IBA ve IAA Uygulamasının Çakal Eriği (Prunus spinosa L.) Çeliklerinin Köklenmesine Etkisi

Yıl 2024, Cilt: 26 Sayı: 3, 166 - 176, 15.08.2024

Eren Baş , Bilal Çetin , Muhammet Gülay

https://doi.org/10.24011/barofd.1439473

Öz

Bu çalışmanın amacı ekolojik ve ekonomik bakımdan önemli türler arasında yer alan Çakal eriği (Prunus spinosa L.) türünün sert gövde çeliklerine uygulanan farklı hormon ve dozlarının, toprak altı ve toprak üstü biyomas özelliklerine etkilerinin araştırılmasıdır. Araştırmada, indol-3-bütirik asit (IBA) ve indol asetik asit (IAA) hormonlarının farklı dozları kullanılmıştır. Aynı zamanda kullanılan hormon ve hormon dozlarının ne düzeyde etkisi olduğunu karşılaştırmak açısından kontrol grubu bırakılmıştır. Çalışmanın sonuçlarına göre köklenen çeliklerde hormon çeşidi ve hormon dozunun, sürgün sayısı ve kuru kök ağırlıkları üzerine herhangi bir etkisi olmamıştır. Ancak hormon çeşidinin; kök sayısına, hormon dozunun; sürgün boyuna, sürgün çapına ve kuru gövde ağırlığına, hormon x hormon dozu etkileşiminin ise kök sayısı ve sürgün boyuna etkisi olmuştur. Kök sayısının indol asetik asit (IAA) hormonu uygulanan çeliklerde daha fazla olduğu tespit edilmiştir. Sürgün boyu ve sürgün çapı ise kontrol işlemlerinde daha yüksek değer almıştır. Sürgün boyu ve sürgün çapının yüksek olması beraberinde kuru gövde ağırlığını artırmış, bu nedenle kuru gövde ağırlığı da kontrol işlemlerinde daha fazla çıkmıştır. Türle ilgili yapılan bu çalışma, bundan sonra yapılacak olan çalışmalara altlık gösterebilecek niteliktedir. Çalışmada kullanılan hormon ve hormon dozları baz alınarak, farklı bitki yetiştirme ortamlarında türün çelikle üretiminde daha fazla biyo kütle ve kaliteli fidan elde edilebilir. Bu da bitkilendirme çalışmalarında fidan tutma ve gelişmesine katkı sağlayarak daha başarılı sonuçların alınmasına yardımcı olur.

Anahtar Kelimeler

Çelik, hormon, kök, Prunus spinosa L.

Effect of IBA and IAA Application on Rooting of Blackthorn (Prunus spinosa L.) Cuttings

Öz

The aim of this study is to investigate the effects of different hormones and doses applied to the hard stem cuttings of Blackthorn (Prunus spinosa L.), an ecologically and economically important species, on below- and above-ground biomass characteristics. In the study, different doses of Indolu-3-butyric asit (IBA) and Indole-3-acetic acid (IAA) hormones were used. At the same time, a control group was left to compare the effects of the hormones and hormone doses used. According to the results of the study, hormone type and hormone dose had no effect on the number of shoots and dry root weights in the rooted cuttings. However, hormone type had an effect on root number, hormone dose had an effect on shoot length, shoot diameter and dry stem weight, and hormone x hormone dose interaction had an effect on root number and shoot length. The number of roots was higher in cuttings treated with indole acetic acid (IAA) hormone. Shoot length and shoot diameter were higher in control treatments. Higher shoot length and shoot diameter increased the dry stem weight and therefore dry stem weight was higher in the control treatments. This study on the species can be used as a basis for future studies. Based on the hormones and hormone doses used in the study, more biomass and quality seedlings can be obtained in the cuttings production of the species in different growing environments. This helps to achieve more successful results by contributing to seedling retention and development in planting works.

Anahtar Kelimeler

Cutting, hormone, root

Kaynakça

• Afroze, F. and O’Reilly, C. (2016). Effects of seed moisture content, warm, chilling, and exogenous hormone treatments and germination temperature on the germination of blackthorn seeds. Plant Biosystems, 151(3), 474–483.
• Akbulut, M. Bakoğlu, N. ve Baykal, H. (2015). Mavi yemiş (Vaccinium corymbosum)’lerde çelikle üretimde farklı hormon dozlarının köklenme üzerine etkisinin incelenmesi. Tarım Bilimleri Araştırma Dergisi, 8(2), 52-56.
• Bonner, F. T. and Karrfalt, R. P. (2008). The Woody Plant Seed Manual. United States Departmant of Agriculture. Chavoshi, S. H. (2015). Bazı geniş ve iğne yapraklı süs bitkilerinin çelik ile köklendirilmelerinde sera ortamı ve hormon etkilerinin belirlenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon, 150 s.
• Çiçek, E. (2005). Dar yapraklı Dişbudağın (Fraxinus agustifolia Vahl.) çelikleri üretimi. G. Ü. Orman Fakültesi Dergisi, 5(1).
• Çiçek, E., Tilki, F. ve Çiçek, N. (2006). Field performance of Narrow-leaved Ash (Fraxinus angustifolia Valh.) rooted cuttings and seedlings. Journal of Biological Sciences 6(4), 750-753.
• Çiçek, E., ve Özel, A. (2021). Lavanta (Lavandula angustifolia Mill.)’da çelikle çoğaltmada uygun çelik tipi ve IBA dozunun belirlenmesi. Harran Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 25(2), 254-264.
• Çetin, B. (2003). Sivri meyveli dişbudak (Fraxinus angustifolia Vahl.) fidanlarının vejetatif yöntemlerle üretilmesi (Yüksek Lisans Tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Bolu, 64 s.
• Çetin, B. ve Yavuzşefik, Y. (2016). Köklendirme ortamı ve hormonun dişbudak (Fraxinus angustifolia Vahl.) çeliklerinin köklenmesine etkisi. Düzce Üniversitesi Orman Fakültesi Ormancılık Dergisi, 12(1), 154-164.
• Çetin, B. (2022). Dar Yapraklı Dişbudak (Fraxinus angustifolia Vahl.) çeliklerinin köklenmesine hormon, anaç yaşı ve ortamın etkisi. Düzce Üniversitesi Orman Fakültesi Ormancılık Dergisi, 18(2): 153-168.
• De Silva, H. Mckenzie, B.A. and Bloomberg, M. (2005). Indolebutryic acid and wounding induced rooting in callused, non‐rooted Leyland cypress (x Cupressocyparis leylandii) stem cuttings. New Zealand Journal of Crop and Horticultural Science, 33(4), 407- 412.
• Dikmen, T. (2023). Prunus Spinosa’nın (Güvem Eriği) Bitkisel Özellikleri ve Çelikle Çoğaltılması Üzerine Araştırmalar (Yüksek Lisans Tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Bolu, 57 s.
• Dönmez, A. A. ve Yıldırımlı, S. (2000). Taxonomy of the genus Prunus L. (Rosaceae) in Turkey. Turkish Journal of Botany, 24(3), 187–202.
• Epstein, E. and Ludwig-Müller, J. (1993). Indole-3- butyric acid in plants: occurrence, synthesis, metabolism and transport. Physiologia Plantarum, 88(2), 382–389.
• Ertekin, M., Kırdar, E., Ayan, S. ve Özel, H. B. (2009). Bazı büyüme düzenleyicilerin Akdeniz Defnesi (Laurus nobilis L.) fidanlarının gelişimi üzerine etkileri. Kastamonu University Journal of Forestry Faculty, 9(2), 171-176.
• Ertekin, M., Yazgan, M. E. ve Çorbacı, Ö. L. (2010). Magnolia Soulangeana’nın vejetatif üretimi üzerine araştırmalar. Ecological Life Sciences, 5(1), 13-20.
• Erturk, Y., Ercisli, S. and Tosun, M. (2009). Physico-chemical characteristics of wild plum fruits (Prunus spinosa L.). International Journal of Plant Production, 3(3), 89–92.
• Eşitken, A., Ercişli, S., Şevik, İ. and Şahin, F. (2003). Effect of Indole 3 Butric Asit and different strains of Agrobacterium rubi on adventitive root formation from softwood and semi-hardwood wild sour cherry cuttings. Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 27(1), 37- 42.
• Gülay, M. (2023). Çakal Eriğinin (Prunus Spinosa L.) Tohum Teknolojisi Üzerine Bir Araştırma (Yüksek Lisans Tezi). Düzce Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Düzce, 55 s.
• Hartmann, T. H. and Kester, D. E. (1997). Plant Propagation: Principles and Practices, Sixth Edition, Prentice Hail, 770.
• Hartmann, H. T., Kester, D.E., Davies, F. T. and Geneve, R. L. (2002). Plant propagation principles and practices. Prentice Hall, New Jersey, USA, 770.
• Kalyoncu, H. Ersoy, N. ve Yılmaz, M. (2008). Seleksiyon ıslahıyla belirlenen bir iğde (Elaeagnus angustifolia l.) tipinin yeşil uç çeliklerinin köklenmesi üzerine farklı hormon ve nem seviyeleri etkisinin araştırılması. Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 3(1), 9-18.
• Kara, N., Baydar, H. ve Erbaş, S. (2011). Farklı çelik alma dönemleri ve IBA dozlarının bazı tıbbi bitkilerin köklenmesi üzerine etkileri. Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Derim Dergisi, 28 (2), 71-81.
• Kelcey, J. G. and Müller, N. (2011). Plants and Habitats of European Cities, Angewandte Chemie International Edition. Germany: Springer Science & Business Media.
• Kızmaz, M. (1996). Bazı yapraklı ağaç türlerinin vejetatif yolla üretilmesi üzerine bir araştırma. Ormancılık Araştırma Enstitüsü Yayınları, Teknik Bülten No: 262.
• Kumlay, A. M. ve Eryiğit, T. (2011). Bitkilerde büyüme ve gelişmeyi düzenleyici maddeler: bitki hormonları. Journal of the Institute of Science and Technology, 1(2), 47-56.
• Külekçi, E. A., Özkan, G., Ekinci, M., Sezen, İ. ve Kotan, R. (2021). Farklı bakteri ve hormon Uygulamalarının Cornus alba ‘Sibirica’çeliklerinin köklenmesi üzerine etkileri. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 8(2), 519-527.
• Lakovoglou, V. and Radoglou, K. (2015). Breaking seed dormancy of three orthodox Mediterranean Rosaceae species. Journal of Environmental Biology, 36(5), 345–349.
• Mortimer, S. R., Turner, A. J., Brown, V. K., Fuller, R. J., Good, J. E. G., Bell, S. A., Stevens, P. A., Norris, D., Bayfield, N. and Ward, L. K. (2000). The nature conservation value of scrub in Britain. Peterborough, UK.: Joint Nature Conservation Committee (JNCC).
• Özer, S., Atabeyoğlu, Ö. ve Zengin, M. (2009). Prunus spinosa L. (Çakal eriği)’nin peyzaj mimarlığı çalışma sahasında kullanım olanakları. GOÜ. Ziraat Fakültesi Dergisi, 26(2), 1–7.
• Özkan, N. G. ve Aksoy, N. (2011). Hasanlar Baraj Gölü (Düzce) ve çevresinin florası. Düzce University Journal of Forestry, 7(2), 39–72.
• Özkan, N., Aksoy, N., Aslan, S. ve Tunçkol, B. (2016). Flora of Argözü Valley (Kıbrıscık-Bolu). 34. International Forestry Symposium, 115–140.
• Pipinis, E., Milios, E., Mavrokordopoulou, O. ve Smiris, P. (2018). Effect of sowing date on seedling emergence of species with seeds enclosed in a stony endocarp. Journal of Sustainable Forestry, 37(4), 375–388.
• Popescu, I. and Caudullo, G. (2016). Prunus spinosa in Europe: distribution, habitat, usage and threats. U: European Atlas of Forest Tree Species, (San-Miguel-Ayanz, J., de Rigo, D., Caudullo, G., Houston Durrant, T., Mauri, A. ured.), Luxembourg, str, 145.
• Pulatkan, M., Yıldırım, N. ve Şahin, E. K. (2018). Farklı hormon uygulamalarının Berberis thunbergii “Atropurpurea Nana” çeliklerinin köklenmesi üzerine etkisi. Turkish Journal of Forestry, 19(4), 386-390.
• Şahin, B. (2018). Prunus spinosa L. (Rosaceae)’da bazı çimlenme karakterlerinin araştırılması ve keçilerin çimlenmedeki olası rolünün belirlenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tekirdağ, 93 s.
• Sarıbaş, M., Kaya, Z., Başaran, S., Yaman, B. and Sabaz, M. (2007). The use of some natural plant species from the Western Black Sea Region of Turkey for landscape design. Fresenius Environmental Bulletin, 16(2), 193–205.
• Sarıbaş, M. and Kaplan, A. (2008). Contribution on the flora of Zonguldak/Turkey. Biological Diversity and Conservation, 1(1), 40–65.
• Sharma, R. and Kumar, A. (2019). Influence of indole butyric acid on propagability of clonal rootstock of Prunus species through cuttings and stooling. Journal of Pharmacognosy and Phytochemistry, 8(6), 2483-2487.
• SPSS Inc. (2007). SPSS for Windows, Version 18.0. Chicago, SPSS Inc.
• Susaj, E., Susaj, L. and Kallço, I. (2012). Effect of different NAA and IBA concentrations on rooting of vegetative cuttings of two rose cultivars. Research Journal of Agricultural Science, 44(3), 121-127.
• Takos, I. A. and Efthimiou, G. S. (2002). Germination results on dormant seeds of fifteen tree species autumn sown in a Northern Greek nursery. Silvae Genetica, 52(2), 67–71.
• Turna, İ., Kulaç, Ş., Güney, D. ve Seyis, E. (2013). Boylu maviyemiş (Vaccinium corymbosum L.)’in çelikle üretilmesinde hormon ve ortamın etkisi. Düzce Üniversitesi Orman Fakültesi Ormancılık Dergisi, 9(2), 93-104.
• Ürgenç, S. (1998). Ağaç ve süs bitkileri fidanlık ve yetiştirme tekniği. İkinci Baskı. Yayın No: 442, İstanbul.
• Yıldız, K., Çekiç, Ç., Güneş, M., Özgen, M., Özkan, Y., Yaşar, A. K. Ç. A. ve Gerçekcioğlu, R. (2009). Farklı Dönemlerde alınan Kara Dut (Morus nigra L.) Çelik tiplerinde köklenme başarısının belirlenmesi. Journal of Agricultural Faculty of Gaziosmanpaşa University, 26(1), 1-5.
• Zenginbal, H. ve Gündoğdu, M. (2020). Böğürtlen (Rubus fructicosus L.) Odun çeliklerinde çelik çapı ve İndol Butirik Asit (IBA) dozlarının köklenmeye etkisi. Uluslararası Tarım ve Yaban Hayatı Bilimleri Dergisi, 6(3): 382-388.