KAMU ÇALIŞANLARINDA İŞ TATMİNİ, DUYGUSAL EMEK VE İŞ STRESİ: KONYA’DA BİR ARAŞTIRMA

Yıl 2018, Cilt: 18 Sayı: 3, 99 - 127, 16.10.2018

Ayhan Karakaş , Gökhan Gökmen

https://doi.org/10.11616/asbed.vi.470690

Cited By: 10

Öz

Bu çalışma memurların iş
yaşamında sürekli olarak karşılaştıkları duygusal emek iş tatmini ve iş stresi
değişkenleri arasındaki ilişkiyi incelemek amacıyla gerçekleştirilmiştir. Araştırmada
kullanılmak üzere üç ölçekli anket formu oluşturulmuş ve bu anket formu ile söz
konusu değişkenlerin ölçülmesi amaçlanmıştır. Çalışma Konya ilinde istihdam
eden memurlar üzerinde gerçekleştirilmiştir. Elde edilen veriler paket
programlar aracılığı ile frekans analizi, t- testi, korelasyon analizi ve
regresyon analizi analizleri uygulanmıştır. Araştırma sonucunda duygusal emek
davranışının iş stresini negatif yönde etkilediği, duygusal emeğin yüzeysel
davranış boyutunun iş stresini pozitif yönde etkilediği saptanmıştır. Aynı
zamanda duygusal emek davranışının iş tatminini pozitif yönde etkilediği
sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Duygusal Emek, İş Tatmini, İş Stresi, Kamu Çalışanları

Kaynakça

• Akıncı, Zeki (2002). “Turizm Sektöründe İş gören İş Tatminini Etkileyen Faktörler: Beş Yıldızlı Konaklama İşletmelerinde Bir Uygulama”. Akdeniz Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi 4: 1‐25.
• Aksoy, Ali ve Kutluca, Fahrettin (2005). “Çalışma Hayatında Stres Kaynakları, Stres Belirtileri ve Stres Sonuçlarınınım İncelenmesi Üzerine Bir Araştırma”. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi 457-486.
• Alkış, Hüseyin ve Öztürk, Yüksel (2009). “Otel İşletmelerinde Motivasyon Faktörleri Üzerine Bir Araştırma”. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi 8(28): 212-236.
• Ashforth, Blake E. ve Humpherey, Ronald H. (1993). “Emotional Labor in Service Roles: The Influence of Identitiy”. Academy of Management Review 18 (1): 88–115.
• Avcı, Umut ve Boylu, Yasin (2010). “Türk Turizm Çalışanları İçin Duygusal Emek Ölçeği Geçerlemesi”. Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi 7(2): 20-29
• Bağ, Vildan (2012). Gazetecilerde İş Stresi: Balıkesir İli Yerel Basınında Çalışan Gazetecilerin İş Stresi Kaynaklarına İlişkin Bir Uygulama. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
• Bal, Vedat (2013). “Manisa’da Kamu Kurumlarında Çalışan Özel Güvenlik Personelinin Mesleki Memnuniyet Durumu”. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 11(1): 332-339.
• Basım, Nejat ve Beğenirbaş, Memduh (2012). “Çalışma Yaşamında Duygusal Emek: Bir Ölçek Uyarlama Çalışması”. Celal Bayar Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi 19(1): 77-90.
• Baş, Merve (2012). Duygusal Emek- Müşteri Memnuniyeti İlişkisi: Engelli Turizm Pazarında Bir Araştırma. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Muğla: Sıtkı Koçman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
• Baş, Türker ve Ardıç, Kadir (2002). “A Comparison of Job Satisfaction between Public and Private University Academicians in Turkey”. METU Studies in Development 29(1-2):27-46.
• Bateman, Thomas S. ve Dennis, W. Organ (1983). “Job Satisfaction and the Good Soldier: The Relationship Between Affect and Employee Citizenship”. Academy of Management Journal 26(4): 587-595.
• Batıgün, Ayşegül D. ve Şahin, Nesrin H. (2006). “İş Stresi ve Sağlık Psikolojisi Araştırmaları İçin İki Ölçek: A-Tipi Kişilik ve İş Doyumu”. Türk Psikiyatri Dergisi 17(1): 32-45.
• Baycan, F. A. (1985). Farklı gruplarda çalışan kişilerde iş doyumunun bazı yönlerinin analizi. Yayınlanmamış Bilim Uzmanlığı Tezi. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi.
• Beğenirbaş, Memduh ve Çalışkan, Abdullah (2014). “Duygusal Emeğin İş Performansı ve İşten Ayrılma Niyetine Etkisinde Kişilerarası Çarpıklığın Aracılık Rolü”. İşletme ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi 5(2):109-127.
• Beğenirbaş, Memduh ve Meydan, Cem Harun (2013). Duygusal Emeğin Örgütsel Vatandaşlık Davranışına Etkileri: Kamu Sektöründe Bir Araştırma. 21. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi.
• Biçkes, Durdu M., Yılmaz, Celal, Demirtaş, Özgür ve Uğur, Ayşegül (2014). “Duygusal Emek İle İş Tatmini Arasındaki İlişkide Psikolojik Sermayenin Aracılık Rolü: Bir Alan Çalışması”. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi 9 (2): 97-121.
• Ceylan, Adnan ve Ulutürk, Yıldırım Hüseyin (2006). “Rol Belirsizliği, Rol Çatışması, İş Tatmini ve Performans Arasındaki İlişkiler”. Doğuş Üniversitesi Dergisi 7(1):48-58.
• Demirel, Nilgün (2015). Duygusal Emek Faktörünün Hizmet Kalitesine Etkisi: Nevşehir’ deki Dört ve Beş Yıldızlı Otellere Yönelik Bir Araştırma. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Nevşehir: Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
• Efeoğlu, İbrahim Efe (2006). İş-Aile Yaşam Çatışmasının İş Stresi, İş Doyumu ve Örgütsel Bağlılık Üzerindeki Etkileri: İlaç Sektöründe Bir Araştırma. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Adana: Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Erken, Mahir (2016). Duygusal Emek Kavramı ve Motivasyonun Duygusal Emek Davranışı Üzerindeki Etkileri: Bir Kamu Kurumu Üzerinde Araştırma. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Kocaeli: Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
• Genç, Nurullah (2007). Yönetim ve Organizasyon –Çağdaş Sistemler ve Yaklaşımlar. III. Basım. Ankara: Seçkin Yayıncılık
• Gohel, Kirti (2012). “Psychological Capital as a Determinant of Employee Satisfaction”. International Referred Research Journal, 3(36): 34‐37.
• Grandey, Alica (2000). “Emotion Regulation in the Workplace: A New Way to Conceptualize Emotional Labor”. Journal of Occupational Health Psychology, 5(1): 95-110.
• Güney, Semra (2000). Yönetim ve Organizasyon El Kitabı. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Güngör, Meltem (2009). “Duygusal Emek Kavramı: Süreci ve Sonuçları”. Kamu-İş Dergisi 11 (1): 167-184.
• Gürbüz, Sait ve Yüksel, Murad (2008). “Çalışma Ortamında Duygusal Zekâ: İş Performansı, İş Tatmini, Örgütsel Vatandaşlık Davranışı ve Bazı Demografik Özelliklerle İlişkisi”. Doğuş Üniversitesi Dergisi 9(2): 174-190.
• Gürsoy, Doğan, Boylu, Yasin ve Avcı, Umut (2011). “Identifying the Complex Relationships Among Emotional Labor and its Correlates”. In International Journal of Hospitality Management 30(4):783-794 https://doi.org/10.1016/j.ijhm.2010.10.009.
• Hochschild, Arrie Russell (1983). The Managed Heart. Commercialization of Human Fee‐ ling. Berkeley: University of California Press.
• Huselid, Mark A. ve Day, Nancy E. (1991). “Organizational commitment, job involvement, and turnover: A substantive and methodological analysis”. Journal of Applied Psychology 76(3): 380-391.
• Kamber, Asiye (2014). Duygusal Emek Bağlamında Çalışmanın Anlamı ve İşe Yabancılaşma. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Denizli: Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
• Karakaş, Ayhan (2017). “Duygusal Emek, Tükenmişlik ve İşten Ayrılma Niyeti Arasındaki İlişki: Otel İşletmesi Çalışanları Üzerine Bir Araştırma”. İşletme Araştırmaları Dergisi 9(1): 80-112
• Karakaş, Ayhan, Tösten, Rasim, Kansu, Veysi ve Aydın, Sedat. (2016). “Öğretmenlerin Duygusal Emek Davranışlarının İş Doyumlarına Etkisi”. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi 15(56): 178-188.
• Kaya, Erdem (2009). Özel Okul Öğretmenlerinin Duygusal Emek Davranışını Algılama Biçimleri İle İş Doyumları ve İş Stresleri Arasındaki İlişki. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
• King, Robert , Lloyd, Chris ve Chenoweth, Lesley (2002). “Social Work, Stress and Burnout a Review”. Journal of Mental Health, 11(3): 255-265.
• Klassen, Robert M. ve Chiu, Ming (2010). “Effects on Teachers' Self-Efficacy and Job Satisfaction. Teacher Gender, Years of Experience, and Job Stress”. Journal of Educational Psychology 102(3): 741.
• Koç, Hakan ve Yazıcıoğlu, İrfan (2011). “Yöneticiye Duyulan Güven İle İş Tatmini Arasındaki İlişki: Kamu Ve Özel Sektör Karşılaştırması”. Doğuş Üniversitesi Dergisi 12(1):46-57.
• Kosavalı, Pınar (2017). İş Tatmininin Örgütsel Bağlılığa Etkisi: Bir Vakıf Üniversitesi Örneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Ana Bilim Dalı.
• Kurt, Zeylan (2013). Duygusal Emek Faktörünün Yabancılaşmaya Etkisi: İstanbul’daki Otel İşletmeleri ve Seyahat Acentalarına Yönelik Bir Araştırma. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Çanakkale: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
• Mengenci, Cengiz (2015). “İş Tatmini, Duygusal Emek ve Tükenmişlik İlişkilerinin Belirlenmesi”. Ege Akademik Bakış 15(1):127-139.
• Meydan, Cem Harun (2011). “İş Tatmini ve Öz Yeterliliğin Örgüt İçi Girişimciliğe Etkisi: Kamu Sektöründe Bir Araştırma”. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 20(1): 25-40.
• Morris, J. Andrew ve Feldman, Daniel, C. (1996). “The Dimensions, Antecedents, and Consequences of Emotional Labor”. Academy of Management Review 21(4): 986-1010.
• Nergiz, Hatice G. (2016). “Turizm Sektöründe Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Üzerine Bir Değerlendirme”. Yönetim Bilimleri Dergisi, 14(27): 217-247.
• Onay, Meltem ve Kılcı, Sevde (2011). “İş Stresi ve Tükenmişlik Duygusunun İşten Ayrılma Niyeti Üzerine Etkileri: Garsonlar ve Aşçıbaşılar”. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi 3(2): 363.
• Özkan, Gülden (2013). “Çağrı Merkezlerinde Duygusal Emek ve Örgütsel İletişim”. Selçuk Üniversitesi İletişim Fakültesi Akademik Dergisi 7(4): 64-80.
• Pala, Tuğba ve Tepeci, Mustafa (2014). “Otel İşletmelerinde Çalışanların Duygusal Emek Boyutlarının Belirlenmesi ve Duygusal Emek Boyutlarının İş Tatmini ve İşte Kalma Niyeti Üzerine Etkisi”. Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi 11 (1): 21-37.
• Pelit, Elbeyi (2011). “Güçlendirmede Yönetici ve İş gören Algılamalarının Karşılaştırılması”. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 25: 210-225.
• Pugliesi, Karen L (1999). “The Consequences of Emotional Labor: Effects on Work Stress, Job Satisfaction, and Well-Being”. Motivation and Emotion 23(2):125-154.
• Soysal, Abdullah (2009). “İş Yaşamında Stres”. Çimento İşveren Dergisi 23(3): 17-40.
• Sökmen, Alptekin ve Ekmekçioğlu, Emre Burak (2013). “Yönetici Etik Davranışlarının Sınır Birim Çalışanlarının Motivasyon ve İş Tatmini Üzerindeki Etkisi. Adana’da Bir Araştırma”. İşletme Araştırmaları Dergisi 5(4): 87-104.
• Sy, Thomas, Tram, Susanna ve O’Hara, Linda A. (2006). “Relation of Employee and Manager Emotional Intelligance to Job Satisfaction and Performance”. Journal of Vocational Behavior 68(3):461-473.
• Toker, Boran (2007). “Demografik Değişkenlerin İş Tatminine Etkileri: İzmir'deki Beş ve Dört Yıldızlı Otellere Yönelik Bir Uygulama”. Doğuş Üniversitesi Dergisi 8(1): 92-107.
• Tösten, Rasim ve Şahin, Çiğdem Çelik (2017). “Examining the Teachers’ Emotional Labor Behaviour”. Journal of Education and Traingin Studies 5(10): 18-27.
• Turunç, Ömer ve Çelik, Mazlum (2010). “Çalışanların Algıladıkları Örgütsel Destek ve İş Stresinin Örgütsel Özdeşleşme ve İş Performansına Etkisi”. Celal Bayar Üniversitesi İ.İ.B.F Dergisi 17(2):183-206.
• Tutar, Hasan (2007). “Erzurum'da Devlet ve Özel Hastanelerde Çalışan Sağlık Personelinin İşlem Adaleti, İş Tatmini ve Duygusal Bağlılık Durumlarının İncelenmesi”. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 12(3): 97-120.
• Uçar, Nursen, Aygin, Dilek ve Uzun, Emine (2016). “Yoğun Bakım Ünitelerinde Çalışan Hemşirelerin Tükenmişlik ve İş Doyumunun Değerlendirilmesi”. Online Türk Sağlık Bilimleri Dergisi 1(4): 18-37.
• Uysal, Aylin A. (2007). Öğretmenlerde Gözlenen Duygusal Yaşantı Örüntülerinin ve Duygusal İşçiliğin Mesleki İş Doyumu ve Tükenmişlik Üzerine Etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Muğla: Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Viswesvaran, Chockalingam, Sanchez, Juan ve Fisher, Jeffrey (1999). “The Role of Social Support in the Process of Work Stress. A Meta-Analysis”. Journal of Vocational Behavior 54: 314-334.
• Weiss, D.J.,Dawis, R.V., England, G.W. ve Lofquist, L. H. (1967). Manual for The Minnesota Satisfaction Questionnaire (Minnesota Studies in Vocational Rehabilitation, No. 22), Minneapolis: University of Minnesota.
• Yazıcıoğlu, İrfan ve Sökmen, Alptekin (2007). “Otel İşletmelerinde Yiyecek İçecek Departmanlarında Görev Yapan İş Görenlerde İş Tatmin Düzeylerinin Değerlendirilmesi Adana’da Bir Uygulama”. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 18: 73-95.
• Yeni, Zehra (2015). Beş Faktör Kişilik Özellikleri İle Duygusal Emek Arasındaki İlişkinin Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Kütahya: Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı
• Yıldız, Salih (2014). Duygusal Emek ve Tükenmişlik İlişkisi: Manavgat’taki Beş Yıldızlı Otel Çalışanları Üzerine Bir Araştırma. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Erzurum: Erzurum Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
• Yousef, Darwish. A. (2002). “The Interactive Effects of Role Conflict and Role Ambiguity on Job Satisfaction and Attitudes Toward Organizational Change. A Moderated Multiple Regresion Approac”. International Journal of StressManagement 7(4): 289-303.
• Yumuşak, Sedat (2007). “İş görende İş Stresini Etkileyen Faktörlerin İncelenmesine Yönelik Bir Araştırma”. Yönetim Bilimleri Dergisi 5(1): 101-112.
• Yüksel, İhsan (2003). “İş Stresi, İşe Bağlılık ve İş Doyumu Arasındaki İlişkinin Analizi. Teknisyenlere Yönelik Bir Uygulama”. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi 17(1-2): 213-224.