Multiple Citizenship and Blue Card Foreigners in Private International Law

Yıl 2025, Cilt: 11 Sayı: 1, 21 - 48, 04.03.2025

Zeynep Derya Tarman

Öz

Multiple citizenship is allowed under Turkish citizenship law. Additionally, a privileged foreigner status known as “blue card holders” has been established under Art. 28 of the Turkish Citizenship Act for those who have renounced their Turkish citizenship in becoming citizens of those states that do not accept dual citizenship. The rule for determining applicable law for individuals withmultiple citizenship where the connecting factor is “national law” is regulated under Article 4 of the Act on Private International and Procedural Law numbered 5718. However, how this provision should be interpreted brings certain debates especially in inheritance and family law disputes. Multiple citizenship also raises contentious issues in international procedural law, particularly regarding determining security payment exemptions to file a lawsuit and the international jurisdiction of Turkish courts in cases involving personal status. In relation to blue card holders, special rules applicable to their privileged status causes additional problems in procedural law, such as determination of foreign element, procedure in acquisition of a certificate of heirship and the transactions at the civil registry in relation to their personal status. In this paper, controversial international private law issues will be examined in relation to both multiple citizenship and blue card holders.

Anahtar Kelimeler

multiple citizenship, private international law, foreign element, common national law, certificate of heirship, lawsuits on personal status, blue card, civil registry

Milletlerarası Özel Hukukta Çok Vatandaşlık ve Mavi Kartlı Yabancılar

Öz

Türk vatandaşlık hukukunda çok vatandaşlığa imkân tanınmıştır. Ayrıca, çifte vatandaşlık kurumunu kabul etmeyen devletlerin vatandaşlığına geçerek Türk vatandaşlığından çıkmak durumunda kalan kişiler açısından Türk Vatandaşlığı Kanunu m. 28 ile “mavi kartlı yabancılar” olarak bilinen ayrıcalıklı bir yabancı statüsü oluşturulmuştur. Uygulanacak hukukun vatandaşlık esasına göre tespit edildiği hallerde ilgilinin birden fazla vatandaşlığı mevcutsayetkili hukukun nasıl tayin edileceği problem teşkil edebilmektedir. 5718 sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun m. 4, çok vatandaşlık durumunda milli hukukun tayinini düzenler. Ancak bu hükmün özellikle aile ve miras hukuku uyuşmazlıklarında nasıl yorumlanacağı kimi tartışmaları beraberinde getirmektedir. Öte yandan, başta teminata ilişkin muafiyetler ve Türk mahkemelerinin kişi hallerine ilişkin davalarda milletlerarası yetkisi olmak üzere çok vatandaşlık usul hukukuna ilişkin olarak da tartışmalı konuları gündeme getirir. Mavi kartlılar açısından ise imtiyazlı durumları dolayısıyla belli istisnalar hariç olmak üzere haklar ve imtiyazlardan Türk vatandaşları gibi yararlanacağına ilişkin düzenleme sebebiyle uygulamada farklı kuralların dikkate alınmasına neden olabilmektedir. Bu kapsamda başta yabancılık unsurunun tespiti olmak üzere, mavi kartlıların mirasçılık belgesi temini ve yabancı idari kararların tanınması bağlamında nüfus kütüğündeki işlemleri milletlerarası özel hukuk bakımından özellik taşır. Bu çalışmada hem çok vatandaşlığa hem de mavi kartlı yabancılara ilişkin milletlerarası özel hukuk bakımından özellik arz eden tartışmalı hususlar incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

çok vatandaşlık, milletlerarası özel hukuk, yabancılık unsuru, müşterek milli hukuk, mirasçılık belgesi, kişi hallerine ilişkin dava, mavi kart, nüfus kütüğü

Kaynakça

• Albayrak Ceylan, Nazlı, “Mavi Kart Sahibi Olanların Kişi Hallerine İlişkin Davalarda MÖHUK m. 41’in Uygulama Alanı Hakkında Yargıtay 20. Hukuk Dairesinin 27.7.2020 Tarihli Kararının İncelemesi”, Sakarya Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Y. 2022, C. 10, S. 2, s. 563-583.
• Ataman-Figanmeşe, İnci, “Çifte Vatandaşlık Halinde MÖHUK’un 4. Maddesinin b ve c bentlerinin Uygulama Alanı”, Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni, Y. 1999-2000, C. 19-20, s. 95-114.
• Ayhan İzmirli, Lale, “Nüfus Hizmetleri Kanunu Madde 27/A Çerçevesinde Yabancı Ülkelerde Verilen Boşanma Kararlarının İdari Yoldan Tanınması”, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Y. 2019, C. 22, S. 4, s. 67-100.
• Bayraktaroğlu Özçelik, Gülüm, “Kanunlar İhtilafı Hukukunda Olumlu Vatandaşlık İhtilaflarının Çözümü ve MÖHUK m. 4 (1) (b) ve (c) Hükümlerinin Değerlendirilmesi”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Y. 2015, C. 19, S. 1, s. 111-150.
• Can, Hacı/Tuna, Ekin, Mavi Kartlı Yabancılar, 1. B., Ankara 2018.
• Canpolat, M. Derya,“Vatandaşlık Yasasının Modernizasyonu Ve Almanya’daki Türk Diasporası”, (Göç Araştırmaları Vakfı Y.2004 S.1, s. 1-11).
• Çalışkan, Zeynep, Milletlerarası Usul Hukukunda Teminat, 1. B., İstanbul 2013.
• Çelikel, Aysel/Erdem, Bahattin Bahadır, Milletlerarası Özel Hukuk, 17. B., İstanbul 2021.
• Doğan, Vahit, Milletlerarası Özel Hukuk, 8. B, Ankara, 2022.
• Dural, Mustafa / Öz, Turgut, Miras Hukuku, 17. B., İstanbul, 2021
• Ecemiş, Sercan, “MÖHUK Dışında Düzenlenen Tanıma ve Tenfiz Kuralları”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Y. 2020, C. 22, s. 357-379.
• Ekşi, Nuray, 5718 Sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun’a İlişkin Yargıtay Kararları, 1. B., İstanbul 2010.
• Erdem, Bahattin Bahadır, Türk Vatandaşlık Hukuku, 8. B., İstanbul 2020.
• Erten, Rıfat, Türklerin Kişi Hallerine İlişkin Davalarda Türk Mahkemelerinin Milletlerarası Yetkisi, 1. B., Ankara 2017.
• Güngör, Gülin, Tabiiyet Hukuku, 10. B., Ankara 2022. (Tabiiyet)
• Güngör, Gülin, Türk Milletlerarası Özel Hukuku, 3. B., Ankara 2021. (Milletlerarası Özel Hukuk)
• Huysal, Burak, “Nüfus Hizmetleri Kanunu Kapsamında Yabancı Boşanma Kararlarının Doğrudan Tescili”, Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni, Y. 2017, C. 37, S. 2, s. 473-507.
• Kılıçoğlu, Ahmet M., Miras Hukuku, 6. B., Ankara, 2015.
• Nomer, Ergin, “Türk Devletler Özel Hukukunda Çifte Vatandaşlık”, Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni, Y. 1994, C. 19, 1994, s. 55-62.
• Nomer, Ergin, Devletler Hususi Hukuku, 23. B., İstanbul 2021.
• Nomer, Ergin, Türk Vatandaşlık Hukuku, 26. B., İstanbul 2019.
• Özel, Sibel/Erkan, Mustafa/Pürselim, Hatice Selin vd., Milletlerarası Özel Hukuk, 2. B., İstanbul 2023.
• Öztan, Bilge, Miras Hukuku, 6. B., Ankara, 2014.
• Öztürk, Necla, “Mavi Kart Hamillerinin Türk Vatandaşlarına Tanınan Haklardan Aynen Yararlanacağına İlişkin Düzenlemeye Eleştirel Bir Bakış”, Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni, Y. 2021, C. 41, S. 2, s. 955-978.
• Pürselim Arning, Hatice Selin, “MÖHUK Kapsamında İddet Müddetinin Soybağının Reddi ve Babalık Davalarına Etkileri”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, Y. 2021, C. 27, S. 1, s. 513-542.
• Serozan, Rona / Engin, İlkay, Miras Hukuku, 8. B., İstanbul, 2004.
• Süral Efeçınar, Bahar Ceyda, “Avrupa Birliği Devletler Özel Hukuku Işığında Çifte Vatandaşlık Halinde ‘Müşterek Milli Hukuk’ Bağlama Noktası Nasıl Anlaşılmalıdır?”, Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Y. 2019, C. 14, S. 177-178, s. 1197-1212.
• Süzen, Begüm, “Özel Statülü Yabancıların Türkiye’de Görülen Kişi Hallerine İlişkin Davalarında Usule ve Uygulanacak Hukukun Belirlenmesine İlişkin Bazı Tespitler”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, Y. 2023, C. 29, S. 2, s. 1490-1520.
• Şanlı, Cemal/Esen, Emre/Ataman-Figanmeşe, İnci, Milletlerarası Özel Hukuk, 11. B., İstanbul 2024.
• Şensöz, Ebru, “27.11.2007 Tarih ve 5718 Sayılı MÖHUK Uyarınca Yabancılık Unsuru Taşıyan Evlilik Mallarına İlişkin İhtilaflarda Uygulanacak Hukuk”, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Y. 2009, C. 8, S. 16, s. 173-197.
• Tiryakioğlu, Bilgin, “Multiple Citizenship and its Consequences in Turkish Law”, Ankara Law Review, Y. 2006, C. 3, S. 1, s. 1-16.
• Tütüncübaşı, Uğur, “Milletlerarası Usûl Hukukunda Teminat Gösterme Yükümlülüğü”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Y. 2010, C. 12, S. 2, s. 183-223.
• Tütüncübaşı Uğur, “Türk Vatandaşlığından Çıkma ve 6304 Sayılı Kanun Kapsamında Türk Vatandaşlığından Çıkanların Hakları (Yeni “Mavi Kart” Uygulaması)”, (Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Y. 2011, C. 13 S. 2, s. 153-194),
• Uyanık Çavuşoğlu, Ayfer, Türk Milletlerarası Özel Hukukunda Boşanma, 1. B., İstanbul 2006. (Boşanma)
• Uyanık Çavuşoğlu Ayfer, “Türk Vatandaşlık Kanununda 5203 Sayılı Kanun ile Yapılan Değişiklik Sonrasında Türk Vatandaşlığından Çıkma”, (Yasa Hukuk Dergisi, Y. 2005, C. 28, S. 260-261, s. 21-39).
• ELEKTRONİK KAYNAKLAR
• https://macimide.maastrichtuniversity.nl/dual-cit-database/ (Erişim Tarihi: 07.01.2025).
• https://www.bmeia.gv.at/fileadmin/user_upload/Vertretungen/London/Dokumente/Information_zur_Beibehaltung_der_oesterreichischen_Staatsbuergerschaft.pdf (Erişim Tarihi: 08.01.2025).
• https://www.government.nl/topics/dutch-citizenship/dual-citizenship (Erişim Tarihi: 08.01.2025).
• https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX%3A62002CJ0148 (Erişim Tarihi: 07.01.2025).
• https://www.nvi.gov.tr/yonergeler (Erişim Tarihi: 07.01.2025).
• https://diabgm.adalet.gov.tr/Home/SayfaDetay/yabancilarin-teminat-yatirma-yukumlulugu05032021034324 (Erişim Tarihi: 07.01.2025).
• https://tuerkei.diplo.de/tr-tr/service/1514534-1514534 (Erişim Tarihi: 08.01.2025).