OKUL YÖNETİCİLERİNİN BİLGİ YÖNETİMİ VE İNSAN KAYNAKLARINI YÖNETİMİ YETERLİKLERİ

Yıl 2015, Cilt: 15 Sayı: 3, 221 - 264, 15.09.2015

Türkan Argon , Sibel Demirer

Öz

Bu araştırmanın amacı, okul
yöneticilerinin bilgi yönetimi ve insan kaynaklarını yönetimi yeterliklerine
ilişkin görüşlerini tespit ederek, görüşler arasındaki ilişkiyi ve kişisel
değişkenlere göre anlamlı fark ortaya koyup koymadığını belirlemektir.
İlişkisel tarama modelinde olan araştırma Bolu merkez ilçe ortaokul ve lise
yöneticileri üzerinde yürütülmüştür (n=104). Veri toplama aracı olarak Bilgi
Yönetimi Ölçeği ve İnsan Kaynakları Yönetimi Yeterlilikleri Ölçeği
kullanılmıştır. Verilerin analizinde frekans, yüzde, ortalama, standart sapma,
Mann Whitney-U, Kruskal Wallis testi ve korelasyon analizi yapılmıştır.
Yöneticilerin bilgi yönetimine ilişkin görüşleri katılıyorum, insan kaynakları
yönetme yeterliliklerine ilişkin tamamen katılıyorum düzeyindedir.
Yöneticilerin bilgi yönetimine yönelik görüşleri cinsiyete, atama şekline,
mesleki kıdeme ve yaş değişkenlerine göre anlamlı fark göstermiştir.
Yöneticilerin insan kaynaklarını yönetme yeterlikleri farklı boyutlarda
cinsiyet, yöneticilikteki kıdem, atama şekli ve yaş değişkenlerine göre anlamlı
fark göstermiştir. Yöneticilerin bilgi yönetimi ve insan kaynakları yönetimi
yeterliklerine ilişkin görüşleri arasında genelde orta düzeyde pozitif yönde
anlamlı ilişki ortaya çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler

Bilgi yönetimi, İnsan Kaynakları Yönetimi, Okul Yöneticileri

Kaynakça

• Milli Eğitim Bakanlığı Eğitim Kurumları Yöneticilerinin Atama ve Yer Değiştirmelerine İlişkin Yönetmelik. (13 Ağustos 2009). T.C. Resmi Gazete, 27318. Milli Eğitim Bakanlığı Eğitim Kurumları Yöneticileri Atama ve Yer Değiştirme Yönetmeliği. (4 Ağustos 2013). T.C. Resmi Gazete, 28728. Milli Eğitim Bakanlığı Eğitim Kurumları Yöneticilerinin Görevlendirilmelerine İlişkin Yönetmelik. (10 Haziran 2014). T.C. Resmi Gazete, 29026. Millî Eğitim Bakanlığı Atama ve Yer Değiştirme Yönetmeliği. (17 Nisan 2015). T.C. Resmi Gazete, 29329. Abdullah, R., Selamat, M.H., Jaafar, A., Abdullah, S. ve Sura, S. (2008). “An Empirical Study of Knowledge Management System İmplementation İn Public Higher Learning Institution”. International Journal of Computer Science and Network Security, 8 (1), 281-290. Açıkalın, A. (1994). Çağdaş Örgütlerde İnsan Kaynağının Yönetimi. Ankara: Pegem Yayınları, Yayın No: 7. Afiouni, F. (2007). “Human Resource Management And Knowledge Management: A Road Map Toward İmproving Organizational Performance”. Journal of American Academy of Business, 11 (2), 124-130. (http://www.academia.edu/200420/Human_Resource_ Management_and_Knowledge_Management_A_Road_Map_towards _improving_organizational_performance,19 Haziran 2015’te erişildi). Akgün, A.E. ve Keskin, H. (2003). “Sosyal Bir Etkileşim Süreci Olarak Bilgi Yönetimi Ve Bilgi Yönetimi Süreci”. Gazi Üniversitesi İBBF Dergisi, 1, 175-188. Akyol B. (2008). Eğitim Örgütlerinde İnsan Kaynakları Uygulamalarının Öğretmen Performansına Etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Alavi, M. ve Leidner, D. E. (2001). “Review: Knowledge Management and Knowledge Management Systems: Conceptual Foundations And Research Issues”. MIS Quarterly, 25(1), 107-136. Alkan, N. (2003). “Tıp ve Sağlık Kuruluşlarında Bilgi Yönetimi”. Bilgi Dünyası, 4(2). Almış, S. (2010). Eğitim Yöneticilerinin Bilgi Yönetimine İlişkin Yeterlikleri (Sinop İli Örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Akram, K., Mehmood, N. ve Khan, I. (2015). “A Conceptual Linkage Between Knowledge Management, Competitive Advantage and Competitive Maneuverings of Organizations”. International Journal of Scientific and Research Publications, 5(2), 1-6. Awad, E., Ghaziri, H. (2004). Knowledge Management. New Jersey: Prentice Hall Publishing. Bahar, E. (2011). “Konaklama İşletmelerinde Bilgi Yönetimi: Altyapı, Uygulama Ve Karşılaşılan Engeller”. İşletme Araştırmaları Dergisi, 3(2), 51-68. Barutçugil, İ. (2004). Stratejik İnsan Kaynakları Yönetimi. İstanbul: Kariyer Yayıncılık. Boyacı, A. (2008). “Okullarda İnsan Kaynağı Yönetimi”. Türk Eğitim Tarihi, Sistemi ve Okul Yönetimi. Ed. C. Bayrak. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayını No: 967. 207-228. Brewer, P. D. ve Brewer, K. L. (2010). “Knowledge Management, Human Resource Management and Higher Education: A Theoretical Model”. Journal of Education for Business, 85(6), 330-335. Buluç, B.(1998). “Bilgi Çağında İnsan Kaynakları Yönetiminin Temel Bileşenleri”. Yeni Türkiye Dergisi, 4 (19), 781-788. Buluç, B. (2007). “İlk ve Ortaöğretim Kurumlarında Okul Yöneticilerinin Bilgilendirme İşlevini Gerçekleştirme Düzeyleri”. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(1), 1-25. Büyüköztürk, Ş. (2006). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı. Ankara: Pegem A Yayıncılık. Cent, Z. (2007). Özel Okullarda İnsan Kaynakları Yönetimi uygulamalarının İncelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Chen, C. J. ve Huang, J. W. (2009). “Strategic Human Resource Practices And İnnovation Performance-The Mediating Role Of Knowledge Management Capacity”. Journal of Business Research, 62(1), 104- 114. Chen, L. (2006). “Effect of Knowledge Sharing To Organizational Marketing Effectivenessi in Large Accounting Firms That Are Strategically Aligned”. The Journal of American Academy of Business, 9(1), 176- 182. Choi, Y.S. (2000). “An Empirical Study of Factors Affecting Successful İmplementation of Knowledge Management”. University of Nebraska. (http://digitalcommons.unl.edu/dis sertations/AAI9991981, 19 Haziran 2015’te erişildi). Chou, D. C. ve Lin, B. (2002). Development of Web-Based Knowledge Management Systems. Human Systems Management, 21(3), 153-158. (http://content.iospress.com /articles/human -systems- management/hsm509,19 Haziran 2015’te erişildi). Cook P. (2005). I Heard It through the Grapevine: Making Knowledge Management Work by Learning to Share Knowledge, Skills and Experience. (http://www.cul.co.uk/creative /grapevine.htm 21 Mayıs 2015’te erişildi.) Currie, G. ve Kerrin, M. (2003). “Human Resource Management and Knowledge Management: Enhancing Knowledge Sharing in a Pharmaceutical Company”. The International Journal of Human Resource Management, 14(6), 1027-1045. Çapar, B. (2005). Bilgi Yönetimi, Üretilmesi ve Pazarlanması. (http://kaynak.unak.org.tr/ bildiri/ unak05/ u05-8.pdf, 21 Mayıs 2015’te erişildi). Çetin, B. (2002). Bilgi Yönetimi Açısından İlköğretim Okul Yöneticilerin Gösterdikleri Davranışlara İlişkin Öğretmen Algıları. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Edirne: Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Çınar, İ. (1997). “Eğitim Yönetimi Bilgi Sistemi”. Eğitim Yönetimi, 3(3),289- 298. Çınar, İ. (2002). Eğitim Yöneticilerinin Bilgi Yönetimindeki Yeterlikleri: Malatya İli Örneği. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Dağlı, G. ve Uzunboylu, H. (2007). “Competences of School Principals Regarding Knowledge Management in Elementary Schools”. Proceeding of 7th International Educational Technology Conference, pp.257-264, 03-05 May, Near East University, KKTC. Davenport, T. H., Jarvenpaa, S. L. ve Beers, M. C. (1996). “Improving Knowledge Work Processes”. Sloan Management Review, 37, 53-66. Davenport, T. ve Prusak, L. (1998). Working Knowledge, Harvard Business School, Boston. Doğan, B. ve Altunoğlu, E. (2014). “Bilgi Yönetimi, Örgüt Kültürü, Örgüt Yapısı Ve Performans İlişkileri: Sivil Toplum Kuruluşları Üzerine Bir İnceleme”. Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(3), 41-52. Doğan, S. ve Demiral, Ö. (2008). “İnsan Kaynakları Yönetiminde Çalışanların Kendilerine Doğru Yolculuk Yöntemi: Yetenek Yönetimi”. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(3),145–166 Doğan S. ve Kılıç S. (2007). “Örgütsel Bağlılığın Sağlanmasında Personel Güçlendirmenin Yeri ve Önemi”. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 29, 37-61.
• Erdemir, E. (2014). “Etik ve Ahlak Arasında İnsan Kaynakları Yönetimi”. (http://isahlakidergis i.com/wp-content/uploads/2014/07/sayi-5-2- editorden.pdf, 21 Mayıs 2015’te erişildi). Erten, P. (2006). Okul Yöneticilerinin Bilgi Yönetimini Etkili Kullanabilme Becerileri (Elazığ İli Örneği). Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Elazığ: Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Gloet, M. (2006). “Knowledge Management and The Links to HRM: Developing Leadership and Management Capabilities To Support Sustainability”. Management Research News, 29(7), 402-413. Gloet, M. ve Berrell, M. (2003). “The Dual Paradigm Nature of Knowledge Management: İmplications For Achieving Quality Outcomes in Human Resource Management”. Journal of knowledge management, 7(1), 78-89. Grover, V. ve Davenport, T. (2001). “General Perspective on Knowledge Management: Fostering a Research Agenda”. Journal of Management Information Systems, 18(1), 5-21. Göksoy, S. ve Aslan, H. (2014). “Inspection of Information and Communication Technologies”. İlköğretim Online, 13(1), 292-305. Güçlü, N. ve Sotirofski K. (2006). “Bilgi Yönetimi”. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi. 4(4), 351-371. Gümüştekin, G.E. (2004). “Bilgi Yönetiminin Stratejik Önemi”. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 18, 201-212. Hafeez, K. ve Abdelmeguid, H. (2003). “Dynamics of Human Resource and Knowledge Management”. Journal of the Operational Research Society, 54(2), 153-164. Halawi, L. A., McCarthy, R. V. ve Aronson, J. E. (2006). “Knowledge Management and The Competitive Strategy of The Firm”. The learning organization, 13(4), 384-397. İnce, M. ve Oktay, E. (2006). “Bilginin Bir Stratejik Güç Olarak Önemi Ve Örgütlerde Bilgi Yönetimi”. Selçuk Üniversitesi Karaman İİBF Dergisi, 10(9), 15-29. İraz, R. (2005). “İşletmelerde Bilgi Yönetiminin Yenilik Ve Rekabet Gücü Üzerindeki Etkileri”. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 19(1). Karabay, M. E. (2011). “Türk Bankacılık Sektöründe Bilgi Yönetimi Uygulamalarının Stratejik Yönetim Açısından Değerlendirilmesi Üzerine Ampirik Bir Çalışma”. Finansal Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 2(4), 17-28. Karaca, D. (2009). İlköğretim Okullarında Yöneticilerin İnsan Kaynakları Yönetimi İşlevlerini Yerine Getirebilme Yeterlikleri İle Öğretmenlerin Örgütsel Bağlılıkları Arasındaki İlişki. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Antalya: Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Karakoçak, K. (2007). Bilgi Yönetimi ve Verimliliğe Etkisi: Türkiye Büyük Millet Meclisi Uygulaması. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Karasar, N. (2005). Bilimsel Araştırma Yöntemi, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım. Köseoğlu, M. A., Gider, Ö. ve Ocak, S. (2011). “Bilgi Paylaşımı Tutumunu Etkileyen Faktörler Nelerdir? Bir Kamu Hastanesi Örneği”. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 6(1), 215‐243. Lang, J. C. (2001). “Managerial Concerns In Knowledge Management”. Journal of Knowledge Management, 5(1), 43-59. McDermott, R. (1999). “Why Information Technology Inspired But cannot Deliver Knowledge Management”. California Management Review, 41(4). McDermott ve O’Dell, C. (2001). “Overcoming Cultural Barriers to Sharing Knowledge”. Journal of Knowledge Management, 5(1), 76- 85. Mercin U. L. (2005). “İnsan Kaynakları Yönetiminin Eğitim Kurumları Açısından Gerekliliği Ve Geliştirme Etkinliği”. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 4(14),128-144. Narasimha, S. (2000). “Organizational Knowledge, Human Resource Management and Sustained Competitive Advantage: Toward a framework”. Competitiveness Review: An International Business Journal, 10(1), 123-135. Neagu, C.D. (2012). “Knowledge Based Organization: An Identification Model”. (http://www.cs.kau.se/IFIP- summerschool/summerschool2009/IFIP2007POST/papers/ S10_P1_Denisa_Neagu.pdf, 19 Haziran 201’te erişildi). Nonaka, I. (1994). “A Dynamic Theory of Organizational Knowledge Creation”. Organization Science, 5(1), 14-37. Nonaka, I. ve Takeuchi, H. (1995). The Knowledge Creating Company. Oxford University Press, New York, NY. Odabaş, H. (2003). “Kurumsal Bilgi Yönetimi”. Türk Kütüphaneciliği, 17 (4) 357-386. Odabaş, H. (2005). “Bilgi Yönetimi Sistemi”. Bilgi Çağı Bilgi Yönetimi ve Bilgi Sistemleri. Ed.: C. C. Aktan ve İ. Y. Vural. Konya: Çizgi Kitabevi. Odabaş, H. (2006). “Bilgi Yönetimi”. Bilgi…. Ed: H. Odabaş ve H. Anameriç. Ankara: Referans Yayıncılık. 99-108. Oltra, V. (2005). “Knowledge Management Effectiveness Factors: The Role of HRM”. Journal of Knowledge Management, 9(4), 70-86. Özan, M.B. ve Erten, P. (2008). “Okul Yöneticilerinin Bilgi Yönetimi Becerilerine İlişkin Öğretmen Görüşleri (Elazığ İli Örneği)”. Girne Amerikan Üniversitesi Sosyal ve Uygulamalı Bilimler Dergisi, 3(6), 67-81. Özdemirci, F. ve Aydın, C. (2007). “Kurumsal Bilgi Kaynakları ve Bilgi Yönetimi”. Türk Kütüphaneciliği, 21(2), 164-185. Özer, P. S., Özmen, Ö. ve Saatçioğlu, Ö. (2004). “Bilgi Yönetiminin Etkililiğinde Kilit Bir Faktör Olarak Bilgi İşçileri Ve İnsan Kaynakları Yönetiminin Farklılaşan Özellikleri”. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6 (1), 254-275. Özkan, H. H. (2009). “Bilgi Toplumu Eğitim Programları”. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(10), 113- 132. Özmen, F. (2002). 21. Yüzyılda Bilgi Yönetimi ve Eğitim Örgütleri. Açık ve Uzaktan Eğitim Sempozyumu. 23-25 Mayıs, Eskişehir, Anadolu Üniversitesi. (https://aof20.anadolu. edu.tr/bildiriler /Fatma_Ozmen.doc, 19 Haziran 2015 tarihinde erişildi.) Paksoy, H.M. ve Özbezek, B.D. (2013). “Örgütsel Değişimde Beşeri Sermayenin Rolü”. Akademik Bakış, 6(12), 293-331. Patel, N. K. (2014). “Employee Demographic Metamorphosis and Human Resources Management; Challenges and Opportunities”. Jornal On- line Brasileiro. 2,1-5. Saylan, N. (2013). Özel İlköğretim ve Ortaöğretim Okullarında İnsan Kaynakları Yönetimi İşlevlerinin Gerçekleşme Derecesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Selvi, Ö. (2012). “Bilgi Toplumu, Bilgi Yönetimi ve Halkla İlişkiler”. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi. 3, 191- 214. Sipahi, G.A. ve Enginoğlu, D. (2013). “Bilgi Yönetimi ve Kalite Yönetim Sistemleri Arasındaki İlişkinin Açıklanmasına Yönelik Bir Araştırma”. Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 5(1), 290-299. Şahin, A. ve Temizel, H. (2007). Bilgi Toplumunun Örgütsel ve Yönetsel Yapılar Üzerine Etkileri Bağlamında Türk Kamu Yönetiminde Liderlik Anlayışı: Bir Anket Çalışması. Maliye Dergisi, 153, 179-194. Şimşek, Z. (2007). İnsan Kaynaklarında Eğitim Yönetiminin Yeri ve Önemi ve Bir Uygulama. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Şişman, M. (2014). Öğretim Liderliği. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık. Tonta, Y. (2004). Bilgi Yönetiminin Kavramsal Tanımı ve Uygulama Alanları. Kütüphaneciliğin Destanı Sempozyumu, 21-24 Ekim 2004, Ankara. Tunçer, P. (2012). “Değişen İnsan Kaynakları Yönetimi Anlayışında Kariyer Yönetimi”. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. (1), 203-233. Türkmen, H. (2009). İlköğretim Okul Müdürlerinin İnsan Kaynaklarını Yönetme Yeterlilikleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Uçak, N. Ö. (2010). “Bilgi: Çok Yüzlü Bir Kavram”. Türk Kütüphaneciliği, 24(4), 705-722. Ünal, A. (2002). “İşletmelerde İnsan Kaynaklarının Önemi, İnsan Kaynakları İşlevleri ve İnsan Kaynakları Yönetimi Sisteminde Ücretleme”. Kamu-İş, 7(1). Wong, K.Y. ve E. Aspinwall, E. (2006). “Development of a Knowledge Management Initiative and System: A Case Study”. Expert Systems with Applications, 30, 633–641. Valaei, N. ve Aziz, K. (2012). “Awareness: A study of Knowledge Management Adoption Amongst Iranian SMEs”. Journal of Organizational Knowledge Management, 14. DOI: 10.5171/2012.465399. Vardarlıer, P., Vural, Y., Yıldırım, Ö. ve Yılmaztürk, B. (2013). “Impacts of Growth Strategies on Human Resources Policies”. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 99, 861-868. Yahya, S. ve Goh, W. K. (2002). “Managing Human Resources toward Achieving Knowledge Management”. Journal of Knowledge Management, 6(5), 457-468. Yeniçeri, Ö. ve Demirel, Y. (2007). “Örgüt İçi Bilgi Paylaşımına Yönelik Bireysel Ve Örgütsel Engeller Üzerine Bir Araştırma”. Selçuk Üniversitesi Karaman İİBF Dergisi, 12, 221-234. Yılmaz, H. (2012). “Bilgiye Dayalı Organizasyona İlişkin Özelliklerin Stratejik İnsan Kaynakları Yönetimine Etkileri: Bankacılık Sektöründe Ampirik Bir Araştırma”. Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi, 7, 9-22. Yılmaz, M. (2009). “Enformasyon ve Bilgi Kavramları Bağlamında Enformasyon Yönetimi ve Bilgi Yönetimi”. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 49(1), 95-118. Yılmazer, A. ve Eroğlu, C. (2008). İnsan Kaynakları Yönetimi. Ankara: Seçkin Yayınları. Zaim, H. (2005). “Türkiye’de Bilgi Yönetimi Uygulamaları”. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, 50, 761-782. Liebowitz, J. (2004). “Getting The Most Out of Your Organization’s Knowledge Management”. Competitive Intelligence Magazine, 7(5), 27-30. Lindsey, K. L. (2003). “Unmasking Barriers To Knowledge Sharing Using A Communication Framework”. AMCIS 2003 Proceedings, 448. (http://aisel.aisnet.org/amcis 2003/448/ , 19 Haziran 2015 tarihinde erişildi). Teece, D. (1998). “Capturing Value From Knowledge Assets: The New Economy, Markets For Know-How and Intangible Assets”. California Management Review, 40(3), 55-79.