Study Of Wood Dust Explosion Risk in Micro-Scale Furniture Manu-facturing Enterprises

Yıl 2025, Cilt: 27 Sayı: 1, 75 - 97, 25.04.2025

Lokman Odabaş , Yener Top

https://doi.org/10.24011/barofd.1620238

Öz

During the processing of raw materials, by-products are generated as a result of the employed technique. Dust is one of them. It is a common issue in the furniture manufacturing sector. In addition, the majority of the enterprises in the sector are micro-scale enterprises. These enterprises are important for the country's economy in economic and social aspects, but these enterprises have some negativities in terms of occupational health and safety. One of these negativities is the inadequacy of the management of wood dust. Wood dust emitted into the work atmosphere poses a risk to both employee health and workplace safety. Dust can cause "dust explosions" when combined with other factors in the work environment. Dust explosions usually occur in production areas, during the process, the storage phase or the transfer of materials. It can be said that the level of awareness of dust explosion risk is not high in our country. Therefore, this study aims to determine dust explosion risks in micro-scale enterprises operating in the province of Trabzon and manufacturing furniture. In this study, the 5x5 matrix diagram method was employed as the primary methodology. Three furniture workshops operating in the furniture industry were selected as study material and were visited for an in-depth examination regarding wood dust generation and factors that could lead to dust explosions. As a result of the assessment, a total of 64 risk factors were identified. Among these, 30 were classified as “high risk,” 28 as “medium risk,” and 6 as “low risk.” Based on the identified risks, various preventive measures were proposed. Following the implementation of these measures, 63 of the existing risks were reassessed as “low risk,” while 1 remained in the “medium risk” category.

Anahtar Kelimeler

Micro enterprise , Furniture , Wood dust explosion , Risk analysis , Dust

Mobilya İmalatı Yapan Mikro Ölçekli İşletmelerin Odun Tozu Patlama Riski Yönünden Araştırılması

Öz

Hammaddenin işlenmesi sırasında uygulanan yöntemin bir sonucu olarak yan ürünler oluşur. Oluşan bu yan ürünlerden biri tozdur. Bir risk faktörü olan toz, mobilya imalatı sektöründe yaygın bir sorundur. Ayrıca, sektörde yer alan işletmelerin büyük çoğunluğu mikro ölçekli işletme kapsamına giren işletmelerden oluşmaktadır. Bu işletmeler, ekonomik ve sosyal yönlerden ülke ekonomisi için önemlidirler, ancak bu işletmeler iş sağlığı ve güvenliği açılarından bazı olumsuzluklara sahiptirler. Bu olumsuzluklardan biri, oluşan odun tozunu yönetme imkânlarının yetersizliğidir. İş atmosferine karışan odun tozu, çalışan sağlığına olduğu kadar işyeri güvenliği için de bir risktir. Toz, iş ortamındaki diğer faktörlerle birleştiğinde “toz patlamalarına” sebep olabilir. Toz patlamaları genellikle üretim yapılan alanlarda, işlem sürecinde, depolama aşamasında veya malzemelerin transferi sırasında meydana gelir. Ülkemizde, toz patlama riski farkındalık düzeyinin yüksek olmadığı söylenebilir. Bu nedenle bu çalışmada, Trabzon ilinde faaliyet gösteren ve mobilya imalatı yapan mikro ölçekli işletmelerde toz patlama risklerinin belirlenmesi amaçlanmaktadır. Bu çalışmada yöntem olarak 5x5 matris diyagram yöntemi kullanılmıştır. Araştırma kapsamında, mobilya sektöründe faaliyet gösteren üç mobilya atölyesi materyal olarak seçilmiş ve yerinde ziyaret edilerek odun tozu oluşumu ile toz patlamasına yol açabilecek faktörler açısından detaylı bir inceleme gerçekleştirilmiştir. İnceleme sonucunda toplam 64 risk unsuru tespit edilmiştir. Bu risk unsurlarının 30’u “yüksek risk”, 28’i “orta risk” ve 6’sı “düşük risk” kategorisinde değerlendirilmiştir. Belirlenen riskler doğrultusunda çeşitli önlemler önerilmiş olup, alınan tedbirler neticesinde mevcut risklerin 63’ü “düşük risk”, 1’i ise “orta risk” seviyesine düşürülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Mikro işletme , Mobilya , Odun tozu patlaması , Risk analizi , Toz

Kaynakça

• Abbasi, T. ve Abbasi, S. A. (2007). Dust explosions–Cases, causes, consequences, and control. Journal Of Hazardous Materials, 140(1-2), 7-44.
• Akbar-Khanzadeh, F. ve Brillhart, R. L. (2002). Respirable crystalline silica dust exposure during concrete finishing (grinding) using hand-held grinders in the construction industry. Annals of Occupational Hygiene, 46(3), 341-346.
• Aksoy, E. ve Keskin, H. (2019). Mobilya endüstrisinde iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili risk değerlendirmesi: Begonya mobilya imalat işletmesi örneği. Mobilya ve Ahşap Malzeme Araştırmaları Dergisi, 2(1), 46-60.
• Asana, M. M. (2015) Endüstriyel Tesislerde Toz Patlamaları, modellenmesi ve Risk Azaltılması, (Doktora tezi).
• Aydoğdu, R. (2023). Ahşap ve mobilya sektöründe Fine-Kinney, HRNS, X tipi ve L tipi matris yöntemleri kullanılarak ve ortam ölçümleriyle risklerin değerlendirilmesi. Yüksek Lisans tezi.
• Bozkurt, A. Y., & Bozkurt, T. (1979). Ağaç işleyen endüstrilerde sağlık sorunları. Journal of the Faculty of Forestry Istanbul University, 60-67.
• Carton, M., Goldberg, M. ve Luce, D. (2002). Occupational exposure to wood dust. Health effects and exposure limit values. Revue d'épidémiologie et de santé publique, 50(2), 159-178.
• Dobashi, R. (2009). Risk of dust explosions of combustible nanomaterials. Journal of Physics, 170, 1.
• Eckhoff, R. K. ve Li, G. (2021). Industrial dust explosions. A brief review. Applied Sciences, 11(4), 1669.
• Erdim, H., Türkmen, A., Atalar, C. ve Tansu, A. (2010). Ahşap Doğrama Atölyelerinde İş Sağlığı ve Güvenliği El Kitabı. Taşova Taş Ocakları Vakfı Yayınları.
• Estrella, X., Guindos, P., Almazán, J. L. ve Malek, S. (2020). Efficient nonlinear modeling of strong wood frame shear walls for mid-rise buildings. Engineering Structures, 215, 110670.
• Gül, A. (2024). Odun Esaslı Levha Ürünlerinin Ebatlanmasında Ortaya Çıkan Tozların Ölçümü: Gaziantep İli Örneği. Yüksek Lisans tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi.
• Güneysu, G. (2016). Bir kereste işletmesi üretim sürecinde iş sağlığı ve güvenliği risk değerlendirme çalışması. Yüksek Lisans tezi, Bartın Üniversitesi.
• IARC Working Group on the Evaluation of Carcinogenic Risks to Humans. (1995). Wood Dust and Formaldehyde, World Health Organization.
• İş Sağlığı ve Güvenliğine İlişkin İşyeri Tehlike Sınıfları Tebliği. (2012). Resmî Gazete Sayısı:28509, Ankara. Kaya, E. Ç., İri, N. İ. Ö. ve Pedis, K. (2020). Ahşap ve mobilya imalatı yapan bir işyerinde risklerin belirlenmesi ve örnek risk analiz çalışması. Sağlık Bilimleri Dergisi, 9(1), 25-35.
• Kauffman, C. W. (1982). Agricultural dust explosions in grain handling facilities. Fuel-air Explosions, University of Waterloo Press, 305-347.
• Khambekar, J. ve Pittenger, B. H. (2013). Understanding and preventing metal-dust hazards. Powder Metall., 49(4), 39-47.
• Kurban, H. (2015). Mobilya üretimi yapılan işletmelerde gürültü, titreşim ve odun tozunun ergonomik etkilerinin işçi sağlığı açısından incelenmesi (Bartın örneği). Yüksek Lisans tezi, Bartın Üniversitesi.
• Mobilya Sektörü Kişisel Koruyucu Donanım Rehberi, 2024. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Ankara. 10 Şubat 2025 tarihinde https://www.csgb.gov.tr/Media/tahbdso3/mobilya-sektoru-kkd-rehberi-revizyon_061124.pdf adresinden erişildi.
• Neikov, O. D., Yefimov, N. A. ve Naboychenko, S. (2009). Handbook of Non-Ferrous Metal Powders. Technologies and Applications.
• Oral, T., ve Gülsün, B. (2019). Mobilya Atölyelerinde Fıne-Kınney Yöntemi ile Risk Değerlendirmesi. İş Sağlığı ve Güvenliği Akademi Dergisi, 1(3), 134-152.
• Özkiliç, Ö. (2005). İş Sağlığı ve Güvenliği, Yönetim Sistemleri ve Risk Değerlendirme Metodolojileri, TİSK Yayınları, Ankara.
• Prakash, A., Fielding, E. J., Gens, R., Van Genderen, J. L. ve Evans, D. L. (2001) Data fusion for investigating land subsidence and coal fire hazards in a coal mining area. International Journal of Remote Sensing, 22(6), 921-932.
• Schmidt, C., Westermann, H. H., Thorenz, B. ve Steinhilper, R. (2018). Sustainability of cutting frozen wood-An analysis of buzz saw blades cutting performance depending on wood temperature. Procedia Manufacturing, 25, 263-270.
• Shrey, F. (2020). Studying the Effect of Particle Morphology and Density on Dust Cloud Dynamics in Minimum Ignition Energy (MIE) Device by Digital Inline Holography (DIH) Technique. Doktora Tezi, Texas A&M University.
• Simpson, A. T., Beattie, H., Lekka, C. ve Keen, C. (2024). Health and Safety Executive research on wood dust exposure controls in British manufacturing. Annals of Work Exposures and Health, 68(2), 180-191.
• Vijayaraghavan, G. (2004). Impact assessment, modelling, and control of dust explosions in chemical process industries. MTech Thesis, Coimbatore Institute of Technology.
• Yılmaz, K. (2015). Ağaç İşleri Endüstrisinde İş Sağlığı ve Güvenliği ile İlgili Mevcut Durumun Belirlenmesi: Mobilya Sektörü Örneği. Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi.
• Yuan, Z., Khakzad, N., Khan, F. ve Amyotte, P. (2015). Dust explosions: A threat to the process industries. Process Safety and Environmental Protection, 98, 57-71.
• Zhou, X., Li, X., Cui, Z., Wu, L., Zhou, H. Ve Lu, X. (2023). Combustible wood dust explosions and impacts on environments and health-A review. Environmental research, 216, 114658.