DİNÎ FUNDAMENTALİZMİ AYAKTA TUTAN TEMEL FAKTÖRLER

Yıl 2016, Cilt: 16 Sayı: 3, 241 - 258, 27.09.2016

Bahram Hasanov

https://doi.org/10.11616/basbed.vi.455321

Cited By: 2

Öz

Bu makale dinî fundamentalizmi ayakta tutan temel faktörler üzerine yoğunlaşmaktadır. Makalenin amacı dinî fundamentalizmin varlığının sosyal, beşeri, siyasi, ekonomik, küresel vb. nedenlerini tespit etmektir. Söz konusu hedef dinî fundamentalizmin farklı yönleriyle ilgili yapılan araştırmaların bir bütünlük içerisinde ele alınması ile gerçekleştirilmeye çalışılmıştır.

Makalede bireylerin dini fundamentalizme yönelmeleri rasyonel bir tercih olarak, toplumda karşılaştığı yoksunluklara ve siyasi baskılara tepki olarak ve modernite ve küreselleşme gibi süreçlerle ilintili olarak ele alınmaktadır. Diğer taraftan, dinî fundamentalist akımların sadece yerel değil, küresel düzeyde dahi yürüttüğü etkili örgütsel faaliyetleri, söz konusu akımların sahip oldukları maddi, ideolojik, insani, iletişimsel vb. kaynaklar bağlamında incelenmektedir.

Sonuç itibarıyla dinî fundamentalizmin daha ziyade modern hayatın koşulları ile yakından ilişkili olduğunu söylemek mümkündür. Fakat bu, modern hayatın mevcut olduğu her yerde dinî fundamentalizmin toplumsal taban bulacağı anlamına gelmez. Dinî fundamentalizm modern yaşamla iç içe olan çeşitli faktörlerin belli biçimlerde karşılıklı etkileşim içinde girerek ürettiği bir olgudur.

Anahtar Kelimeler

Dinî Fundamentalizm, Selefilik, Modernleşme, Küreselleşme

Kaynakça

• Abdullahi, An-Na’im (1999). “Political Islam in National Politics and International Relations”. Desecularization of the World. Ed. Peter Berger. Washington: Wm. B. Eerdmans. 103-121.
• Akıncı, Abdulvahap (2015). “Demokrasi İle Siyasal İstikrar ve Kalkınma Arasındaki İlişki: Türkiye Örneği, TURKISH STUDIES -International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 10/10 Summer 2015, p. 41-60, ISSN: 1308-2140, www.turkishstudies.net, DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.8556, ANKARA/TURKEY
• Armstrong, Karen (2001). The Battle For God. New York: Ballantine Books.
• Aydınalp, Halil (2008). İntihar Eylemleri Ekseninde Din ve Terör İlişkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Büyükkara, Mehmet Ali (2004). “11 Eylül’le Derinleşen Ayrılık: Suudî Selefiyye ve Cihadî Selefiyye”. Dini Araştırmalar VII (20): 205-234. Büyükkara, Mehmet Ali (2014). “Günümüzde Selefîlik ve İslâmî Hareketlere Olan Etkisi”. Tarihte ve Günümüzde Selefîlik Milletlerarası Tartışmalı İlmî Toplantı 08-10 Kasım 2013. İstanbul: İslâmî İlimler Araştırma Vakfı. 485-524.
• Esposito, John (2003). Kutsal Olmayan Savaş: İslamcı Terör. Çev. N. Yılmaz ve E. Yılmaz. İstanbul: Oğlak Yayınları.
• Fuller, Graham. (2015). İslamsız Dünya. Çev. H. Kaya. İstanbul: Profil Yayıncılık.
• Iannaccone, Laurance (1992). “Religious Markets and the Economics of Religion”. Social Compass 39 (1): 123-131.
• Iannaccone, Laurance (1994). “Why Strict Churches Are Strong”. American Journal of Sociology 99 (5): 1180-1211.
• Iannaccone, Laurance (1997). “Toward an Economic Theory of “Fundamentalism””. Journal of Institutional and Theoretical Economics 153 (1): 100-115.
• İçli, Gönül (2015). Yeni Toplumsal Hareket Teorileri Üzerine Bir Değerlendirme, TURKISH STUDIES -International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 10/14 Fall 2015, p. 415-432. ISSN: 1308-2140, www.turkishstudies.net, DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.8844, ANKARA/TURKEY
• Kepel, Gilles (1994). The Revenge of God: The Resurgence of Islam, Christianity and Judaism in the Modern World. Cambridge: Polity Press.
• Kepel, Gilles (2002) Jihad. The Trail of Political Islam. Cambridge: Harvard University Press.
• Kirman, Mehmet Ali (2008). “Sekülerleşme Perspektifinden Dinî ve Seküler Fundamentalizmler”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi I (2): 274-291.
• Kirman, Mehmet Ali (2013). “Rasyonel Seçim Kuramı”. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi XI (22): 67-99.
• Küçükcan, Talip (2010). “Terörün Sosyolojisi: Toplumsal Kökenleri Anlama İmkânı”. Uluslararası İlişkiler 6 (24): 33-54.
• Langman, Lauren (2005). “The Dialectic of Unenlightment: Toward a Critical Theory of Islamic Fundamentalism”. Critical Sociology 31 (1): 243-279.
• Levis, Bernard (2003). İslam’ın Krizi. Çev. A. Yılmaz. İstanbul: Literatür Yayınları
• Luckmann, Thomas (1999). “The Religious Situation in Europe: The Background to Contemporary Conversions”. Social Compass 46 (3): 251-258.
• McGuire, Meredith (1992). Religion: The Social Context. California: Wadsworth Publishing Co.
• Roy, Olivier (2013). Küreselleşen İslam. Çev. H. Bayri. İstanbul: Metis Yayınları.
• Ruggiero, Vincenzo (2003). “Terrorizm: Cloning the Enemy”. International Journal of the Sociology of Law 31 (1): 23-34.
• Sahliyeh, Emile (1990). “Religious Resurgence and Political Modernization”. Religious Resurgence and Politics in the Contemporary World. Ed. E. Sahliyeh. New York: Suny Press. 3-16.
• Şirinov, Aqil (2008). “Çağdaş Sələfiliyin Yaranmasına və İnkişafına Səbəb Olan İctimai Amillər”. Bakı Dövlət Üniversiteti İlahiyyat Fakültəsinin Elmi Məcmuəsi 10: 194-210.
• Yaparel, Recep. (2007). “Dinsel Fundamentalizm: Modernitenin İstenmeyen Çocuğu”. Din-Kültür ve Çağdaşlık 2004 Yılı Kutlu Doğum Sempozyumu Tebliğ ve Müzakereleri. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfi. 139-143.
• Zubaida, Sami (2001). Islam the People and the State: Political Ideas and Movements in the Middle East. London: I.B. Tauris.