Tüplü Toros Sediri Fidanlarında Morfolojik ve Fizyolojik Bazı Özellikler ile Fidan Gelişim Evreleri (Çankırı Orman Fidanlığı)

Yıl 2022, Cilt: 24 Sayı: 2, 272 - 288, 15.08.2022

Sezgin Ayan , Fatma Çelen , Bora İmal

https://doi.org/10.24011/barofd.1072244

Cited By: 1

Öz

İklim değişikliği etkisiyle potansiyel yayılış sahasını genişletme eğilimindeki Toros sediri (Cedrus libani A. Rich.) için plantasyon sahalarındaki adaptasyonda fidan kalitesi major bir araç durumundadır. Bu amaçla; Çankırı fidanlığı ekolojik koşullarında, polietilen tüplü Mersin-Mut orijinli fidanlar üzerinde yürütülen bu araştırmada; i) Morfolojik ve fizyolojik fidan özelliklerinin dönemsel değişimleri, ii) İkinci vejetasyon dönemi sonu itibariyle morfolojik fidan özellikleri ve Türk Standartlarına uygunlukları, iii) fidan gelişim dönemlerine uygun fidanlık kültürel işlemlerin önerilmesi hedeflenmiştir. Araştırma sonucunda; 2+0 yaşlı fidanlarda boy (FB), kök boğazı çapı (KBÇ), gövde taze ağırlığı (GTA), kök taze ağırlığı (KTA), fidan taze ağırlığı (FTA), gövde kuru ağırlığı (GKA), kök kuru ağırlığı (KKA), fidan kuru ağırlığı (FKA), katlılık indisi (Kİ), gürbüzlük indisi (Gİ), kuru kök yüzdesi (%Kkök) ve Dickson kalite indisi (DKİ) sırasıyla; 18,57±0,316 cm, 4,9±0,053 mm, 7,86±0,436 g, 7,57±0,291 g, 14,63±0,612 g, 3,82±0,256 g, 3,69±0,183 g, 7,21±0,733 g, 1,09±0,042, 30,7±0,718, %55,31±1,355 ve 1,67±0,059 olarak tespit edilmiştir. Fidanlara ait Ψmd değerleri mevsimsel bir değişim göstererek yağışın az olduğu aylarda azalmıştır. En düşük Ψmd değerleri Temmuz ve Eylül aylarında sırasıyla -1,84 ve -2,25 MPa, en yüksek Ψmd değeri ise Nisan ayında -1,39 MPa olarak saptanmıştır. En düşük Fv/Fm değeri 0,57 ile Mart ayında, en yüksek ise 0,81 ile Tem-muz ayında tespit edilmiştir. “Günlük kuru madde değişimi”ne göre 15 Mart/15 Nisan arası “durgunluktan çıkış”; 15 Mayıs/15 Temmuz arası “gelişme+hızlı gelişme”; 15 Temmuz/15 Ağustos arası “yavaşlama (duraklama)”; 15 Eylül/15 Ekim arası “odunlaşma” dönemleri olarak fidan gelişim evreleri tespit edilmiş-tir. En yüksek kuru madde artışı “gelişme + hızlı gelişme” (35,96 mg/gün) evresinde gerçekleşirken, en düşük kuru madde artışı (5.06 mg/gün) ise “durgunluktan çıkış” döneminde tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Fidan gelişim dönemleri, fidan kalitesi, Fv/Fm, su potansiyeli, tüplü fidan

Destekleyen Kurum

Bu çalışma, Fatma ÇELEN tarafından Prof. Dr. Sezgin AYAN danışmanlığında hazırlanan, Kastamonu Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Orman Mühendisliği Ana Bilim Dalı'nda yapılan "Çankırı Kenbağ Orman Fidanlığında Üretimi Yapılan Bazı Türlerin Vejetasyon Süresince Periyodik Morfolojik ve Fizyolojik Fidan Karakterleri Değişimi" başlıklı yüksek lisans tezinden üretilmiştir.

Teşekkür

Yazarlar, çalışmaya katkılarından dolayı Kastamonu Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, 100/2000 - Sürdürülebilir Ormancılık Doktora Programı öğrencisi Orhan GÜLSEVEN’e teşekkür eder.

Morphological and Physiological Characteristics and Growth Stages of Containerized Seedlings of Taurus Cedar (Çankırı Forest Nursery)

Öz

Seedling quality is a major tool in adaptation at plantation sites for Taurus cedar (Cedrus libani A. Rich.), which tends to expand its potential distribution area thanks to the effect of climate change. For this purpo-se; in this study conducted on the seedlings of Mersin-Mut origin with polyethylene bags in the ecological conditions of Çankırı state forest nursery; i) Periodic changes in morphological and physiological seedling characteristics, ii) Morphological seedling characteristics and their compliance with Turkish Standards by the end of the second vegetation period, iii) proposing appropriate nursery cultural operations for the stages of seedling growth have been aimed. As a result of research; 2+0 aged seedlings height (SH), root collar diameter (RCD), the stem fresh weight (SFW), root fresh weight (RFW), the fresh total weight of the seedlings (STFW), the stem dry weight (SDW), root dry weight (RDW), seedling total dry weight (STDW), the ratio of the stem dry weight to root dry weight (KI), the ratio of seedling height to root collar diameter (GI), dry root percentage (DRP%) and Dickson quality index (DQI), it has been determined as follows; 18.57±0.316 cm, 4.9±0.053 mm, 7.86±0.436 g, 7.57±.291 g, 14.63±0.612 g, 3.82±0.256 g, 3.69±0.183 g, 7.21±0.733 g, 1.09±0.042, 30.7±0.718, 55.31%±1.355 and 1.67±0.059 respectively. The Ψmd values of the seedlings showed seasonal changes and decreased in the months when there was low rainfall. The lowest values were found July and September with -1.84 and -2.25 MPa, respectively, and the highest value of -1.39 MPa was found in April. The lowest Fv/Fm value was found in March with 0.57 and the highest in July with 0.81. According to the method of” daily dry matter change"; from March 15th to April 15th is “exit of dormant stage”; from May 15th to July 15th is “growing+fast growing stage”; from July 15th to August 15th is “deceleration stage”; and from September 15th to October 15th has been determined as the “lignification stage” as the stages of seedling development. The highest increase in dry matter occurred during the “growing+fast growing stage” (35.96 mg/day), while the lowest increase in dry matter (5.06 mg/day) was detected during the “exit from dormant stage”.

Anahtar Kelimeler

Seedling growth stage, seedling quality, Fv/Fm, water potential, containerized seedling

Kaynakça

• Akgül, H. (2010). Bolu Orman Fidanlığında Yetiştirilen Bazı Önemli Türlerde Fidan Kalite Değer-lendirmeleri. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul, Türkiye.
• Anonim, (1988). İğne Yapraklı Ağaç Fidanları, TS 2265/Şubat-1988. Ankara: Türk Standartları Ens-titüsü Yayınları.
• Anonim, (2019). Çankırı Orman Fidanlığı 2019-2023 Yılları Arası Rotasyon Planı. Çankırı Fidanlık Müdürlüğü Kayıtları, Çankırı.
• Anonim, (2022). Çankırı Meteoroloji İstasyonu 2019 Yılına Ait İklim Değerleri. Meteoroloji Genel Müdürlüğü Kayıtları, Ankara.
• Aphalo, P., Rikala, R. (2003). Field Performance of Silver-Birch Planting-Stock Grown at Different Spacingand in Containers of Different Volume, Kluwer Academic Publishers. Printed in The Netherlands. New Forests, 25, 93–108.
• Ata, C. (1995). Silvikültür Tekniği. Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Yayın No:4/3, 453 s, Bartın.
• Avanoğlu, B., Ayan, S., Demircioğlu, N., Sivacioğlu, A. (2005). The Evaluation of 2+0-Year Old Black Pine (Pinus nigra Arnold. subsp. pallasiana (Lamb.) Holmboe.) Seedlings Produced in Kastamonu-Taşköprü Forest Nursery According to The Norms of Turkish Standards Institution, Sigma: Journal of Engineering and Science, Yıldız Technical University, 2,73-83, İstanbul, Türkiye.
• Ayan, S. (1998). The Effects of Slow Release Fertilizer on the Production of Containerized-Scotch Pine (Pinus sylvestris L.). Journal of Forest Engineering, 35 (9), 25-28, Ankara.
• Ayan, S. (1999). Tüplü Doğu Ladini (Picea orientalis Lipsky.) Fidanlarının Yetiştirme Ortamları Özelliklerinin Tespiti Ve Üretim Tekniğinin Belirlenmesi. Doktora Tezi, Karadeniz Teknik Ün-iversitesi, Trabzon, Türkiye.
• Ayan, S. (2001). Fidan Üretiminde Topraksız Kültür Ortamı Alternatifleri. Gazi Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, Cilt.1(1), 30-42, Kastamonu.
• Ayan, S. (2002a). Determining the Site Condition Features of Containerized-Oriental Spruce (Picea orientalis (L.) Link.) Seedlings, and Setting the Production Techniques, Ministry of Forests, The Institution of Eastern Black Sea Forestry Research, Ministry Publication Number:179, Eastern Black Sea Forestry Studies (DKOA) Publication Number:14, Technical Bulletin Publi-cation Number: 11, Trabzon.
• Ayan, S. (2002b). Fidan yetiştiriciliği ve ağaçlandırma çalışmalarında zeolite mineralinin kullanımı. Gazi Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 2(1), 78-88, Kastamonu.
• Ayan, S. (2007). Containerised Seedling Propagation, 7th Section (Editors: Yahyaoğlu, Z. and M. Genç, Seedling Standardization: Quality Seedling Propagation and Principals of Seedling Quali-fication Norms) Publication of Suleyman Demirel University, Pub. Nu: 75, 301-352, ISBN 978-9944-452-07-6, Isparta.
• Ayan, S. (2015). A Review on Rehabilitation and Afforestation Experiences of Cedrus libani A. Rich in Turkey. Ecoplantmed Conference, 12-15 October, Beirut, Lebanon.
• Ayan, S., Çalişkan, E., Özel, H.B., Yer Çelik, E.N., Gülseven, O., Yilmaz, E. (2021b). Influence of effective microorganisms on morphological characteristics of Taurus cedar (Cedrus libani A. Rich.) containerised seedlings. Journal of Bartın of Faculty of Forestry, 23(1), 294-305.
• Ayan, S., Civek, E., Yer Çelik, E.N., Gülseven, O., Akin, Ş.S., Yilmaz, E. (2020a). Morphological Quality Characteristics of Mediterranean and Arizona Cypresses Seedlings. Journal of Bartın of Faculty of Forestry, 22 (2) 580-590.
• Ayan, S., Civek, E., Yer Çelik, E.N., Gülseven, O., Özel, H.B., Eshaibi, J.A.H., Akin, Ş.S., Yilmaz, E. (2020b). Morphological Quality Characteristics of Different Ages Containerized Seedlings of Stone Pine (Pinus pinea L.). Journal of Bartın of Faculty of Forestry, 22 (2), 633-641.
• Ayan, S., Feyzioğlu, F., Demircioğlu, N., Aksu, V. (2005b). Growth Periods of Oriental Spruce Seed-lings (Picea orientalis Link.) in The Ecological Conditions of Trabzon of Forest Nursery. Sym-posium on Spruce, Vol. 1, 437-445. Trabzon.
• Ayan, S., Gedik, F., Yer Çelik, E.N., Gülseven, O., Yilmaz, E., Akin, Ş.S., Özel, H.B. (2020c). Mor-phological characteristics of some broad-leaved forest tree seedlings. Journal of Bartın of Fac-ulty of Forestry, 22 (1), 245-255.
• Ayan, S., Gerçek, V., Şahin, V., Sivacioğlu, A. (2005a). Tüplü Doğu Ladini (Picea orientalis (L.) Link.) Fidanı Üretiminde Substrat Olarak Zeolitin Kullanılabilirliği. Karadeniz Teknik Üniversi-tesi, Ladin Sempozyumu, Cilt. 1, 490-500, 19-22 Ekim 2005, Trabzon.
• Ayan, S., Tilki, F. (2007). Morphological Attributes of Oriental Spruce (Picea orientalis (L.) Link.) Seedlings Grown in Peat-Based Media Amended with Natural Zeolite. Acta Agronomica Hun-garica, 55 (3), 363-373.
• Ayan, S., Tüfekçioğlu, A. (2006). Growth Responses of Scots Pine Seedlings Grown in Peat-Based Media Amended with Natural Zeolite. Journal of Environmental Biology, 27 (1), 27-34.
• Ayan, S., Turfan, N., Yer, E.N., Özel, H.B., Seho, M., Ducci, F. (2018). Antioxidant Variability of the Seeds in Core and Marginal Populations of Taurus Cedar (Cedrus libani A. Rich.). Sumar-sky List, 142: (11-12): 593-600.
• Ayan, S., Turna, İ., Acar, C. (2000). The Effects of Greenhouse and Outdoor Conditions on Several Morphological Characteristics of Enso-Type Scotch Pine (Pinus sylvestris L.) Seedlings. Jour-nal of Eastern Anatolian Forestry Research Institute, No.3, 64-76, Erzurum.
• Ayan, S., Yer, E.N. (2016). Assessment of Taurus Cedar (Cedrus libani A. Rich) plantations out of their natural distribution areas in Turkey with regards to ecological factors. International Sym-posium on Forest areas and peri-urban forests" Dynamics and Challenges “, 11 Abstract Book (10 p.).
• Ayan, S., Yer, E.N., Gülseven, O. (2017). Türkiye’deki Toros Sediri (Cedrus libani A. Rich.) Ağaçlandırma Sahalarının İklim Tipi Açısından Değerlendirilmesi. Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 18 (2), 152-161.
• Ayan, S., Yücedağ, C., Šeho, M. (2021a). Le cèdre du Liban: une espèce prometteuse pour le re-boisement et la rehabilitation forestière sous la contrainte du changement climatique (in Eng-lish: Promising species in afforestation and rehabilitation practices under the influence of cli-mate change: Taurus cedar (Cedrus libani A. Rich.)), Forêt Méditerranéenne, t. XLII, n° 2, juin 2021, 175-188.
• Ayıntaplı, P. (1995). Serinyol ve Tekir fidanlıklarında üretilen Kızılçam, Anadolu Karaçamı ve Toros Sediri fidanlarında kalite sınıflaması araştırmaları. Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üni-verstesi, Trabzon, Türkiye.
• Ayres, M.P. (1993). Plant defense, herbivory, and climate change. In: Kareiva PM, Kingsolver JG, Huey RB (eds) Biotic interac- tions and global change. Sinauer, Sunderland, Mass, 75–94 p.
• Bacon, G.J. (1979). Seedling morphology as an indicator of planting stock quality in conifers. Un-published manuscript presented at Workshop on ‘Techniques for evaluating planting stock quality’ New Zealand.
• Baker, N.R. (2008). Chlorophyll fluorescence: a probe of photosynthesis in vivo. Annual Review of Plant Biology 59, 89–113. doi:10.1146/annurev.arplant.59.032607.092759.
• Baker, N.R., Rosenqvist, E. (2004). Applications of chlorophyll fluorescence can improve crop pro-duction strategies: an examination of future possibilities. Journal of Experimental Botany 55, 1607–1621. doi:10.1093/jxb/erh196
• Bayar, E., Deligöz, A. (2019). Cedrus libani ve Pinus nigra subsp. pallasiana ağaçlandırma alanında kurak dönemde ağaç-su ilişkisi değişimleri. Türkiye Ormancılık Dergisi, 20(4), 317-323.
• Bigras, F.J. (2005). Photosynthetic response of white spruce families to drought stress. New forest, 29, 135–148.
• Blake, J., Zaerr, J., Hee, S. (1979). Controlled moisture stress to improve cold hardiness and morpho-logy of Douglas-fir seedlings. Forest Science, 25(4), 576-582.
• Boydak, M. (1986). Lübnan (Toros) Sedirinin (Cedrus libani A. Rich.) yayılışı, ekolojik ve silvikül-türel nitelikleri, doğal ve yapay gençleştirme sorunları. Ormancılık Araştırma Enstitüsü Dergisi, 64, 7-55 s.
• Boydak, M., Çalıkoğlu, M. (2008). Toros Sediri’nin (Cedrus Libani A. Rich.) Biyolojisi ve Silvikültü-rü, OGEM- VAK Yayınları, Ankara.
• Brestic, M., Zivcak, M. (2013). PSII fluorescence techniques for measurement of drought and high temperature stress signal in crop plants: protocols and applications. In ‘Molecular stress physio-logy of plants’. (EdsGRout, A Das), 87–131 p. (Springer: New Delhi, India).
• Brestic, M., Zivcak, M., Hauptvogel, P., Misheva S., Kocheva, K., Yang, X., Li, X., Allakhverdiev, S.I. (2018). Wheat plant selection for high yields entailed improvement of leaf anatomical and biochemical traits including tolerance to non-optimal temperature conditions. Photosynthesis Research, 136, 245–255.
• Coşgun, S., Şahin, M., Özkurt, N., Parlak, S. (2008). Kızılçam (Pinus brutia Ten.) fidanlarında kalite sınıflarının belirlenmesi, T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı Batı Akdeniz Ormancılık Araştırma Müdürlüğü, Çevre ve Orman Bakanlığı Yayın No: 352, Müdürlük Yayın No: 037, Teknik Bül-ten No: 29, 67 s. Antalya.
• Çakmak, F. (2021). Ankara-İlyakut Toros Sediri (Cedrus libani A. Rich.) Orijin Denemelerinde Bazı Orijinlerin Dona Dayanıklılıklarının Belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Çankırı Karatekin Üni-versitesi, Çankırı, Türkiye.
• Çetinkaya, D., Bilir, N. (2019). Toros Sediri’nde (Cedrus libani A. Rich.) fidan tipi x fidan morfolo-jisi etkileşimi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 10 (1), 28-33.
• Chagas, P.R., Tokeshi, H., Alves, M.C. (2001). Effect of Calcium on Yield of Papaya Fruits on Con-ventional and Organic (Bokashi Em) Systems. Proceeding of the 6th International Conference on Kyusei Nature Farming, South Africa, 255-258 p.
• Chaudhry A.N., Latıf M.I., Khan A.A., Ghulam, J., Tanveer, I. (2005). Comparison of Chemical Fertilizer with Organic Manures by Using Effective Microorganisms Under Maize Cropping in Rained Areas. International Journal Biology and Biotechnology, 2 (4) 1001-1006.
• Choat, B., Ball, M.C., Luly, J.G., Donnelly, C.F., Holtum, J.A. (2006). Seasonal patterns of leaf gas exchange and water relations in dry rain forest trees of contrasting leaf phenology. Tree Physi-ology, 26(5), 657-664.
• Cleary, B.D., Greaves, R.R. (1979). Fidan (Çeviri: AK Eyüboğlu). Ormancılık Araştırma Enstitüsü Dergisi, 25, 31-67.
• Daly, M.J., Stewart, D.P.C. (1999). Influence of “effective microorganisms” (EM) on vegetable pro-duction and carbon mineralization–a preliminary investigation. Journal of Sustainable Agricul-ture, 14 (2-3), 15-25.
• Deligöz, A. (2007). Anadolu Karaçamı [Pinus nigra Arn. subsp. pallasiana (Lamb.) Holmboe] Fi-danlarına Ait Bazı Temel Morfolojik ve Eko-fizyolojik Özelliklerinin Dikim Başarısına Etkisi. Doktora Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta, Türkiye.
• Deligöz, A., Bayar, E., Çankaya, F.G. (2016). Effect of crown position on midday water potential of Cedrus libani trees. International Forestry Symposium (IFS 2016), 409-415, Kastamonu.
• Demir, E. (2019). Bazı Anadolu Karaçamı [Pinus nigra J.F. Arnold ssp. pallasiana (Lamb.) Holm-boe] Orijinlerinin Tohum ve Fidan Aşamasında Kuraklığa Dayanıklılığı. Yüksek Lisans Tezi, Çankırı Karatekin Üniversitesi, Çankırı, Türkiye.
• Demirci, A., Bilir, N. (2001). Yaşı 3-0 Olan Toros Sediri (Cedrus libani A. Rich.) Fidanlarında Orijin-ler Arası Farklılıklar. Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 25, 217-223.
• Demircioğlu, N., Ayan, S. (2004). Growth Periods of Scots Pine seedlings (Pinus sylvestris L.) in the Ecological Conditions of Kastamonu-Taşköprü Forest Nursery. 5th National Congress on Ecol-ogy and Environment, Nature and Environment, 107-114, Bolu.
• Demircioğlu, N., Ayan, S., Avanoğlu, B., Sivacioğlu, A. (2004). Kastamonu-Taşköprü orman fi-danlığında üretilen 2+0 yaşlı sarıçam (Pinus sylvestris L.) fidanlarının TSE normlarına göre değerlendirilmesi. Pamukkale Üniversitesi, Mühendislik Bilimleri Dergisi, 10 (22), 243-251.
• Dickson, A., Leaf, A.L., Hosner, J.F. (1960). Quality Appraisal of White Spruce and White Pine Seedlings Stock in Nurseries. Forestry Chronicle, 36 (1), 10-13.
• Dirik, H. (2000). Farklı biyoiklim kuşaklarını temsil eden kızılçam (Pinus brutia Ten.) orijinlerinin kurak dönemdeki su potansiyellerinin basınç-hacim (pv) eğrisi ile analizi. İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 50(2), 93-103.
• Dreyer, E., Epron, D., Yog Matig, O.E. (1992). Photochemical efficiency of photosystem II in ra-pidly dehydrating leaves of 11 temperate and tropical tree species differing in their tolerance to drought. Ann. Sci. For. 49, 615–625.
• Eler, Ü. (1990). Toros Sediri (Cedrus libani A. Rich.) Fidanlarında Kalite Sınıflarının Belirlenmesi. Ormancılık Araştırma Enstitüsü Yayınları, 240, Antalya.
• Eler, Ü., Keskin, S., Örtel, E. (1993). Toros sediri (Cedrus libani A. Rich.) Fidanlarında Kalite Sınıflarının Belirlenmesi Üzerine Araştırmalar. Ormancılık Araştırma Enstitüsü Dergisi, 240, 81-105.
• Epron, D. (1997). Effects of drought on photosynthesis and on the thermotolerance of photosystem II in seedlings of cedar (Cedrus atlantica and C. libani). Journal of Experimental Botany, 48(10), 1835-1841.
• Epron, D., Dreyer, E. (1992). Effects of severe dehydration on leaf photosynthesis in Quercus pet-raea (Matt.) Liebl.: photosystem II efficiency, photochemical and nonphotochemical fluores-cence quenching and electrolyte leakage. Tree Physiol. 10, 273–284.
• Genç, M. (1992). Doğu Ladini (Picea orientalis (L.) Link) Fidanlarına Ait Bazı Morfolojik ve Fizyo-lojik Özelliklerle Dikim Başarısı Arasındaki İlişkiler. Doktora Tezi, Karadeniz Teknik Üniversi-tesi, Trabzon, Türkiye.
• Gülseven, O., Ayan, S., Özel, H.B., Yer, E.N. (2019). Morphological and physiological characteris-tics of saplings of different Eastern beech populations (Fagus orientalis Lipsky.). Turkish Journal of Forestry, 20 (3), 180-186.
• İmal, B. (2015). Bazı Anadolu Karaçamı (Pinus nigra Arnold ssp. pallasiana [Lamb.] Holmboe) Orijinlerinin Dona ve Kuraklığa Karşı Dayanıklılıklarının Ekofizyolojik Olarak Belirlenmesi. Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul, Türkiye.
• Jedmowski, C, Brüggemann, W. (2015). Imaging of fast chlorophyll fluorescence induction curve (OJIP) parameters, applied in a screening study with wild barley (Hordeum spontaneum) ge-notypes under heat stress. Journal of Photochemistry and Photobiology. B, Biology, 151, 153–160.
• Kezik, U., Kocaçınar, F. (2014). Kurak ve Yarı-Kurak Bölgelerde Yayılış Gösteren Quercus branthii L. Baltalıklarında Seyreltmenin Su Potansiyeli ve Sürgün Durumu Üzerine Etkisi, II. Ulusal Ak-deniz Orman ve Çevre Sempozyumu Bildiriler kitapçığı, 699-713.
• Landis, T.D., Dumroese, R.K., Haase, D.L. (2010). The Container tree nursery manual, Volume 7, Seedling processing, storage, and outplanting agric. Hand book. 674. Washington, U.S. De-partment of Agriculture Forest Service, 200 p.
• López-Tirado, J., Vessella, F., Stephan, J., Ayan, S., Schirone, B., Hidalgo, P.J. (2021). Effect of climate change on potential distribution of Cedrus libani A. Rich in the twenty‑first century: An Ecological Niche Modelling assessment, New Forests, 52: 363-376.
• Lopushinsky, W. (1990). Seedling moisture status. In: Rose R, Campbell SJ, Landis TD, editors. Pro-ceedings, Target seedling symposium, Combined meeting of the Western Forest Nursery Asso-ciations. USDA Forest Service, Rocky Mountain Forest and Range Experiment Station, General Technical Report. RM–200: 123-138.
• Maxwell K., Johnson, G.N. (2000). Chlorophyll fluorescence a practical guide, Journal of experi-mental botany, 345, 659-668.
• Mayoral, C., Pardos, M., Sánchez-González, M., Brendel, O., Pita, P. (2016). Ecological implications of different water use strategies in three coexisting mediterranean tree species, Forest Ecology and Management, 382, 76-87.
• Ogren, E. (1990). Evaluation of chlorophyll fluorescence as a probe for drought stress in willow lea-ves. Plant Physiol. 93, 1280–1285.
• Öner, N., Erşahin, S., Ayan, S., Özel, H.B. (2016). İç Anadolu’da Yarı Kurak Alanların Rehabilitasy-onu, Anatolian Journal of Forest Research, 1(1-2), 32-44.
• Ritchie, G. A. (2006). Chlorophyll fluorescence, what is it and what do the numbers mean, USDA Forest Service Proceedings RMRS, 43 p.
• Sarı, S., Deligoz, A. (2019). Toros sediri (Cedrus libani A. Rich) fidanlarının fizyolojik durumu üze-rinde söküm zamanının etkisi. Türkiye Ormancılık Dergisi, 20(1), 20-27.
• Scholander, P.F., Hammel, H.T., Bradstreet, E.D. (1965). Sap pressure in vascular plants. Science 148, 339-346.
• Semerci, A. (2001). Toros Sediri (Cedrus libani A. Rich.) fidanlarına ait bazı morfolojik ve fizyolojik karakteristikler ile İç Anadolu’daki dikim başarısı arasındaki ilişkiler, Doktora Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon, Türkiye.
• Semerci, A. (2002). Sedir (Cedrus libani A. Rich.) Fidanlarına Ait Bazı Morfolojik ve Fizyolojik Ka-rakteristikler ile İç Anadolu’daki Dikim Başarısı Arasındaki İlişkiler, İç Anadolu Ormancılık Araştırma Müdürlüğü, Teknik Bülten No: 279, Ankara, 142 s.
• Semerci, A. (2005). Fifth year performance of morphologically graded Cedrus libani seedlings in the Central Anatolia Region of Turkey. Turkish journal of agriculture and forestry, 29(6), 483-491.
• Semerci, A., İmal, B., Gonzalez-Benecke, C.A. (2021). Intraspecific variability in cold tolerance in Pinus brutia sampled from two contrasting provenance trials. New Forests, 52(4), 621-637.
• Şevik, H., Ayan, S., Demircioğlu, N., Sıvacıoğlu, A. (2003). The Evaluation of Bare-rooted and Broad-leaved Forest Tree Seedlings grown in Gölköy Forest Nursery (province of Kastamonu) according to the norms of Turkish Standards Institution, Journal of Forestry Faculty of Gazi University, 3 (2), 233-245, Kastamonu.
• Taiz, L., Zeiger, E. (2008). Bitki fizyolojisi (Plant physiology), Üçüncü baskıdan Türkçeye çeviri Türkan, İ., (ed), Palme yayıncılık, Ankara.
• Tolay, U. (1993). Hızlı Gelişen Yapraklı ve İğne Yapraklı Türlerin Tüplü Fidan Yetiştirme Tekniği Üzerine Araştırmalar, Kavak ve Hızlı Gelişen Orman Ağaçları Araştırma Müdürlüğü Dergisi, 20, 65-70.
• Tschaplinski, T.J., Gebre, G.M., Shirshac, T.L. (1998). Osmotic potential of several hardwood spe-cies as affected by manipulation of throughfall precipitation in an upland oak forest during a dry year. Tree physiology, 18(5), 291-298.
• Ürgenç, S. (1998). Ağaçlandırma Tekniği. Üniversite Yayın No. 3994, Fakülte Yayın No. 441, İstan-bul: İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Yayınları.
• Xu, H., Li, Y. (2006). Water-use strategy of three central Asian desert shrubs and their responses to rain pulse events. Plant and soil, 285(1), 5-17.
• Yahyaoğlu, Z., Genç, M. (2007). Kalite Sınıflaması Çalışmaları ve Türkiye İçin Öneriler, Fidan Standardizasyonu (Standart Fidan Yetiştirmenin Teknik ve Biyolojik Esasları), Süleyman De-mirel Üniversitesi, Orman Fakültesi Yayın No: 75, Isparta.
• Yer, E. N., Ayan, S. (2011). Growth Stages of Bare Rooted Seedlings of Taurus Cedar and Anatolian Black Pine in Eskişehir Forest Nursery Conditions, Journal of Forestry Faculty, Kastamonu University, 11 (2): 219-227.