Mekanların Benimsenmesi ve Olumlu Değerler Yüklenmesi: Bursa Orhangazi Meydanı

Yıl 2021, Cilt: 23 Sayı: 3, 846 - 858, 15.12.2021

Elvan Ender , Zeynep Eyüpoğlu , Ayşegül Bozkurt

https://doi.org/10.24011/barofd.978210

Cited By: 2

Öz

Kentsel açık alanlar kentlerin kimliğini oluşturan önemli bileşenlerdendir. Meydan biçiminde ortaya çıkan ilk kentsel açık mekânlar, kentlerin kültürünü yansıtmakta ve kentlerin özelliklerine göre farklı nitelikleri barındırmaktadır. Meydanların niteliklerini etkileyen kentsel tasarım ögeleri ile beraber o mekânı kullanan kullanıcıların o mekanda hissettikleri ile bütünleşmektedir. Mekânın niteliklerinin artırılması mekansal davranışsal performansı da artırabilecek ve aynı zamanda o mekanın benimsenerek mekana olumlu değerler yüklenmesine katkı sağlayabilecektir. Çalışma; Bursa kent merkezinde yoğun kullanıma sahip Orhangazi Meydanı’nın mekânsal performansını belirlemek amacıyla yapılmıştır. Mekânın davranışsal performansını belirlemek için 43 ölçüt belirlenmiştir. Ağırlıklandırılmış ölçütler yöntemiyle meydanın mekânsal performans puanı 393,70 (% 85,43) hesaplanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Ağırlıklandırılmış ölçütler yöntemi, Bursa, Kentsel açık alanlar, meydan

Adopting Spaces and assigning positive values: Bursa Orhangazi Square

Öz

Urban open spaces are one of the important components that make up the identity of cities.The first urban open spaces that emerged in the form of squares reflect the culture of the cities and have different qualities according to the characteristics of the cities. Together with the urban design elements that affect the qualities of the squares, it integrates with the feelings of the users who use that space. Increasing the qualities of the space will also increase the spatial behavioral performance, and at the same time, it will contribute to the adoption of that space and to add positive values to the space. This research was made to determine the spatial performance of Orhangazi Square, which is heavily used in the city center of Bursa. 43 criteria were determined to determine spatial performance. The spatial performance score of the square was calculated as 393.70 (85,43%) using the weighted criteria method.

Anahtar Kelimeler

Weighted criteria method, Bursa, square, urban open spaces

Kaynakça

• Aalborg, C. (1994). Charter of European Cities & Townstowards Sustainability.
• Acarlı, B., Kiper, T. (2018). Kent Meydanlarının Geçmiş ve Günümüz Görüntülerinin Görsel Peyzaj Kalitesinin Saptanması: İstanbul İli Taksim Meydanı Örneği. Inonu University Journal of Art and Design, 8(17):15-31.
• Aklanoğlu, F., Arslan, M., (2002). Beypazarı Peyzaj Potansiyelinin Saptanması Üzerine Bir Çalışma, Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üni. Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Alexander, C., Silverstein, M., Ishikawa, S. (1977). A Pattern Language. New York: Oxford University Press.
• Altay, E., Batman, Z. (2019). Açık ve Yeşil Alanların Çok Ölçütlü Algı Değerlendirmesi Bursa Uludağ Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Peyzaj Mimarlığı Bölümü, 16059, Bursa
• Altunkasa, M. F., Yücel, M., (1998). Fahrradrouten als Element des Nahverkehrssystems im oberen Stadtentwicklungsgebiet Nord-West Adana. TU International, Nr. 42/43 Dezember, Berlin.
• Altunkasa, M. F., Yücel, M., Yılmaz, K. T., Atmaca, M., İlter, A. A., Uslu, C., (1999). Çukurova Üniversitesi Kampusunda Fiziksel Planlamada Kullanılacak Verilerin Bilgisayar Yardımıyla Belirlenmesi. Ç.Ü. Ziraat Fakültesi Araştırma Projesi (BAP-PM–96/01), Adana (100 s.).
• Argan, A. (2019). Peyzaj Tasarımında İşitsel Ve Görsel Kurgunun Mekân Algısı Ve Yönetimi Üzerine Etkileri, T.C. Ordu Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı Ordu 2019
• Arheim, R., (1977). The dynamics of architectural form, University of California Press, California, p. 69-76
• Ateş, N. (2020). Türkiye’de Tarihi Dokusu İle Kimlikleşmiş Kent Meydanlarının Değişimleri Üzerine Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Karabük Üniversitesi Mimarlı Anabilim Dalı. Karabük.
• Aytaş, İ. (2017). Çankırı Kentsel Açık-Yeşil Alan Sisteminin Belirlenmesi, Çankırı Karatekin Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi.
• Hacıhasanoğlu, O., Aytem N.M. (2005). Mimari Mekânda Renk, Form Ve Doku Değişkenlerinin Algılanması. İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi
• Baker, G., (1989). Design strategies in architecture: An approach to the analysis of form, E. and F.N. Spon, London, p,34-46.
• Çağlayan, S. (2014). Sanatta Görsel Algının Literatür Açısından Değerlendirilmesi Eğitim Ve Öğretim Araştırmaları Dergisi Journal Of Research İn Education And Teaching Şubat 2014 Cilt:3 Sayı:1 Makale No: 16 Issn: 2146-9199
• Çanaçıoğlu, N. G. (2011). İstanbul’da Farklı Sosyal Grupların Yerleştiği Çevrelerde Yaşayan Çocukların Algısal Süreçlerinin Bölgesel Haritalar Yöntemiyle İrdelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü
• Carmona, M. ve diğerleri, (2003), Public Places, Urban Spaces: The Dimensions of Urban Design, Architectural Press, Oxford.
• Çınar, Altınçekiç, H.S., Ergin, B., Tanfer, M. (2014). Tarihsel Süreç İçinde Kent Kimliğinin Mekânsal Kalite Değerlendirmesi Üzerine Bir Araştırma (Taksim Meydanı). Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 15(2):132-148.
• Çınar, S. Çetindağ, K. (2009). Görsel Algılamada Işık ve Renk Faktörü: Sultanahmet Meydanı ve Çevresi Örneği, İ.Ü Orman Fakültesi,Peyzaj Mimarlığı, Peyzaj Planlama ve Tasarım ABD, Bahçeköy, İstanbul.
• Cooper Marcus, C. Ve C. Francis, (1986). People Places: Design Guidelines for Urban Open Space, Van Nostrand Reinhold, New York.
• Demirel, T., (2008). Kent Meydanları Yer Seçimine Metodolojik Bir Yaklaşım: Adana Kenti Örneği, Çukurova Üniversitesi Bilimleri Enstitüsü Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı,Yüksek Lisans Tezi, Adana
• Durak, H. (2018). Tarihi Kent Meydanları Ve Donatılarının Peyzaj Mimarlığı Açısından İrdelenmesi; Sultanahmet Meydanı Örneği Yüksek Lisans Tezi Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı Isparta
• Ender, E. (2011). Adana ili Çukurova ilçesi aktif yeşil alanlarının nitelik ve nicelik açısından irdelenmesi. Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı. Yüksek Lisans Tezi. Adana.
• Ender, E., Uslu, C., (2018). Multi-criteria evaluation of active green spaces in Cukurova district in Adana. Mediterranean Agricultural Sciences. 31(1): 27-35.
• Eren, T.E. (2012). Kentsel Açık Ve Yeşil Alanların Kentsel Tasarım Teorilerine Göre İncelenmesi: Trabzon Kent Merkezi Örneği, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı
• Erdönmez, E., Çelik, F. (2016). Kentsel Mekânda Kamusal Alan İlişkileri Publıc Space Relatıons In The Urban, Yıldız Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Mimarlık Bölümü Yıldız-Beşiktaş / İstanbul.
• Giritlioglu, C. (1991). Şehirsel Mekân Ögeleri Ve Tasarımı 1. İtü Kütüphanesi Sayl:1459. İtü Mimarlık Fakültesi Baskı Atölyesi, İstanbul.
• Glazer, N., Lilla, M., (1987). The Public Face of Architecture: Civic Culture and Public Spaces. New York: Free Press, 1987.
• Gold, S. M., (1980). Recreation Planning and Design.McGraw-Hill, New York.
• Gültekin, B., (2007). Kent İçi Yolların, Yaya Kullanımına Yönelik Değerlendirilmesinde Çözümlemeli Bir Yaklaşım: Adana Örneği. Çukurova Üniversitesi, Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Adana.
• Günal, B. (2006). İnsan-Mekân İletişim Modeli Bağlamında Konutta Psiko-Sosyal Kalitenin İrdelenmesi, Doktora Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Gündoğdu, H.M., Uğuz, M.B. (2020). İnsan-Mekân Etkileşimi Bağlamında Kırklareli Merkez Yayla ve Vilayet Meydanları Kullanılabilirlik Durumunun Araştırılması. Kent Kültürü ve Yönetimi Hakemli Elektronik Dergisi, 13(2):315-337.
• Hançer, G. (2019). Toplu Konut Alanlarında Kentsel Mekân Kalitesinin Değerlendirilmesi; Gaziantep Örneği, Yüksek Lisans Tezi, T.C. Hasan Kalyoncu Üniversitesi Fen Bilimler Enstitüsü.
• İnceoğlu, M., Aytuğ, A. (2009). Kentsel Mekânda Kalite Kavramı. Megaron. 4(3):131-146.
• Kalkan, N., (2013). Malatya kenti aktif yeşil alanlarının nitelik ve nicelik açısından irdelenmesi. Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı. Yüksek Lisans Tezi. Adana
• Karakaş, O. (2019). Kentsel Mekân Olarak Meydanların Mekânsal Kalitesinin Ölçülmesine Yönelik Bir Araştırma: Malatya Yeni Cami Meydanı. Yüksek Lisans Tezi, Uü Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık Anabilim Dalı. Elazığ.
• Konaklı, N., Altunkasa, M.F., Uslu, C., Sirel, B., (2010). Mekansal Algılama ve Mekanın Davranışsal Başarımı: Adana 5 Ocak ve Uğur Mumcu Meydanları Örneği. Peyzaj Mimarlığı IV.Kongresi Bildiriler Kitabı. İzmir.
• Krier, R., (1979), Urban Space, New York, Rizzoli.
• Kuloğlu, N. (2013). Boşluğun Devinimi: Mimari Mekandan Kentsel Mekana. International Journal of Architecture and Planning Volume 1, Issue 2, pp:201-214.
• Küçükerbaş. E., B. Özkan. (1994). Bir Meydan Tasarım Sürecinin Germencik Örneğinde Ortaya Konulması. E.Ü. Ziraat Fakültesi Peyzaj Mimarlığı Bölümü Bilim Ofset, Bornova. İzmir
• Lang, J., (1987). Creating architectural theory: The role of the behavioral sciences in environmental design, Van, Nostrad Reinhold, New York, pp. 78-89.
• Lang, J. (2005), Urban Design: A Typology of Procedures and Products, Architectural Press, Oxford.
• Lynch, K., (1973). What Time Is This Place? The Massachusetts ınstitute of technology, ISBN 0-262-62032-4 , MIT, pp.56-67.
• Madanipour, A. (1996), Design of Urban Space, Wiley, New York.
• Nasar J.L., (1994). Urban design aesthetics: The evaluative qualities of building exteriors, Environment and Behavior, 26, 3, 377-401
• Özer, M. N., Ayten, M. (2005). Tarihsel Süreç İçerisinde Meydanlar Ve Gelişimi, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Kentsel Doku Değerlendirme Dersi Ödevi, Ankara.
• Özer. E. (2019). Burdur Cumhuriyet Meydanının Kentsel Bir Mekân Olarak İrdelenmesi T.C. Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Mekânsal Planlama Ve Tasarım Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi
• Oktay, D. (2007). Kentsel Kimlik Ve Canlılık Bağlamında Meydanlar: Kuzey Kıbrıs’ta Bir Meydana Bakış, Doğu Akdeniz Üniversitesi, Mimarlık Bölümü
• Pouya, S., Sekman, B. (2020). Kullanım Sürecinde Değerlendirilmesi Malatya Kent Meydanları Örneği. Adnan Menderes Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 17(2):189-197.
• Relph, E. (1976). Place and Placelessness. Pion, London
• Ringas, D., Christopoulou, E., Stefanidakis, M. (2011). “Urban Memory İn Space And Time”, Styliaras, G., Koukopoulos D., Lazarinis, F. (Eds.) Handbook Of Research On Technologies And Cultural Heritage. Information Science Reference, New York.
• Semerci, F. (2008). Kentsel Tasarım Gereklilikleri Açısından Beyazıt Meydanı Örneği, Yüksek Lisans Tezi. Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, Türkiye.
• Şahin, S. (2015). Kentte Meydanın Rolü: Ankara -Kızılay Meydanı, T.C. Atılım Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İç Mimarlık Ve Çevre Tasarımı Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi
• Tanrıbir, E., Akten, M. (2020). Isparta Kent Merkezinin Mekânsal Algı Değerlendirmesi. Mimarlık Bilimleri Ve Uygulamaları Dergisi, 5(2):165-180.
• Taşçı, H. (2012). Kent Meydanı İle Kent Kimliği İlişkisi Üsküdar Meydanı Örneği Doktora Tezi T.C. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Yönetimi Anabilim Dalı Mahalli İdareler Ve Yerinden Yönetim Bilim Dalı, İstanbul.
• Tırnakçı, A. (2020). Kentsel Peyzaj Tasarımı Açısından Tarı̇hı̇ Kayserı̇ Kent Meydanının (Cumhurı̇yet Meydanının) İrdelenmesı̇. Turkish Journal of Forest Science, 4(2), 314-332.
• Torlak, G. M., Yerli, Ö. (2019). Mersin Kent Meydanlarının Peyzaj Mimarlığı Açısından Değerlendirilmesi The Evaluation of Mersin City Squares In Terms of Landscape Architecture Journal of Forestry vol.15, issue.1, p.24-37 Category: Research Article Journal of Forestry http://dergipark.gov.tr/journal/256/workflow/active ISSN 2148-7855 (online), ISSN 2148-7871 Duzce University Forestry Faculty
• Trancik, R.,(1986). Finding lost space, theories of urban space , p.256, New york.
• Url 1 (2021).http://www.mimarlikdergisi.com/index.cfm?sayfa=mimarlik&DergiSayi=52&RecID=1288 (Erişim Tarihi 24.11.2021)
• Url 2 (2013). Bursa'da Zaman Dergisi – Orhangazi Meydanı (Bursadazamandergisi.Com) [Erişim Tarihi 02.12.2020].
• Uskan Demir, M., Akkurt, E., Erdönmez, E.M. (2021). Beşiktaş'ta Bulunan Kamusal Alanların Mekansal Kalite Bağlamında Değerlendirilmesi. Journal of Environmental and Natural Studies, 2(3):154-173
• Uslu, C., Altunkasa, M. F., Yılmaz, E., Boyacıgil, O., (2004). Adana Kuzeydoğu Kentsel Gelişme Alanında Bisikletli Bağlantı Olanaklarının Araştırılması. Ç.Ü.Ziraat Fakültesi Dergisi Cilt 19, sayı 3, Adana.
• Ünal, M., (2014). Aktif yeşil alanların rekreasyonel hizmet etkinliğinin saptanması: Çukurova ilçesi örneği. Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı. Yüksek Lisans Tezi. Adana.
• Uzgören, G.. Erdönmez E. (2017). Kamusal Açık Alanlarda Mekan Kalitesi Ve Kentsel Mekan Aktiviteleri İlişkisi Üzerine Karşılaştırmalı Bir İnceleme A Comparative Study On The Relationship Between The Quality Of Space And Urban Activities İn The Public Open Spaces
• Vural, H. (2012). Tarım ve Gıda Ekonomisi İstatistiği. Bursa: Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Ders Notları No: 107.
• Whyte, W. H. (1989), City: Rediscovering Its Center, Doubleday, New York
• Zucker, P., (I959). Town And Square. Columbia 'University Press, New York.