VUCÛHU’L-KUR’AN BAĞLAMINDA “RASÛL” KELİMESİNİN ANLAM ALANI

Yıl 2017, Cilt: 17 Sayı: 2, 287 - 304, 30.06.2017

Zeynel Abidin Aydın

Öz

Ulûmu’l-Kur'ân’dan olan vucûh, kelimelerin çok anlamlılığıyla alakalıdır. Bir kelimenin bir ayette ifade ettiği anlam ile diğer ayetlerde ifade ettiği manalar zaman zaman farklılaşabilmektedir. Bu değişim ise ancak dile olan vukufiyetle anlaşılabilmektedir.
Kur'ân-ı Kerim’de sıkça geçen ve temelde “elçi” manası verilen “rasûl” kelimesine Vucûhu’l-Kur'ân bağlamında bakıldığında onun Kur'ân’da “haberci, peygamber, cinlerden bir peygamber, meleklerden bir elçi, Kur'ân/kutsal kitap” gibi zengin bir anlam yelpazesi içerisinde kullanıldığı görülür. Bu manaların tespiti ise ancak ayetlerin bağlamından hareketle yapılabilmektedir.
Bu makale, “Vucûhu’l-Kur'ân” bağlamında Kur'ân’ın önemli kelimelerinden biri olan “rasûl” sözcüğünü analiz etmeyi ve Kur'ân’ın doğru anlaşılmasında kelimelerin dil içerisindeki zengin kullanımlarına dikkat çekmeyi hedeflemektedir.

Anahtar Kelimeler

Kur'ân, Vucûh, Çok Anlamlılık, Rasûl, Elçi, Anlam Alanı

Kaynakça

• Abduh, Muhammed – Rıza, Muhammed Reşid (1947). Tefsîru’l-Menâr (Tefsîru’l-Kur'âni’l-Hakîm). Kâhire: Dâru’l-Menâr.
• Abdulbâkî, Muhammed Fuâd (1984). el-Mu’cemu’l-Mufehras li Elfâzi’l-Kur’âni’l-Kerîm. İstanbul: Çağrı Yayınları.
• Albayrak, Halis (1998). Tefsîr Usûlü. İstanbul: Şûle Yayınları.
• Askerî Ebû Hilâl Hasen b. Abdillah b. Sehl (2007). el-Vucûh ve’n-Nezâir. Tahkik: Muhammed Osman. Kahire: Mektebetu’s-Sekâfeti’d-Dîniyye.
• Avvâ, Selva Muhammed (1998). el-Vucûh ve’n-Nezâir fi’l-Kur'âni’l-Kerim. Kahire: Dâru’ş-Şurûk.
• Bağavî, Ebû Muhammed el-Huseyn b. Mes’ûd (1409). Me’âlimu’t-Tenzîl. Riyad: Dar-ı Tayyibe.
• Beşer, Faruk (2005). “Vahiy: Keyfiyeti Alanı ve Devamlılığı Konusunda Bir Anlama Denemesi”. Usûl (3/1): 43-66.
• Beydâvî, Abdullah b. Ömer b. Muhammed Nâsıruddîn. Envâru’t-Tenzîl ve Esrâru’t-Te’vîl. Beyrut: Dâru’l-Fikr.
• Cerrahoğlu, İsmail (2015). Tefsîr Usûlü. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Dâmeğânî, Ebû Abdillah el-Huseyn b. Muhammed. el-Vucûh ve’n-Nezâir li Elfâzı-Kitâbillâhi’l-Azîz. Tahkik: Abdulhamîd Ali. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye.
• Durmuş, Zülfikar (2008). “İslam Düşüncesine Resul-Nebî Ayrımı -Kur'ân Bağlamında Eleştirel Bir Yaklaşım-”. Diyanet İlmi Dergi (44/3): 49-72.
• Hîrî, Ebû Abdirrahman İsmail b. Ahmed ed-Darîr (1996). Vucûhu’l-Kur'ân’i’l-Kerim. Tahkik: Fâtıma Yusuf el-Hıyemî. Dımaşk: Dâru’s-Sekâ.
• Isfehânî, Ebû’l-Kâsım el-Huseyn b. Muhammed Râğıb (1998). el-Mufredât fî Ğarîbi’l-Kur'ân. Tahkik: Muhammed Halil Aytânî. Beyrut: Daru’l-Ma’rife.
• İbn Fâris, Ebû’l-Huseyn Ahmed, (1979). Mu’cemu Mekâyîsi’l-Luğa. Tahkîk: Abdusselam Muhammed Harun. Beyrut: Dâru’l-Fikr.
• İbn Kesîr, Ebû’l-Fidâ İsmail. Tefsîru’l-Kur'âni’l-Azîm.
• Karagöz, Mustafa (2008). “Vücûh Ve Nezâirin Terimleşme Süreci -‘Nezâir’in ‘Eş Anlamlılık’ Olarak Tanımlanması Sorunu-”. Bilimname (XIV/1): 7-33.
• Karaman, Hayreddin vd. (2007). Kur'ân Yolu Türkçe Meâl ve Tefsîr. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
• Kaya, Süleyman (2015). “Vücûh ve Nezâir Kitapları Bağlamında Kur'ân’da Te’vîl Kavramı”. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi (4/4): 922-945.
• Kurtubî, Ebû Abdillah Muhammed b. Ahmed b. Ebî Bekr (2006). el-Câmi’ li Ahkâmi’l-Kur'ân ve’l-Mubeyyin limâ Tedammenehû mine’s-Sünneti ve Âyi’l-Furkân. Beyrut: Muessesetu’r-Risâle.
• Mâturîdî, Ebû Mansur Muhammed (2004). Tefsiru’l-Kur'âni’l-Azîm/Te’vîlâtu Ehli’s-Sunne. Beyrut: Muessesetu’r-Risâle.
• Mukâtil b. Suleyman (1979). Tefsîr-i Mukâtil b. Suleyman. Tahkîk: Doktor Abdullah Mahmûd Şahhâte.
• Mukâtil b. Suleyman (1994). el-Eşbâh ve’n-Nezâir fi’l-Kur'âni’l-Kerim. Tahkîk: Abdullah Mahmud Şahhâte. Mısır: Merkez-i Tahkîki’-Turâs.
• Mutçalı, Serdar (1995). el-Mu’cemu’l-Arabiyyu’l-Hadîs / Arapça-Türkçe Sözlük. İstanbul, Dağarcık Yayınları.
• Nesefî, Ebû’l-Berakât Abdullah b. Ahmed b. Mahmûd (1984). Tefsîru’n-Nesefî (Medâriku’t-Tenzîl ve Hakâiku’t-Te’vîl). İstanbul: Kahraman Yayınları.
• Önal, Recep (2013). “Kur’an’daki Nebî-Resûl Kavramlarına Teolojik Yaklaşım”. Kelam Araştırmaları Dergisi (11:1): 329-350.
• Öztürk, Mustafa (2011). Kur'ân-ı Kerim Meâli (Anlam ve Yorum Merkezli Çeviri). İstanbul: Düşün Yayıncılık.
• Râzî, Fahruddin Muhammed (1981). Mefâtîhu’l-Ğayb (Tefsîr-i Kebîr). Beyrut: Dâru’l-Fikr.
• Sa’âlibî, Abdulmelik b. Muhammed (1984). el-Eşbâh ve’n-Nezâir Fi’l-Elfâzı’l-Kur'âniyye Elletî Terâdefet Mebânîha ve Tenevve’at Meânîha. Tahkik: Muhammed el-Mısrî. Kâhire: Âlemu’l-Kutub.
• Semerkandî, Ebû’l-Leys Nasr b. Muhammed b. İbrahim. Bahru’l-Ulûm (Tefsîru’s-Semerkandî). Mektebetu Mişkâti’l-İslamiyye.
• Suyûtî, Celâluddîn. el-İtkân fî Ulûmi’l-Kur'ân. Beyrut: Dâru’l-Fikr.
• Şener Abdülkadir – Sofuoğlu Cemal – Yıldırım Mustafa (2014). Yüce Kur'ân ve Açıklamalı-Yorumlu Meâli. İzmir: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Taberî, Ebû Ca’fer Muhammed b. Cerîr (1999). Câmiu’l-Beyân fî Te’vîli’l-Kur'ân. Beyrut: Daru’l-Kutubi’l-İlmiyye.
• Tabersî, Ebû Ali Fadl b. Hasen (1995). Mecmeu’l-Beyân fî Tefsiri’l-Kur'ân. Beyrut: Muessesetu’l-A’lemî.
• Yahya b. Sellâm, b. Ebî Sa’lebe et-Teymî (2008). et-Tesârîf: Tefsîru’l-Kur'ân Mimma İştebehet Esmâuhu ve Tesarrafet Meânîhi. Tahkik: Hind Şelbî Ammân.
• Yavuz, Yusuf Şevki (2007). “Nübüvvet”. DİA (XXXIII): 279-285.
• Yüceer, İsa (2007). “Kur'ân’da Nebî ve Resul Lafızları”. Kelam Araştırmaları Dergisi (5/1): 65-86.
• Zerkeşî, Bedruddîn Muhammed b. Abdillah (1988). el-Burhân fî Ulûmi’l-Kur'ân. Beyrut: Dâru’l-Fikr.
• Zamahşerî, Ebû’l-Kâsım Mahmûd b. Ömer. el-Keşşâf an Hakâiki’t-Tenzîl ve Uyûni’l-Ekâvîl fî Vucûhi’t-Te’vîl. Tahkik: Abdurrazzak el-Mehdî. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî.