VERİ ZARFLAMA ANALİZİ (VZA) VE ÇOK NİTELİKLİ FAYDA TEORİSİ (MAUT) YÖNTEMLERİ İLE FİNANSAL ETKİNLİKLERİN KARŞILAŞTIRMALI ANALİZİ

Yıl 2018, Cilt: 18 Sayı: 4, 115 - 140, 31.12.2018

Mehmet Apan , İhsan Alp , Ahmet Öztel

https://doi.org/10.11616/asbed.v18i41997.505857

Cited By: 1

Öz

Bu çalışmanın temel amacı, Çok Kriterli Karar Verme
(ÇKKV) yöntemleri ile tekstil firmalarının finansal analizinin yapılmasıdır.
"Verilen bir problem için hangi ÇKKV yöntemi en uygundur?",
literatürde yer alan önemli bir sorudur. Çalışmada farklı ÇKKV yöntemleri ile
analiz yapılmış ve sonuçlar karşılaştırarak, literatürdeki soruya küçük de olsa
bir katkı yapmak amaçlanmıştır. Ayrıca, tekstil sektörü paydaşlarına ve
yatırımcılarına bir perspektif sunulması, çalışmanın diğer bir amacıdır. Bu
çalışmada, 2008-2015 yılları arasında BIST'de (Borsa İstanbul) işlem gören
tekstil sektöründeki 22 firmanın finansal faaliyet ve performanslarını
belirlemeye çalışılmıştır. Etkinlik analizi, firmaların finansal göstergeleri
kullanılarak VZA yöntemi ile yapılmıştır. Ayrıca, finansal performansı
belirlemek için MAUT yöntemi uygulanmıştır. Bu çalışmada VZA (BCC), VZA (CCR)
ve MAUT yöntemleri ile elde edilen etkinlik ve performanslar birlikte
incelenmiş ve karşılaştırılmıştır. Buna göre üç yöntem için BİSAS’ın tüm dönem
boyunca en başarılı şirket olduğu görülmüştür. Bunu ise ESEMS, SNPAM, ATEKS ve
KORDS firmaları takip etmiştir. 

Anahtar Kelimeler

Etkinlik, Performans, Tekstil Sektörü, VZA, MAUT, Entropi

COMPARATIVE ANALYSIS OF FINANCIAL EFFICIENCIES WITH DATA ENVELOPMENT ANALYSIS (DEA) AND MULTI-ATTRIBUTE UTULITY THEORY (MAUT) METHODS

Öz

The main purpose of this study is to perform financial
analysis of textile companies with Multi Criteria Decision Making (MCDM)
methods.  "Which MCDM method is most
suitable for a given problem?" is an important question in the literature.
The study was carried out with different MCDM methods and the results were
compared and it was aimed to make a small contribution to the question in the
literature. In addition, providing a perspective to the stakeholders and
investors of textile sector is another aim of the study. In this study, were
attempt to determine the financial activities and performances of 22 firms in
the textile sector, which were traded in BIST (Borsa Istanbul) during
2008–2015. The efficiency analysis was done by DEA method using the financial
indicators of the firms. Furthermore, the MAUT method was applied to determine
financial performance. In this study, the efficiency and performance orders
obtained with the DEA (BCC), DEA (CCR), and MAUT methods were examined together
and then compared. Accordingly, it was seen that BISAS was the most successful
company during the whole period for the three methods. The following companies
were found to be ESEMS, SNPAM, ATEKS, and KORDS.

Anahtar Kelimeler

Efficiency, Performance, Textile Sector, DEA, MAUT, Entropy

Kaynakça

• Alp, İhsan, Öztel, Ahmet ve Köse, Mehmet Said (2015). “Entropi Tabanlı MAUT Yöntemi ile Kurumsal Sürdürülebilirlik Performansı Ölçümü: Bir Vaka Çalışması”. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi 11(2): 65-81.
• Andersen Per and Petersen, Niels Christian (1993). “A procedure for ranking efficient units in data envelopment analysis”. Management Science 39(10): 1261-1264.
• Ashour, Omar M. and Kremer, Gül E. Okudan (2013). “A Simulation Analysis of the Impact of FAHP-MAUT Triage Algorithm on the Emergency Depermant Performance Measures”. Expert Systems with Application (40): 177-187.
• Atıcı, Kazım Barış, Şimşek, Ahmet Bahadır, Ulucan, Aydın ve Tosun, Mustafa Umur (2016). “Veri Zarflama Analizi ile Uygulama Alanı Türkiye Olan Performans Ölçümü Çalışmaları: Literatür Araştırması ve Değerlendirmeler”. Verimlilik Dergisi (1): 7-47.
• Banker, R.D., Charnes, A., and Cooper, W.W. (1984). “Some models for estimating technical and scale inefficiencies in data envelopment analysis”. Management Science 30(9): 1078–1092.
• Başkaya, Zehra, and Öztürk, Burcu Avcı (2012). “Measuring Financial Efficiency of Cement Firms Listed in Istanbul Stock Exchange via Fuzzy Data Envelopment Analy sis”. Muhasebe ve Finansman Dergisi (54): 175-188.
• Chandra, Pankaj, Cooper, William W., Li, Shangling, and Rahman, Atiqur (1998). “Using DEA To evaluate 29 Canadian textile companies-Considering returns to scale”. International Journal of Production Economics (54): 129-141.
• Charnes, Abraham, Cooper William W., and Rhodes E. (1978). “Measuring the efficiency of decision making units”. European Journal of Operational Research 2(6): 429-444.
• Charnes, Abraham, Cooper, William W., Lewin, Arie Y., and Sieford, Lawrence M. (1998). "Data envelopment analysis: theory methodology and applications”, Massachusetts, USA.
• Choo, Eng U., Schoner, Bertram, and Wedley, William C. (1999). “Interpretation of criteria weights in multicriteria decision making”. Computers & Industrial Engineering 37(3): 527-541.
• Cook Wade D. and Seiford Larry M., (2009). “Data envelopment analysis (DEA) – Thirty years on”. European Journal of Operational Research (192): 1-17.
• Çetin, Ali Cüneyt (2006). “Türk Tekstil Sektörü ve Türk Tekstil Firmalarının Etkinlik Düzeylerinin Belirlenmesi”. Afyon Kocatepe Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi 8(2): 255-278.
• De Montis, Andrea, Barthélemy, Marc, Chessa, Alessandro, and Vespignani, Alessandro (2005). “The structure of inter-urban traffic: A weighted network analysis” 1-12. (https://arxiv.org/pdf/physics/0507106.pdf, 17 Ağustos 2016’da erişildi).
• Deng, Hepu, Yeh, Chung-Hsing, and Willis, Robert J. (2000). “Inter-company comparison using modified TOPSIS with objective weights”. Computers & Operations Research (27): 963-973. (doi: http://dx.doi.org/10.1016/S0305-0548(99)00069-6).
• Emrouznejad, Ali, Parker Barnett R., and Tavares Gabriel (2008). “Evaluation of research in efficiency and productivity: A survey and analysis of the first 30 years of scholarly literature in DEA”. Socio-Economic Planning Sciences 42(3): 151-157.
• Erdoğan, Muammer, ve Yıldız, Bülent (2015). “Sağlık İşletmelerinde Finansal Oranlar Aracılığıyla Performans Ölçümü: Hastanelerde Bir Uygulama”. Kafkas Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 6(9): 129-148.
• Erol, Ismail, Sencer, Safiye, and Sari, Ramazan (2011). “A new fuzzy multi-criteria framework for measuring sustainability performance of a supply chain”. Ecological Economics (70): 1088-1100. (doi: http://dx.doi.org/10.1016/j.ecolecon.2011.01.001).
• Hwang, C.-L. and Yoon, K. (1981). “Lecture Notes in Economics and Mathematical Systems: Multiple Attribute Decision Making: Methods and Appllication”: Springer Verlag.
• Islamoglu, Mehmet, Apan, Mehmet, and Oztel, Ahmet (2015). “An Evaluation of the Financial Performance of REITs in Borsa Istanbul: A Case Study Using the Entropy-Based TOPSIS Method”. International Journal of Financial Research 6(2): 124-138.
• Jahanshahloo, G. R. and Khodabakhshi, M. (2004). “Suitable combination of inputs for improving outputs in DEA with determining input congestion Considering textile industry of China”. Applied Mathematics and Computation (151): 263-273.
• Kahveci, Eyüp (2012). “Kaynak Temelli Strateji ve İhracat Performansı: Tekstil İşletmeleri Üzerinde Veri Zarflama Analizi ile Bir Uygulama”. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi 67(2): 29-67.
• Kayalı, Cevdet Alptekin (2009). “2007 Yılı Tekstil İşletmelerinin Finansal Karlılık Açısından Etkinliklerinin Değerlendirilmesi”. Tekstil ve Konfeksiyon 19(1): 3-8.
• Kayalıdere, Koray ve Kargın, Sibel (2004). “Çimento ve Tekstil Sektörlerinde Etkinlik Çalışması ve Veri Zarflama Analizi”. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 6(1): 196-219.
• Keeney, Ralph L. (1977). “The art of assessing multiattribute utility functions”. Organizational Behavior and Human Performance 19(2): 267-310.
• Keeney, Ralph L. and Raiffa, Howard (1993). “Decisions with multiple objectives: preferences and value trade-offs”: Cambridge University Press.
• Kula, Veysel ve Özdemir, Letife (2007). “Çimento Sektöründe Göreceli Etkinsizlik Alanlarının Veri Zarflama Analizi Yöntemi ile Tespiti”. Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 9(1): 55-70.
• Kula, Veysel, Kandemir, Tuğrul ve Özdemir, Letife (2009). “VZA Malmquist Toplam Faktör Verimlilik Ölçüsü: İMKB’ye Koteli Çimento Şirketleri Üzerine Bir Araştırma”. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi 9(17): 187-202.
• Olson, David L. (1995). “Decision aids for selection problems”: Springer Science & Business Media.
• Ömürbek, Nuri, Karaatlı, Meltem ve Balcı, Halil Furkan (2016). “Entropi Tabanlı MAUT ve SAW Yöntemleri ile Otomotiv Firmalarının Performans Değerlemesi”. Dokuz Eylül Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 31(1): 227-255.
• Öztürk, Oğuzhan and Girginer, Nuray (2015). “The Export Efficiency of Turkish Textile and Appreal Firms: An Investigation Employing Data Envolepment Analysis (DEA) and Analytic Hierarchy Process(AHP) Methods”. Tekstil ve Konfeksiyon 25(1): 10-23.
• Ray, Subhash C. (2004). “Data Envelopment Analysis: Theory and Techniques for Economics and Operations Research”, Cambridge University Pres.
• Yayar, Rüştü ve Çoban, Mustafa Necati (2012). “İSO 500 Firmalarının Etkinliklerinin Ölçülmesinde Veri Zarflama Analizi Yaklaşımı: Dokuma ve Giyim Eşya Sanayi”. Niğde Üniversitesi İİBF Dergisi 5(2): 165-180.
• Yenilmez, Füsun and Girginer, Nuray (2012). “Assessing Export Performance of Textile Companies in Eskişehir Organized Industrial Zone by Use of Data Envelopment Analysis (DEA)”. Tekstil ve Konfeksiyon 22(1): 12-17.
• Zardari, Noorul Hassan, Ahmed, Kamal, Shirazi, Sharif Moniruzzaman, and Yusop, Zulkifli Bin (2014). “Weighting Methods and Their Effects on Multi-Criteria Decision Making Model Outcomes in Water Resources Management”: Springer.
• Zietsman, Josias, Rilett, Laurence R., and Kim, Seung-Jun (2006). “Transportation corridor decision-making with multi-attribute utility theory”. International Journal of Management and Decision Making 7(2-3): 254-266.