Blockchain Teknolojisinin Uygulama Alanları ve Finans Sektörüne Etkisi

Yıl 2024, Cilt: 15 Sayı: 30, 101 - 128, 30.11.2024

Aslan Aydoğdu , Hafize Meder Çakır

https://doi.org/10.47129/bartiniibf.1556654

Öz

Dijital teknolojinin yeni ve yıkıcı gücü, iş modellerini köklü bir biçimde dönüştürmekte ve küresel ölçekte giderek daha kritik bir unsur haline gelmektedir. Türkiye’deki birçok iş sektöründe büyük ilgi gören blockchain teknolojisi, uygulama alanları genişledikçe sektör yöneticileri tarafından çeşitli kullanım senaryolarına uyarlanmakta ve özelleştirilmektedir. Ayrıca günümüzde sosyal medya, bankacılık uygulamaları ve gelişmekte olan diğer teknolojiler, cihazların büyük miktarda veri üretmesine yol açmaktadır. Bu verilerin kontrolü, yönetimi, bakımı ve güvenli bir şekilde paylaşılması giderek daha önemli hale gelmektedir. Finans sektörünün öncülüğünde, veri depolama ve yönetimi konusunda her geçen gün yeni bir bakış açısı ya da teknoloji ortaya çıkmaktadır. Bu arayışların en güncel ve popüler örneklerinden biri Blockchain teknolojisidir. Kripto para birimi Bitcoin ile en popüler dönemini yaşayan Blockchain teknolojisinin yalnızca bir sanal para birimi teknolojisi olmadığı açıktır. Blockchain, merkeziyetsiz bir mimari üzerinden uygulama geliştirme konusunda yeni bir paradigma sunmaktadır. Bu çalışmanın amacı, Blockchain teknolojisinin mimari yapısını, işleyiş mekanizmalarını ve güvenlik boyutuna dair önemli hususları incelemek; bu teknolojinin temel özellikleri ve elde edilen faydaları kapsamlı biçimde ele almakta ve bu teknolojisinin uygulama alanları ve finans sektörüne etkisi değerlendirilmiştir. Blockchain teknolojisinin, finans sektöründe ve özellikle bankacılık, sigortacılık ve sermaye piyasaları alanında önemli etkileri bulunmaktadır. Bu teknolojinin sağladığı avantajlar ve dezavantajlar, finansal süreçlerin verimliliğini ve güvenliğini doğrudan etkilemektedir. Geleneksel bankacılık sistemleri, teknolojinin gelişmesiyle birlikte önemli bir dönüşüm geçirmiştir. Geçmişte günler süren para transferi, vergi ödeme ve fatura ödeme gibi işlemler, takas ve uzlaştırma ile finansal türevlerin teminatlandırılması gibi birçok alanda artık anında ve daha güvenli bir şekilde gerçekleştirilebilmektedir. Bu değişim, yalnızca işlemlerin hızlanmasıyla sınırlı kalmayıp, aynı zamanda işlem maliyetlerinin azalması ve şeffaflığın artması gibi ek avantajlar da sunmaktadır. Gelecekte bu teknolojinin, finansal hizmetlerin daha etkin ve güvenli bir şekilde sunulmasına olanak sağlayacağı öngörülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Blockchain Teknolojisi, Finans Sektörü, Akıllı Sözleşmeler, Blockchain Faydaları, Dijitalleşme

Etik Beyan

Çalışma için etik kurul onay belgesi gerekmemektedir.

Destekleyen Kurum

Çalışma herhangi bir kurum tarafından desteklenmemiştir.

Application Areas of Blockchain Technology and Its Impact on the Financial Sector

Öz

The new and disruptive power of digital technology is radically transforming business models and becoming an increasingly critical element on a global scale. Blockchain technology, which has attracted great interest in many business sectors in Turkey, is being adapted and customized for various use cases by sector managers as its application areas expand. In addition, today, social media, banking applications, and other emerging technologies cause devices to generate large amounts of data. Controlling, managing, maintaining, and securely sharing this data is becoming increasingly important. Led by the financial sector, a new perspective or technology on data storage and management is emerging daily. One of the most current and popular examples of these searches is Blockchain technology. It is clear that Blockchain technology, which is experiencing its most popular period with the cryptocurrency Bitcoin, is not just a virtual currency technology. Blockchain offers a new paradigm for application development through a decentralized architecture. This study aims to examine the architectural structure, operating mechanisms, and security aspects of Blockchain technology; the main features of this technology and the benefits obtained are discussed comprehensively and the application areas of this technology and its impact on the financial sector are evaluated. Blockchain technology has significant effects on the financial sector especially on banking, insurance, and capital markets. The advantages and disadvantages provided by this technology directly affect the efficiency and security of financial processes. Traditional banking systems have undergone a significant transformation with the development of technology. Transactions that used to take days in the past, such as money transfers, tax payments, and bill payments, can now be carried out instantly and more securely in many areas such as clearing settlement and collateralization of financial derivatives. This change is not only limited to the acceleration of transactions but also offers additional advantages such as reduced transaction costs and increased transparency. In the future, this technology is expected to enable the provision of financial services more efficiently and securely.

Anahtar Kelimeler

Blockchain Technology, Financial Sector, Smart Contracts, Blockchain Benefits, Digitalisation

Etik Beyan

Ethics committee approval document is not required for the study.

Destekleyen Kurum

It has not been supported by any organisation.

Kaynakça

• Akdoğan, N., & Aslan, Ü. (2022). Blockchain teknolojisi ve kripto varlıklar eko sistemi (1. baskı). Gazi Kitapevi.
• Akins, Chapman, & Gordon (2013). A whole new world: Income tax considerations of the Bitcoin economy.
• Aksoy, E. E. (2018). Bitcoin paradan sonraki en büyük icat: Blockchain teknolojisi ve altcoin’ler (1st ed.). Abaküs Yayınları.
• Avunduk, H., & Asan, H. (2018). Blok zinciri (Blockchain) teknolojisi ve işletme uygulamaları: Genel bir değerlendirme. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 33(1), 379-384.
• Azure. (2016). Microsoft Azure: Blockchain as a service. https://azure.microsoft.com/en-us/solutions/blockchain/
• Blockchain Türkiye. (n.d.). Blockchain Türkiye. https://bctr.org (Erişim Tarihi 25.09.2024).
• Chen, G., Xu, B., Lu, M., & Chen, N. S. (2018). Exploring blockchain technology and its potential applications for education. Smart Learning Environments, 5(1), 1-10.
• Coindesk. (2016). State of Blockchain Q1 2016: Blockchain funding overtakes Bitcoin. http://www.coindesk.com/state-of-blockchain-q1-2016/
• Crosby, M., Nachiappan, Pattanayak, P., Verma, S., & Kalyanaraman, V. (2016). BlockChain technology: Beyond Bitcoin. Applied Innovation Review, (2), 6-19.
• Deloitte. (2015). Blockchain: Disrupting the financial services industry. https://www2.deloitte.com/content/dam/Deloitte/ie/Documents/FinancialServices/IE_Cons_Blockchain_1015.pdf (Erişim Tarihi: 24.09.2024).
• Deloitte. (2017). Blockchain risk management: Risk functions need to play an active role in shaping blockchain strategy.
• Demir, Ö., & Gül, M. (2021). Blok zincir teknolojisinin muhasebe ve finans sektörüne etkisi. In Onursal Başkan (Ed.), Blokzincir teknolojisi ve uygulamaları (pp. 119-135).
• Drescher, D. (2017). Blockchain basics: A non-technical introduction in 25 steps (1st ed., Kindle ed.). Apress.
• Durbilmez Erözel, S. (2018). Blockchain teknolojisinin finans sektöründeki yeri ve uygulamaları (Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Gül, H. (2019). Blokzincir (Blockchain) teknolojisi ve muhasebe bilgi sistemine etkileri. In H. Hale Künüçen, X. Quliyeva, & Y. Seçgin (Eds.), Sosyal, beşerî ve idari bilimlerde yenilikçi yaklaşımlar (pp. 186-195). Ekin Yayınevi.
• Hyperledger. (2015). Hyperledger project. https://www.hyperledger.org/
• IBM. (2016). IBM blockchain. http://www.ibm.com/blockchain/
• Jaag, C., & Bach, C. (2016). Blockchain technology and cryptocurrencies: Opportunities for postal financial services. Technical Report.
• Kaya, M. (2022). Kripto para varlıklara genel bakış. In İ. Çelik (Ed.), Farklı perspektiflerden kripto varlıklar (pp. 5-53). Ekin Yayınevi.
• Kosba, A., Miller, A., Shi, E., Wen, Z., & Papamanthou, C. (2016). Hawk: The blockchain model of cryptography and privacy-preserving smart contracts. In Proceedings of IEEE Symposium on Security and Privacy (SP) (pp. 839–858). IEEE.
• Lu, H., Kun, H., Mohammadamin, A., & Lijun, G. (2019). Blockchain technology in the oil and gas industry: A review of applications, opportunities, challenges, and risks. IEEE Access, 7, 41426-41444.
• Micheler, E., & von der Heyde, L. (2016). Holding, clearing and settling securities through blockchain technology: Creating an efficient system by empowering asset owners. Social Science Research Network.
• Morini, M. (2016). From blockchain hype to a real business case for financial markets. Social Science Research Network. https://doi.org/10.2139/ssrn.2765624
• Nakamoto, S. (2008). Bitcoin: A peer-to-peer electronic cash system. https://bitcoin.org/bitcoin.pdf
• Norta, A., Othman, A. B., & Taveter, K. (2015). Conflict-resolution lifecycles for governed decentralized autonomous organization collaboration. In Proceedings of the 2015 2nd International Conference on Electronic Governance and Open Society: Challenges in Eurasia (pp. 244–257). ACM.
• Noyes, C. (2016a). Bitav: Fast anti-malware by distributed blockchain consensus and feedforward scanning. arXiv. https://arxiv.org/abs/1601.01405
• Noyes, C. (2016b). Efficient blockchain-driven multiparty computation markets at scale. Technical Report.
• Öncü, S., & Ektik, D. (2021). Kripto paraların yatırım amaçlı kullanımı: Riskler ve getiriler. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(4), 362-395.
• Peters, G. W., & Panayi, E. (2015). Understanding modern banking ledgers through blockchain technologies: Future of transaction processing and smart contracts on the internet of money. Social Science Research Network.
• Peters, Panayi, & Chapelle (2015): Peters, G. W., Panayi, E., & Chapelle, A. (2015). Trends in crypto-currencies and blockchain technologies: A monetary theory and regulation perspective. Social Science Research Network.
• Peck, E. M. (2015). The future of the web looks a lot like the Bitcoin blockchain. IEEE Spectrum. https://spectrum.ieee.org/the-future-of-the-web-looks-a-lot-like-bitcoin (Erişim Tarihi: 26.09.2024)
• Pilkington, M. (2016). Does the fintech industry need a new risk management philosophy? A blockchain typology for digital currencies and e-money services in Luxembourg. Social Science Research Network.
• Resmi Gazete. (2019, Temmuz 23). 11. Kalkınma Planı 2019-2023. Resmi Gazete (30840). https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2019/07/20190723M1-1.htm
• Resmi Gazete. (2023, Eylül 6). Orta Vadeli Program 2024-2026. Resmi Gazete (32301). https://www.resmigazete.gov.tr/fihrist?tarih=2023-09-06&mukerrer=1
• Sarmah, S. S. (2018). Understanding blockchain technology. Computer Science and Engineering, 8(2), 23-29.
• Savran, Z. (2023). Makroiktisadi perspektiften kripto para piyasalarında fiyat formasyonu (Yayımlanmış Doktora Tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Shah, T., & Jani, S. (2018). Applications of blockchain technology in banking & finance. Parul CUniversity, Vadodara, India. http://dx.doi.org/10.13140/RG.2.2.35237.96489
• Sharples, M., & Domingue, J. (2015). The blockchain and kudos: A distributed system for educational record, reputation and reward. In Proceedings of the 11th European Conference on Technology Enhanced Learning (EC-TEL 2015) (pp. 490–496). Springer.
• Sümer, G. (2021). Dünyada ve Türkiye’de blok zincir teknolojisinin gelişimi ve kripto paralar. Hitit Sosyal Bilimler Dergisi, 14(1), 191-207.
• Tanrıverdi, M., Uysal, M., & Üstündağ, M. T. (2019). Blokzinciri teknolojisi nedir? Ne değildir? : Alanyazın incelemesi. Bilişim Teknolojileri Dergisi, 12(3), 203-217.
• Topaloğlu, B. (2021). Kripto paraların devlet otoriteleriyle entegrasyonu. Düşünce ve Toplum Sosyal Bilimler Dergisi, 4, 244-258.
• Uçan, O., & Turgut, E. (2021). Kripto para ve blockchain teknolojisi: Ekonometrik zaman serisi analizi. Hiper Yayın.
• Üzer, B. (2017). Sanal para birimleri (Uzmanlık Yeterlilik Tezi). Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Ödeme Sistemleri Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Yapıcı, S., Oral, N., Yumuşak, R., & Eren, T. (2021). Blokzincir teknolojisi ile merkezi ve dağıtık veri tabanının karşılaştırılması. Endüstri Mühendisliği, 32(3), 457-472.
• Yıldırım, M. (2019). Blok zincir teknolojisi, kripto paralar ve ülkelerin kripto paralara yaklaşımları. Bartın Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(20), 265-277.
• Zehir, M. (2023). Blokzinciri teknolojisi, iş modeli inovasyonu, rekabet avantajı ve firma performansı ilişkisi (Yayımlanmış Doktora Tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Zhang, Y., & Wen, J. (2015). An IoT electric business model based on the protocol of Bitcoin. In Proceedings of the 18th International Conference on Intelligence in Next Generation Networks (ICIN) (pp. 184–191). IEEE.
• Zheng, Z., Xie, S., Dai, H., Chen, X., & Wang, H. (2018). Blockchain challenges and opportunities: A survey. International Journal of Web and Grid Services, 14(4), 352-375.