etkisi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul, Türkiye, s 66.
• 38. Yıldırım, F. (1996). Banka Çalışanlarında İş Doyumu ve Algılanan Rol Çatışması ile Tükenmişlik Arasındaki İlişki. Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara, Türkiye, 83 s.
• 39. Yörükoğlu, S. (2008). Özel Bir Hastanede Çalışan Sağlık Personelinin Rol Çatışması, Rol Belirsizliği ve Tükenmişlik Düzeylerinin Belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Haliç Üniversitesi, İstanbul, Türkiye, 93 s.