THE CRIME OF FAILURE TO ISSUE NOTICE OF DISHONOR

Yıl 2023, Cilt: 9 Sayı: 2 - Cumhuriyetin 100. Yılına Armağan, 453 - 492, 11.01.2024

Burcu Ertem

Öz

In this study, we examine the offense of failure to issue a “notice of dishonor” for a check by a bank official, which is regulated by Article 7/4 of Check Law No. 5941. The offense of failing to issue a notice of dishonor is considered a crime of duty, and only bank officials fall under the category of perpetrators. In this context, important issues such as the source of the breach of duty, which is the basis for the specific qualification of the perpetrator of this type of crime, the starting point of the duty, the legal nature, and the conditions of the notice of dishonor were examined. The issuance of a “notice of dishonor” is specifically evaluated due to its unique characteristics in this offense. In addition, recent Supreme Court decisions have been considered in the analysis and evaluation of the offense of failure to issue a notice of dishonor.

Anahtar Kelimeler

Check, offense of failure to issue a “notice of dishonor”, bounced check, specific crime, duty crime, offenses of pure omission, criminal law

KARŞILIKSIZDIR İŞLEMİNİ YAPMAMA SUÇU

Öz

Mevcut çalışmada 5941 sayılı Çek Kanunu md. 7/4’de düzenlenmiş bulunan, banka görevlisi tarafından çekle ilgili olarak “karşılıksızdır işlemi” yapmama suçu incelenmiştir. Yükümlülük suçu olarak nitelendirdiğimiz karşılıksızdır işlemini yapmama suçunda faillik alanı muhatap banka görevlileri ile sınırlandırılmıştır. Bu kapsamda, söz konusu suç tipinde özgü faillik niteliğinin dayanağını oluşturan yükümlülük ihlalinin kaynağının ne olduğu, yükümlülüğün başlangıç anının ne zaman olacağı, karşılıksızdır işleminin yapılmasının hukuki niteliğinin ve şartlarının ne olduğu gibi önemli konular irdelenmiştir. Ayrıca “karşılıksızdır işlemi” bu suç tipi yönünden özellik göstermesi nedeniyle ayrıca ele alınmış, Yargıtay’ın yeni tarihli kararları üzerinden tespit ve değerlendirmelerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Çek, karşılıksızdır işlemini yapmama suçu, karşılıksız çek, özgü suç, yükümlülük suçu, sırf ihmal suçu, ceza hukuku

Kaynakça

• AKBULUT, Berrin: Ceza Hukuku Genel Hükümler, Gözden geçirilmiş ve genişletilmiş 8. Baskı, Ankara 2021.
• ARSLAN, Çetin/ KAYANÇİÇEK, Murat: 5941 Sayılı Çek Kanunu Şerhi: Hukuk- Ceza, Ankara 2010.
• BOZER, Ali/GÖLE, Celal: Kıymetli Evrak Hukuku, Son değişikliklerle Güncellenmiş ve Genişletilmiş Altınca bası, 6. Bası, Ankara 2017.
• CAN, Mertol: Kıymetli Evrak Hukuku (Ders Kitabı), Gözden Geçirilmiş Dördüncü Bası, Ankara 2019.
• DONAY, Süheyl: Gerekçeli ve Açıklamalı Çek Kanunu- 6273 sayılı Yasa ile Değiştirilmiş Şekli, 2. Baskı, İstanbul 2012.
• EBENROTH, Carsten Thomas/BOUJONG, Karlheinz /JOOST, Detlev /STROHN, Lutz: Handelsgesetzbuch, 4. Auflage 2020, Beck’s Online.
• ERMAN, Sahir: “Karşılıksız Çek”, Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, S. 2, Aralık 1981, ss. 123-154.
• ERTEM, Burcu: “Ceza Hukukuna Hâkim Olan İlkeler Açısından Bankacılık Zimmeti Suçu”, Karşılaştırmalı Hukukta Ekonomik Suçlar Uluslararası Sempozyumu Tebliğler, Ed.: İzzet ÖZGENÇ, Cumhur ŞAHİN, Faruk TURHAN, C: I, Ankara Kasım 2020, ss. 665-705
• ERTEM, Burcu/ ERSOY, Uğur: “Karşılıksızdır İşlemi Yapılmasına Sebebiyet Verme Suçunda Faillik Sorunu”, ÇÜHFD, C. 5, S. 1, Nisan 2020, ss. 1499-1518.
• FUCHS, Helmut: Österreichisches Strafrecht, Allgemeiner Teil I, 7. überarbeitete Auflage, Austria 2008.
• FRİSTER, Helmut: Allgemeiner Teil, 5. Auflage, München 2011.
• HAKERİ, Hakan: “İhmali Suçlar”, Ceza Hukuku Dergisi, C. 2, S. 4, Ağustos 2007, ss. 137-169.
• HAKERİ, Hakan: Ceza Hukukunda İhmal Kavramı ve İhmali Suçların Çeşitleri, Ankara 2003.
• HÄUSER, Franz: Münchener Kommentar zum HGB, 4. Auflage 2019, Beck’s Online.
• JESCHECK, Hans-Heinrich/ WEİGEND, Thomas: Lehrbuch des Strafrechts Allgemeiner Teil, 5., vollständig neubearbeitete und erweiterte Auflage, Berlin 1996.
• KENDİGELEN, Abuzer/ KIRCA, İsmail: Kıymetli Evrak Hukuku- Genel Esaslar Kambiyo Senetleri, 3. Basıdan 4. Tıpkı Bası, İstanbul 2020.
• KOCA, Mahmut/ ÜZÜLMEZ, İlhan: İzzet: Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, Gözden Geçirilmiş ve Güncellenmiş 15. Baskı, Ankara 2022 (“Genel Hükümler”).
• KOCA, Mahmut/ ÜZÜLMEZ, İlhan: İzzet: Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler, Gözden Geçirilmiş ve Genişletilmiş 8. Baskı, Ankara 2022 (“Özel Hükümler”).
• ÖLMEZ, Gökhan: Suçun Tanımlanabilir ve Değerlendirilebilir Unsurları, Hacı Bayram Veli Üniversitesi, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara Temmuz 2020
• ÖZDAMAR, Mehmet/ GÖKTÜRK, Kürşat/ CAN, Mehmet Çelebi/ KAŞAK, Esra: Kıymetli Evrak Hukuku, Genişletilmiş 3. Baskı, Ankara 2022.
• ÖZGENÇ, İzzet: Çek Kanunu, 9. Bası, Ankara 2021 (“Çek Kanunu”).
• ÖZGENÇ, İzzet: Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, Gözden Geçirilmiş ve Güncellenmiş 18. Bası, Ankara 2022 (“Genel Hükümler”).
• ÖZTAN, Fırat: Kıymetli Evrak Hukuku, Güncelleştirilmiş 24. Bası, Ankara 2020.
• PULAŞLI, Hasan: Kıymetli Evrak Hukukunun Esasları, Genişletilmiş ve Güncellenmiş 3. Baskı, Ankara 2013.
• REİSOĞLU, Seza: Çek Hukuku, Ankara 2011.
• ROXIN, Claus/ GRECO, Luis: Strafrecht Allgemeiner Teil, Band I, 5. vollständig neu bearbeitete Auflage, München 2020.
• ROXIN, Claus: Strafrecht Allgemeiner Teil, Band II- Besondere Erscheinungsformen der Straftat, 4. Auflage, München 2003 (“Allgemeiner Teil-II”).
• ROXIN, Claus: Täterschaft und Tatherrschaft, 10. Auflage, Berlin/Boston 2019 (“Täterschaft und Tatherrschaft”).
• SELÇUK, Sami: Çek Suçları, (Öğreti- Mevzuat- İçtihat), Ankara 1993.
• ŞEN, Ersan/ SERDAR, Cem: “Banka Görevlisinin Talebe Rağmen Çeke Karşılıksızdır İşlemi Yapmaması”, https://sen.av.tr/tr/makale/banka-gorevlisinin-talebe-ragmen-ceke-karsiliksizdir-islemi-yapmaması, e.t. 16.11.2023.
• ÜLGEN, Hüseyin/ HELVACI, Hüseyin/ KAYA, Arslan/ ERTAN, F. NOMER: Kıymetli Evrak Hukuku, 12. Bası, İstanbul 2019.
• ARTUK, Mehmet Emin/GÖKCEN, Ahmet/ ALŞAHİN, M. Emin/ ÇAKIR, KERİM: Ceza Hukuku Genel Hükümler, Yenilenmiş Gözden geçirilmiş 14. Baskı, Ankara Şubat 2020.
• ZAHİT, YILMAZ: “Müşterek Faillik ve Dolaylı Faillik Kurumlarının İhmali Suçlar Yönünden Değerlendirilmesi”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, Cilt 24, Sayı 1, Haziran 2018, ss. 122-131.
• KEÇELİOĞLU, Elvan: “Alman Ceza Hukukunda Faillik”, TBB Dergisi, S. 65, 2006, ss. 73-88.
• YURTLU, Fatih: İhmali Suçlar, 1. Baskı, Ankara 2022.