Kazdağı Göknarı (Abies nordmanniana (Stev.) subsp. equi-trojani (Asc-hers. & Sint. ex Boiss) Coode et Cullen) Odununda Yükseltiye Bağlı Morfolojik ve Anatomik Değişimler

Yıl 2022, Cilt: 24 Sayı: 2, 211 - 219, 15.08.2022

Eda Nur Yıldız , Seray Özden Keleş

https://doi.org/10.24011/barofd.1092771

Cited By: 1

Öz

Türkiye bitki biyolojik çeşitliliği ve endemizm yönünden Avrupa ülkelerine kıyasla oldukça zengindir. Mevcut araştırmada, bu yüzden Türkiye’nin önemli endemik türlerinden biri olan Kazdağı göknarının iki farklı yükselti basamağında (ortalama 1200 m ve 1600 m) morfolojik ve anatomik karakterleri arasındaki ilişkiler karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Her bir yükselti basamağından ortalama 30-40 yaşlarındaki toplam 200 ağacın morfolojik ve anatomik özellikleri belirlenmiştir. Morfolojik karakterlerden ağacın boy ve göğüs yüksekliğindeki çap değerleri ve göğüs yüksekliğinden çıkartılan diskler üzerinde yıllık halka genişliği ve anatomik özelliklerin değerleri belirlenmiştir. Anatomik özelliklerden, traheid uzunluğu ve genişliği, traheid hücre çeper kalınlığı, traheid lümen genişliği, özışın yüksekliği, özışın genişliği ve 1 mm’deki özışın sayısı hesaplanmıştır. Sonuç olarak, 1200 m yükseltideki göknar ağaçlarının ortalama daha uzun boy ve kalın çap yaptığı tespit edilmiştir. Yıllık halka genişliği, traheid lümen genişliği ve özışını genişliği değerleri gibi bazı anatomik değerler 1200 m yükseltideki göknar ağaçlarında 1600 m yükseltideki göknar ağaçlarına kıyasla daha yüksek değerler göstermiştir. Yüksek yükseltideki göknar ağaçlarında ise traheid uzunluğu ve genişliği alçak yükseltide yetişenlere oranla nispeten daha yüksek değerler göstermiştir. Çalışmanın Türkiye için endemik bir tür olan Kazdağı göknarının farklı yükseltilerdeki morfolojik ve odun anatomisi çalışmalarına yönelik veriler sunarak ilgili çalışmalara bir altlık oluşturacağı bu anlamda da önemli katkılar sağlayabileceği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kazdağı göknarı, Abies nordmanniana subsp. equi-trojani, ağaç morfolojisi, yükselti, anatomik ölçümler

Altitude-Related Morphological and Anatomical Properties in Kazdağı Fir (Abies nordmanniana (Stev.) subsp. equi-trojani (Aschers. & Sint. ex Boiss) Coode et Cullen) Wood

Öz

Turkey is a rich country due to both plant biodiversity and endemism compared to European countries. In this study, therefore, the relationships between the morphological and anatomical properties of Kazdağı fir, one of the most important endemic species of Turkey, at two different altitudes (average 1200 m and 1600 m) were investigated comparatively. Morphological and anatomical properties of a total of 200 trees, aged 30-40 years on average, were determined from each elevation step. Among the morphological characters, the diameter values of the tree at height and breast height and the annual ring width and anatomical characteristics values on the discs extracted from the breast height were determined. For anatomical properties, tracheid length and width, tracheid cell wall thickness, tracheid lumen width, height and width of the rays and the number of rays per 1 mm were calculated. We found that fir trees which grow at low altitude (average 1200 m) showed taller height and thicker diameter in their stems. Average annual ring width, tracheid lumen width and ray width values also showed greater values in fir trees at 1200 m than in fir trees at 1600 m altitude. However, the average length and width of tracheids were higher in fir trees at 1600 m altitude than in fir trees at 1200 m altitude. This study could thus provide a basis for the related studies by providing data on the morphological and wood anatomy studies of Kazdağı fir, which is an endemic species for Turkey, at different altitudes and can make important contributions in this sense.

Anahtar Kelimeler

Kazdağı fir, Abies nordmanniana, tree morphology, altitude, anatomical measurements

Kaynakça

• Akkemik, Ü., Oral, D. (2011). Abies Mill. Türkiye’nin Doğal Gymnospermleri (Açık Tohumlular) (Ed. F. Yaltırık, Ü. Akkemik). OGM Yayınları. pp.214.
• Anşin, R., Özkan Z. (1997). Tohumlu bitkiler ve odunsu taksonlar. KTÜ Orman Fakültesi, 167/19, 1.baskı 1993, 2.baskı 1997, Trabzon, 512 s.
• Atalay, İ., Efe, R. (2015). Türkiye Bitki Coğrafyası (Türkiye vejetasyon ve Hayvan Coğrafyası), Meta Basım. İzmir.
• Avcı, M. (2005). Çeşitlilik ve Endemizm Açısından Türkiye’nin Bitki Örtüsü. İstanbul Ünv. Edebiyat Fakültesi Coğrafya Dergisi, 13: 27-55.
• Aytar, F., Hızal, E. (2012). Toros Göknarı, Abies cilicica (Antoine et Kotschy) Carrière’nın endemik bir zararlısı; Pityokteines marketae Knížek, (Coleoptera: Curculionidae, Scolytinae). Türkiye Entomoloji Dergisi, 36 (2): 277-285.
• Aytuğ, B. (1959). Türkiye Göknar Türleri Üzerinde Morfolojik Esaslar ve Anatomik Araştırmalar. Journal of the Faculty of Forestry Istanbul University.
• Belen, İ. (2020). Global Forest Resources Assessment 2020- Küresel Orman Kaynakları Değerlendirmesi (FRA).
• Beniston, M. (2003). Climatic change in mountain regions: A review of possible impacts. Climatic Change, 59: 31.
• Chen, L., Huang, J. G., Alam, S. A., vd. (2017). Drought causes reduced growth of trembling aspen in western Canada. Glob Change Biol., 23:2887–2902.
• Coode, M. J. E., Cullen, J. (1965). Abies Miller. In (Davis, P. H. Editör); Flora of Turkey and the East Aegean Islands. Volüme 1, pp. 67-70, at the University Press, Edinburgh.
• Dallimore W, Jackson, A.B. (1966). A Handbook of the Coniferae and Ginkgoaceae, 4th ed (revised by Harrison S G). New York: St. Martin’s Press, 45–90.
• Davis, P.H. (1965–1985). Flora of Turkey and the East Aegean Islands, 1–9. Edinburgh, UK: Edinburgh University Press.
• Esper, J., Frank, D. C., Wilson, R. J., Büntgen, U., & Treydte, K. (2007). Uniform growth trends among central Asian low-and high-elevation juniper tree sites. Trees, 21(2), 141-150.
• Farjon, A. (2010). A. Handbook of the World’s Conifers. W.Brill Academic Publishers.Leiden, Boston.
• Franklin, G. L. (1945). Preparation of thin sections of synthetic resins and woody resin composites and a new method for wood. Nature, 155: 3924–3951.
• Grabherr, G., Gottfried, M., Pauli, H. (1994). Climate effects on mountain plants. Nature, 369: 448.
• Güner, A., Aslan, S., Ekim, T., Vural, M., Babaç, M.T. (edlr.) (2012). Türkiye Bitkileri Listesi (Damarlı Bitkiler). Nezhat Gökyiğit Botanik Bahçesi ve Flora Araştırmaları Derneği Yayını, Flora Dizisi:1, İstanbul.
• IAWA Committee. (2004). IAWA List of microscopic features for softwood identification by an IAWA Committee. Richter, H.G.; Grosser, D.; Heinz, I.; Gasson, P.E. (eds.). IAWA Journal, 25: 1-70.
• Kaya, Z., Skaggs, A., Neale, D. B.(2008). Genetic Differentiation of Abies equi-trojani (Asch. & Sint. ex Boiss) Mattf. Populations from Kazdagi, Turkey and the Genetic Relationship between Turkish Firs belonging to the Abies nordmanniana Spach Complex. Turkish Journal of Botany, 32: 1-10.
• Keleş, S.Ö. (2020). The Effect of Altitude on the Growth and Development of Trojan Fir (Abies nordmanniana subsp. equi-trojani [Asch. & Sint. ex Boiss] Coode & Cullen) Saplings. Cerne, 26, 381-392.
• Körner, C. (2003). Alpine plant life: functional plant ecology of high mountain ecosystems. Berlin, Germany: Springer.
• Körner, C., & Larcher, W. (1988). Plant Life in Cold Climates, in Long, S. F. and Woodward, F. I.(eds.), Plants and Temperature, The Company of Biol Ltd, Cambridge, pp. 25–57.
• Kutluk, H., Aytuğ, B. (2001). Endemic Plants of Turkey, Proceedings of the Second Balkan Botanical Congress (14-18 Mayıs, İstanbul, 2000), 1: 285-288.
• Li, Y., Zhou, G., Huang, W., Liu, J., Fang, X. (2016b). Potential effects of warming on soil respiration and carbon sequestration in a subtropical forest. Plant Soil 409 247–257.
• Li,Y., Liu, J., Zhou, G., Huang, W., Duan, H. (2016a). Warming effects on photosynthesis of subtropical tree species: a translocation experiment along an altitudinal gradient. Sci. Rep. 6:24895.
• Moore, D. M. (1982). Flora Europaea-Checklist and Chromosome Index. Cambridge: Cambridge University Press, 45.
• Naud, L., Måsviken, J., Freire, S., Angerbjörn, A., Dalén, L., Dalerum, F. (2019). Altitude effects on spatial components of vascular plant diversity in a subarctic mountain tundra. Ecology and evolution, 9(8): 4783–4795.
• OGM (2020). Orman Genel Müdürlüğü 2020 Web sayfası. https://www.ogm.gov.tr/tr/ormanlarimiz/Turkiye-Orman-Varligi.
• Özden Keleş, S., Savaci, G. (2021). Seasonal variation of morphological traits, wood formation, and soil properties differs between Quercus robur L. and Robinia pseudoacacia L. saplings. Scandinavian Journal of Forest Research, 36(5), 344-353.
• Topaloğlu, E., Ay, N., Altun, L.; Serdar, B. (2016). Effect of altitude and aspect on various wood properties of Oriental beech (Fagus orientalis Lipsky) wood. Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 40: 397-406.
• Velioğlu, E., Tayanç, Y., Çengel, B., Kandemir, G. (2012). Genetic variability of seed characteristics of Abies populations from Turkey. Kastamonu University Journal of Forestry Faculty, 12(3): 27-35.
• Xiang, Q. P. (2000). Systematic studies on the genus Abies. Dissertation for the Doctoral Degree. Beijing: Institute of Botany, Chinese Academy of Science (in Chinese).
• Xiang, X., Cao, M., Zhou, Z. (2007). Fossil history and modern distribution of the genus Abies (Pinaceae). Frontiers of Forestry in China, 2(4): 355-365.
• Yaltırık, F., Efe, A. (2000). Dendroloji Ders Kitabı: Gymnospermae-Angiospermae. 2. Baskı, İstanbul Üniversitesi.
• Yaman, B. (2007). Comparative wood anatomy of Pinus sylvestris and its var. Compacta in the West Black Sea region of Turkey. IAWA Journal, 28: 75-81.
• Yaman, B., & Sarıbaş, M. (2004). Türkiye'nin Euxıne Bölgesindeki Doğal Kavak (Populus L.) Taksonlarında Yükseltiyle İlişkili Olarak Trahe Hücre Boyutlarındaki Varyasyonlar. Turkish Journal of Forestry, 5(1), 111-123.
• Zheng, L., Gaire, N. P., & Shi, P. (2021). High-altitude tree growth responses to climate change across the Hindu Kush Himalaya. Journal of Plant Ecology, 14(5), 829-842.