Kurak ve Farklı Eğim Koşullarına Sahip Bir Arazi Toplulaştırma Sahasının Çölleşme Potansiyelinin Klasik İstatistiksel Yöntemlerle Araştırılması

Yıl 2021, Cilt: 23 Sayı: 1, 285 - 293, 15.04.2021

Murat Altunsu İrfan Oguz Rasim Koçyiğit

https://doi.org/10.24011/barofd.781727

Öz

Klasik istatistiksel yaklaşımlar, topraklardaki heterojenliği tanımlayarak farklı toprakların çölleşme eğilimlerini karşılaştırmaya imkan verebilir. Bu çalışmada mera ve tarım arazilerine sahip, kurak iklim koşullarında yer alan bir arazi toplulaştırma sahasının çölleşme eğilimi değişim katsayıları dikkate alınarak değerlendirilmiştir. Çalışmada, dört farklı eğimde (%0-2, %3-6, %7-12, > %12), on altı adet toprak değişkeni için çölleşme eğilimini tanımlamak üzere değişim katsayısı değerleri belirlenmiştir. Bu amaçla, Aksaray-Ortaköy ilçesi arazi toplulaştırma projesi sahasından toplam 1808 toprak örneği toplanmıştır. Çalışmada toprak tekstürü, doygunluk, pH, EC, % tuz, % kireç, Ca + Mg, Na, SAR, ESP, B, Kil Oranı I, Kil Oranı II ve Kil Oranı III içerikleri dikkate alınmıştır. Değişim katsayılarına göre doygunluk, pH, % tuz, % kireç, % silt, % kil, Ca + Mg, Na, SAR, ESP ve B özellikleri farklı eğim gruplarında önemli farklılıklar göstermiştir. Genel olarak, eğim arttıkça değişkenlik katsayısı değerleri artmış ve bu durum daha yüksek çölleşme riski olarak değerlendirilmiştir. Değişim katsayısı değerlerini dikkate alarak toprakları çölleşeme riskine bakımından gruplamanın mümkün olabileceği kanaatine varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Çölleşme, Değişim katsayısı, Toprak özellikleri, Aksaray

Investigation of Desertification Potential of a Land Consolidation Site with Arid and Different Slope Conditions Using Classical Statistical Methods

Öz

Classical statistical approaches can define the heterogeneity in soils and allow comparison of desertification tendencies of different soils. In this study, desertification tendency of a land consolidation area located in arid climate conditions with pasture and agricultural lands is evaluated by considering the coefficients of variation. In the study, coefficient of variation values were determined to define desertification tendency for sixteen soil variables at four different slopes (0-2%, 3-6%, 7-12%, > 12%). For this purpose, 1808 soil samples were collected from the Aksaray-Ortaköy district land consolidation project area. Soil texture, saturation, pH, EC, % salt, % lime, Ca+Mg, Na, SAR, ESP, B, Clay Ratio I, Clay Ratio II and Clay Ratio III contents were taken into consideration in the study. Saturation, pH, % salt, % lime, % silt, % clay, Ca + Mg, Na, SAR, ESP and B properties showed significant differences in different slope groups according to the coefficients of variance. Generally, the coefficient of variation values increased with increasing slope and this situation was considered as a higher risk of desertification. It has been concluded that, considering the coefficient of variation values, it is possible to group the soils in terms of desertification risk.

Anahtar Kelimeler

Desertification, Coeficient of variation, Soil properties, Aksaray

Kaynakça

• Anonim (2014). Aksaray İli Ortaköy İlçesi AT ve TİGH Projesi Planlama Toprak Etüt ve Toprak Endeksi Raporu .
• Chandra, S. (1978). A Simple laboratory aparatus to measure relative erodibility of soils. Soil Science 25:115-119.
• Chunfa, W., Jingyi, H., Hao, Z., Limin, Z., Budiman, M., Ben, P.M., Alex, B.M.B. (2019). Spatial changes in soil chemical properties in an agricultural zone in southeastern China due to land consolidation. Soil and Tillage Research, 187, 152-160.
• DMİ (2017). Aksaray İli uzun yıllık meteorolojik verileri (Yazılı Görüşme).
• ESRI (2011). Environmental Systems Research Institute, ArcGIS for Desktop, Version 10.1. – Redlands CD ROM.
• Geist, H.J., Lambin, E.F. (2004). Dynamic causal patterns of desertification, Bioscience, 54:9, pp. 817-829.
• Khanchoul, K., Boubehziz, S. (2019). Spatial variability of soil erodibility at El Hammam Catchment, Northeast of Algeria, Environment & Ecosystem Science, 3:1, 17-25.
• Miller, R.W., Donahue, R.L. (1995). Soils in Our Environment. 7th edition, Prentice Hall, New Jersey, USA.
• Mouat, D., Lanchester, J., Wade, T., Wickham, J., Fox, C., Kepner, W., Ball, T. (1997). Desertification evaluated using an integrated environmental assessment model. Environ. Monitoring & Assessment, 48, 139-156.
• Ngatunga, E.L.N., Lal, R., Uriyo, A.P. (1984). Effects of surface management on runoff and soil erosion from some plots at Mlingano, Tanzania. Geoderma, 33:1, 1-12.
• Oğuz, İ., Durak, A. (1998). Çekerek Havzası Büyük Toprak Gruplarının Bazı Özellikleri ile Su Erozyonu İlişkileri ve Havza Topraklarının Erozyona Duyarlılık Değerlendirmesi. Toprak ve Su Kaynakları Araştırma Sonuç Raporları, Ankara.
• Oğuz,İ., Erşahin, S., Susam, T. (2011). Evaluation of desertification potential in a sloping catchment. Carpathian Journal of Earth and Environmental Sciences, 6:1, p.81-88.
• Rasool, T., Dara, A.Q., Wani, M.A. (2020). Quantification of spatial variability of soil physical properties in a Lesser Himalayan Sub-Basin of India. Eurasian Soil Science, 53:3, 362–376.
• Römkens, M.J.M. (1985). The Soil Erodibility Factor: A Perspective. Soil Conservation Society of American, p 445-460, USA.
• Schlesinger, W.H., Reynolds, J.F., Gunningham, G.L., Huenneke, L.F., Jarrel, W.M., Wirginia, R.A., Whitford, W.G. (1990). Biological feedbacks in global desertification. Science, 247, 1043-1048.
• Upchurch, D.R., McMichael B.L., Taylor, H.M. (1988). Use of minirhizotrons to characterize root system orientation. Soil Science Society of America Journal, 52: 2, 319-323.
• Webster, R. (2001). Statistics to support soil research and their presentation. European Journal of Soil Sciences, 52, 331-340.