The Effect of Complementary Medicine Use on Treatment Adherence in Diabetes and Hypertension Patients

Yıl 2023, Cilt: 4 Sayı: 2, 45 - 61, 29.04.2023

Döndü Şanlıtürk , Nurgül Kaplan

https://doi.org/10.53445/batd.1240172

Öz

Diyabet ve Hipertansiyon Hastalarında Tamamlayıcı Tıp Kullanımının Tedaviye Uyum Üzerine Etkisi

Öz

Amaç: Bu çalışma, diyabetes mellitus (DM) ve hipertansiyon (HT) hastalarının tamamlayıcı ve alternatif tedavileri (TAT) kullanma durumlarının tedaviye uyuma etkisini belirlemek amacıyla planlanmıştır.
Yöntem: Tanımlayıcı ve ilişki arayıcı tipteki araştırmaya 169 DM (n=97) ve HT (n=72) hastası dahil edildi. Verilerin toplanmasında; kişisel bilgi formu ve Morisky-8 Maddeli İlaca Uyum Anketi (MMAS-8) kullanıldı. Yaş, cinsiyet gibi demoğrafik değişkenler bakımından DM ve HT hastaları arasında fark olup olmadığının değerlendirilmesinde ki-kare testi kullanıldı. TAT kullanımı ve tedaviye uyum düzeyleri yönünden iki grup arasında fark olup olmadığı ki-kare ve t testi ile karşılaştırıldı. TAT kullanımının tedaviye uyum üzerindeki etkisini belirlemek için çoklu doğrusal regresyon analizi kullanıldı.
Bulgular: Bu çalışmada hastaların %87’sinin TAT kullandığı, diyabetik hastalarda bu oranın %88, hipertansif hastalarda ise %86 olduğu, TAT kullanımı bakımından iki grup arasında istatistiksel olarak anlamlı fark olmadığı belirlendi (p>.05). Diyabetik hastaların tedaviye uyum puan ortalamasının 4.72±2.81 ve hipertansif hastaların 5.05±2.71 olduğu belirlendi. TAT kullanan DM ve HT hastalarının tedaviye uyum düzeyleri arasında istatistiksel olarak anlamlı fark olmadığı belirlendi (p>.05). TAT kullanan HT hastalarının tedaviye uyum puan ortalamalarının kullanmayanlara göre daha yüksek olduğu ve bu yüksekliğin istatistiksel olarak anlamlı olduğu (p<.05), DM hastalarında ise farkın önemsiz olduğu belirlendi (p>.05).
Sonuç: Hastaların büyük çoğunluğunun TAT kullandığı, tedaviye uyumlarının orta düzeyde olduğu, TAT kullanımı açısından DM ve HT hastaları arasında tedaviye uyum düzeyleri arasında fark olmadığı, TAT kullanan hipertansif hastaların tedaviye uyum düzeylerinin daha yüksek olduğu sonucuna ulaşıldı.

Anahtar Kelimeler

diabetes mellitus, hipertansiyon, tedaviye uyum, tamamlayıcı alternatif tıp

Kaynakça

• Adeniyi, O., Washington, L., Glenn, C. J., Franklin, S. G., Scott, A., Aung, M., Niranjan, S. J., ve Jolly, P. E. (2021). The use of complementary and alternative medicine among hypertensive and type 2 diabetic patients in Western Jamaica: A mixed methods study. PloS one, 16(2), e0245163. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0245163
• Akan, D. D., Çaydam, Ö. D., ve Pakyüz, S. Ç. (2020). Hipertansiyon Tanısı Olan Hastalarda Bilgi Düzeyi ve İlaç Tedavisine Uyumunun Değerlendirilmesi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 23(2), 241-249. https://doi.org/10.17049/ataunihem.527473
• Boratas, S., ve Kilic, H. F. (2018). Evaluation of medication adherence in hypertensive patients and influential factors. Pakistan Journal of Medical Sciences, 34(4), 959-963. doi:https://doi.org/10.12669/pjms.344.14994
• Brown, M. T., Bussell, J., Dutta, S., Davis, K., Strong, S., ve Mathew, S. (2016). Medication Adherence: Truth and Consequences. The American journal of the medical sciences, 351(4), 387–399. https://doi.org/10.1016/j.amjms.2016.01.010
• Candar, A., Demirci, H., Baran, A. K., ve Akpınar, Y. (2017). The association between quality of life and complementary and alternative medicine use in patients with diabetes mellitus. Complemen-tary Therapies in Clinical Practice,31, 1-6. doi:10.1016/j.ctcp.2018.01.002
• Cevheroglu, S., ve Caglayan, S. (2016). Levels of knowledge of patients aged 40 and older diagnosed with hypertension admitted to internal medicine outpatient polyclinic of a state hospital about their treatment and adherence to their medications. Int J Basic Clin Stud, 5(1), 16-25.
• Çalik, A., ve Kapucu, S. (2017). Diyabet Tedavisinde Kullanılan Tamamlayıcı ve Alternatif Tedaviler: Literatür Derlemesi. Adnan Menderes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 1(2), 79-84.
• Efe, D., Akça, N., Kiper, S., Aydın, G., ve Gümüş, K. (2012). Hipertansiyonu olan bireylerin kan basıncını düşürmeye yönelik kullandıkları destekleyici yöntemler. Spatula DD, 2(4), 207-212.
• Erdoğan, Z., Atik, D. Ö., ve ÇINAR, S. (2014). Kronik böbrek yetmezliğinde tamamlayıcı ve alternatif tıp yöntemlerinin kullanımı. Arşiv Kaynak Tarama Dergisi, 23(4), 773-789.
• Gutierrez, M. M., ve Sakulbumrungsil, R. (2021). Factors associated with medication adherence of hypertensive patients in the Philippines: a systematic review. Clinical Hypertension, 27(1), 1-15. https://doi.org/10.1186/s40885-021-00176-0
• Güven, Ş. D. (2020). Diabetus Mellituslu Bireylerin Tamamlayıcı ve Alternatif Tedavi Kullanma Durumları. Nevşehir Bilim ve Teknoloji Dergisi, 9 (1), 1-8. DOI: 10.17100/nevbiltek.694483
• Güven, Ş. D., Muz, G., Ertürk, N. E. ve Özcan, A. (2013). Hipertansiyonlu Bireylerde Tamamlayıcı ve Alternatif Tedavi Kullanma Durumu. Balıkesir Sağlık Bilimleri Dergisi, 2 (3), 160-166.
• Hacıhasanoğlu Aşılar, R., Arıkan Hacıhasanoğlu, S., Yıldırım, A., Şahin, H. (2023). Tip 2 Diabetes Mellitus Hastalarının Bitkisel Tamamlayıcı Sağlık Yaklaşımı Kullanımlarının Belirlenmesi: Kesitsel Bir Çalışma. Turkish Journal of Family Medicine and Primary Care, 17 (1), 10-21. DOI: 10.21763/tjfmpc.1169238
• IQVIA Institute for Human Data Science. (2017). Türkiye’de Tip 2 Diyabet Tedavisinde Uyum ve Sürekliliğin Geliştirilmesi. https://www.iqvia.com/-/media/iqvia/pdfs/institutereports/diabetes-reports/therapy-adherence-and-persistence-in-the-turkish-appendix.pdf
• Kaynak, İ., ve Polat, Ü. (2017). Diabetes Mellitus’lu Hastaların Tamamlayıcı ve Alternatif Tedavileri Kullanma Durumları ve Diyabet Tutumları ile İlişkisi. Genel Tip Dergisi, 27(2).
• Kes, D., Gökdoğan, F., ve Tuna, D. (2016). Use of complementary and alternative medicine by hypertensive patients: A literature review. Turk J Card Nur, 7(12), 40-55.
• Morisky, D.E., Ang, A., Krousel-Wood, M. and Ward, H.J. (2008), Predictive Validity of a Medication Adherence Measure in an Outpatient Setting. The Journal of Clinical Hypertension, 10: 348-354.
• National Center for Complementary and Integrative Health. (2018). Complementary, alternative, or integrative health: what’s in a name? Maryland.
• Oğuz, S., Yanmış, S., Yılmaz, B., ve Atman, R. (2019). Hipertansiyon hastalarının ilaç ve diyet tedavisine uyum düzeyleri. Turk J Cardiovasc Nurs, 10(21), 1-7.
• Oğuzülgen, İ. K., Köktürk, N., ve Işıkdoğan, Z. (2014). Astım ve kronik obstrüktif akciğer hastalarında Morisky 8-maddeli ilaca uyum anketinin (MMAS-8) Türkçe geçerliliğinin kanıtlanması çalışması. Tüberküloz ve Toraks, 62(2), 101-107
• Olgun, N. (2021). Endokrinolojinin ilgilendiği metabolik ve diğer hastalıklar ve hemşirelik yönetimi. In Endokrin Hemşireliği (pp. 335–351).
• Öntürk Akyüz, H. & Dilmen Kalı, S. (2023). Hemşirelikte tamamlayıcı ve destekleyici tedaviler konulu yayınlara global bakış Sağlık Akademisyenleri Dergisi, 10(1), 73-81
• Öztürk, Y. E., Akman Dömbekci, H. ve Ünal, S. (2020). Geleneksel Tamamlayıcı ve Alternatif Tıp Kullanımı. Bütünleyici ve Anadolu Tıbbı Dergisi, 1 (3), 23-35.
• Pablo, C. G., Austria, K. A., Cortez, H. N., Garcia, K. B., Julao, K. G., Pulido, N. A., ... ve Samson, J. P. F. (2018). Medication adherence of hypertensive and diabetic patients taking complementary and alternative medicine: an intervention study. J Soc Health, 1, 20-30.
• Petrie, J. R., Guzik, T. J., ve Touyz, R. M. (2017). Diabetes, hypertension and cardiovascular dis-ease: Clinical insights and vascular mechanisms. Canadian Journal of Cardiology. doi:10.1016/j.cjca.2017.12.005
• Pınar, N., Topaloğlu, M., Özsan, M., Özer, C. ve Alp, H. (2017). Hatay İlinde Üniversite Hastanesi Endokrin Polikliniğine Başvuran Diyabet Hastalarının Bitkisel Ürün Kullanımı. Konuralp Medical Journal, 9 (3), 202-206. DOI: 10.18521/ktd.286312
• Prasad, K., Sharma, V., Lackore, K., Jenkins, S. M., Prasad, A., ve Sood, A. (2013). Use of complementary therapies in cardiovascular disease. The American journal of cardiology, 111(3), 339–345. https://doi.org/10.1016/j.amjcard.2012.10.010
• Sayiner, Z. A. (2014). Diabetes Mellitusta Morisky Tedavi Uyum Ölçeği-8’in Türkçe Geçerlilik Güvenilirlik Çalışması ve Hastalarda Tedavi Uyumunu Gösteren Faktörlerle İlişkisinin Saptanması (Tıpta Uzmanlık Tezi). Gaziantep Üniversitesi, Gaziantep.
• TC. Sağlık Bakanlığı. Geleneksel ve tamamlayıcı tıp daire başkanlığı uygulama merkezleri[online]. 2020. https://getatportal.saglik.gov.tr/TR,8501/rehberler.html. Erişim tarihi: 04.04.2023.
• Tümer, A., Dereli, F., ve Demir Uysal, D. (2016). Hipertansiyon hastalarının ilaç tedavisine uyum düzeyleri. Kardiyovasküler Hemşirelik Dergisi, 7(13), 105-113. DOI: 10.5543/khd.2016.58077