COVID-19 Salgını Sürecinde Sağlığın Korunması ve Hastalığın Tedavisinde Geleneksel ve Tamamlayıcı Tıp Uygulamalarının Yeri

Yıl 2023, Cilt: 4 Sayı: 4, 63 - 71, 15.12.2023

Edanur Çak Şeymanur Çelik

https://doi.org/10.53445/batd.1353861

Öz

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) yaşamı tehdit eden bir hastalık olan COVID-19' u Çin ve diğer uluslararası ülkelerde artan vaka ve ölüm oranlarını dayanak göstererek 30 Ocak 2020'de küresel bir halk sağlığı sorunu olarak ilan etmiştir. Dünyaya hızlı bir şekilde yayılan salgının ülkemizdeki ilk vakası 11 Mart 2020'de tespit edilmiştir. Salgının ilk zamanlarında virüsün yayılmasının engellenmesi ve hastalığın tedavisi için ilaç ve aşı bulma çalışmaları yapılmıştır. Ancak korona virüs aşısı bulunana kadar salgın krizinin bir an önce atlatılabilmesi için tüm kaynakların kullanılması gerekiyordu. Bunun için hastaların tedavi uygulamalarına yardımcı olmak, ilaç ve aşı geliştirilinceye kadar hastalığa yakalanma ve ölüm oranlarını en aza indirmek amacıyla bilimsel delillere dayalı geleneksel ve tamamlayıcı tıp yöntemlerinin yararlı olabileceği düşünülmüştür.
Bu derlemede literatür doğrultusunda COVID-19 salgını sürecinde kullanılan geleneksel ve tamamlayıcı tıp yöntemlerinin kullanımı ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

Korona Virüs, Geleneksel Tıp, Tamamlayıcı Tıp, Hastalığı Önleme, Sağlığı Koruma

The Role of Traditional and Complementary Medicine Applications in the Protection of Health and Treatment of Disease During the COVID-19 Epidemic

Öz

The World Health Organization (WHO) declared COVID-19, a life-threatening disease, as a global public health problem on January 30, 2020, citing increasing cases and mortality rates in China and other international countries. The first case of the epidemic, which spread rapidly around the world, was detected in our country on March 11, 2020. At the beginning of the pandemic, efforts were made to find drugs and vaccines to prevent the spread of the virus and to treat the disease. However, until a coronavirus vaccine was found, all resources had to be used to overcome the pandemic crisis as soon as possible. For this, it was thought that complementary and traditional medicine methods based on scientific evidence may be useful to help patients with treatment practices and to minimize the disease and mortality rates until drugs and vaccines are developed.
In this review, the use of complementary and traditional medicine methods used during the COVID-19 outbreak will be discussed in line with the literature.

Anahtar Kelimeler

Coronavirus, Traditional Medicine, Complementary Medicine, Disease Prevention, Health Protection

Kaynakça

• Ağaoğlu, A., İlhan, N. F., & Arslantürk, N. (2020). COVID-19 pandemisinde homeopati uygulaması. Yılmaz N, editör. Yeni Koronavirüsün Tedavisinde ve Önlenmesinde Geleneksel ve Tamamlayıcı Tıp (COVID-19). Ankara: Türkiye Klinikleri, p.61-68.
• Alıcılar, H. E., & Çöl, M. (2020). Yeni koronavirüs salgını: korunmada etkili yaklaşımlar. https://korona.hasuder.org.tr/wpcontent/uploads/Yeni-Koronavir%C3%BCsSalg%C4%B1n%C4%B1-Korunmada-EtkiliYakla%C5%9F%C4%B1mlar.pdf. Erişim Tarihi: 31.08.2023.
• Ali, I., & Alharbi, O. M. (2020). COVID-19: Disease, management, treatment, and social impact. Science of the Total Environment, 728, 138861.
• Ang, L., Lee, H. W., Choi, J. Y., Zhang, J., & Lee, M. S. (2020). Herbal medicine and pattern identification for treating COVID-19: A rapid review of guidelines. Integrative medicine research, 9(2), 100407.
• Azap, A. (2020). COVID-19 Aşıları: Tünelin Ucundaki Işık. Arşiv Kaynak Tarama Dergisi, 29(Özel Sayı), 94-100.
• Cattel, F., Giordano, S., Bertiond, C., Lupia, T., Corcione, S., Scaldaferri, M., & De Rosa, F. G. (2021). Ozone therapy in COVID-19: A narrative review. Virus Research, 198207.
• Ceylan, A. & Karasu, Ç. (2020). Yeni tip koronavirüs COVID-19-a karşı bütüncül tıp yaklaşımları (Mikrobesleyiciler ve redoks düzenleyiciler).
• Yılmaz N, editör. Yeni Koronavirüsün Tedavisinde ve Önlenmesinde Geleneksel ve Tamamlayıcı Tıp (COVID-19). Ankara: Türkiye Klinikleri, p.12-24.
• Chang, H. Y., & Chang, H. L. (2021). A virtual simulation-based educational application about complementary and alternative medicine: A pilot study of nurses' attitudes and communication competency. Nurse Education Today, 97, 104713.
• Cihan, Y. (2020). Radyoterapi alan hastalarda akupunktur tedavisinin radyoterapiye bağlı oluşan yan etkiyi azaltmada rolü. Geleneksel ve Tamamlayıcı Anadolu Tıbbı Dergisi, 2(3), 59-62. 70.
• Cui, H. T., Yu-Ting, L., Li-Ying, G., Xiang-Guo, L., LuShan, W., Jian-Wei, J., ... & Hong-Wu, W. (2020). Traditional Chinese medicine for treatment of coronavirus disease 2019: a review. Traditional Medicine Research, 5(2), 65.
• Dikmen, B. Y., Pat, Y., Dilekoz, E., Summak, G. Y., Kul, O., & Filazi, A. (2020). Covid-19 farmakoterapisi. Veteriner Farmakoloji ve Toksikoloji Derneği Bülteni, 11(2), 80-114. Ercan, B., Güçlü, S., & Yürümez, Y. (2021). Covid-19 güncel tedavi yaklaşımları ve akupunktur. Geleneksel ve Tamamlayıcı Anadolu Tıbbı Dergisi, 3(3), 28-33.
• Fisher, P. (2012). What is homeopathy? An introduction. Frontiers in Bioscience-Elite, 4(5), 1669-1682. Geleneksel ve Tamamlayıcı Tıp Uygulamaları Yönetmeliği, 2014. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2014/10/ 20141027-3-1.pdf. Erişim Tarihi: 08.06.2021.
• Girija, P. L. T., & Sivan, N. (2022). Ayurvedic treatment of COVID-19: a case report. Journal of Ayurveda and Integrative Medicine, 13(1), 100329. Golechha, M. (2020). Time to realize the true potential of Ayurveda against COVID-19. Brain, behavior, and immunity, 87, 130.
• Halim, M., Halim, A., & Tjhin, Y. (2021). COVID-19 Vaccination efficacy and safety literature review. J Clin Med Res, 3(1), 1-10.
• Han, Z., Zhang, Y., Wang, P., Tang, Q., & Zhang, K. (2021). Is acupuncture effective in the treatment of COVID-19-related symptoms? Based on bioinformatics/network topology strategy. Briefings in Bioinformatics, 22(5), bbab110.
• Hançer, A. T., Yilmaz, P., & Yilmaz, M. (2020). New coronavirus (2019-nCoV/COVID-19) and vitamin C. Türkiye Klinikleri. Tıp Bilimleri Dergisi, 40(2), 260-264.
• Hasan, N., Nayem, M. U. M. R., Mohshinuzzaman, M., Biswas, A. H., Kayes, M. E., Hakim, M. A., ... & Alom, M. J. (2020). Homeopathic approach to COVID-19: a review. Malaysian Journal of Medical and Biological Research, 7(2), 81-86.
• Hossain, M. G., Paul, D., Ali, M. A., Huda, M. N., Alam, M. S., Mahmood, S., & Hamooh, B. T. (2020). The perspectives of medicinal plants for COVID19 treatment: a review. Journal of Agricultural Science & Engineering Innovation (JASEI), 1(2), 10-17.
• Izadi, M., Cegolon, L., Javanbakht, M., Sarafzadeh, A., Abolghasemi, H., Alishiri, G., ... & Ghazale, A. H. (2021). Ozone therapy for the treatment of COVID-19 pneumonia: A scoping review. International Immunopharmacology, 92, 107307.
• İbaer, Z. & Kahraman, S. (2023). Covid-19 hastalığı ile evinde karantinaya giren hastaların tercih ettikleri geleneksel yöntemlerin belirlenmesi. Bütünleyici ve Anadolu Tıbbı Dergisi, 4(3): 11 – 22.
• İkizek, M., & Uzuntarla, Y. U. (2020). Medikal ozon tedavisi ve covid-19. Sağlık Akademisyenleri Dergisi, 7(4), 304-310.
• Kalaycı, M. Z., Bayar, B., Çiftci, M. M., Karaağaç, H., Kasımay, A., Sanlı, Z. D., & Derince Zorlu, D. (2020). COVID-19 enfeksiyonunda akupunktur tedavisi. Yılmaz N. editör. Yeni Koronavirüsün Tedavisinde ve Önlenmesinde Geleneksel ve Tamamlayıcı Tıp (COVID-19). Ankara: Türkiye Klinikleri, p.33-41.
• Kantarcı, G. & Yeşilada, E. (2020). COVID-19 enfeksiyonunun profilaksi ve tedavisinde fitoterapinin yeri. Yılmaz N, editör. Yeni Koronavirüsün Tedavisinde ve Önlenmesinde Geleneksel ve Tamamlayıcı Tıp (COVID-19). 1. Baskı. Ankara: Türkiye Klinikleri, p.25-32.
• Kaplan, M. (2020). Covı̇d-19: küresel salgın sürecinde geleneksel ve tamamlayıcı tedavı̇ uygulamaları. Milli Folklor, 16(127), 35-45. Korkmaz, D. H., & Küçükkolbaşı, H. (2013). Diş Hekimliğinde ozon uygulamaları. Atatürk Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Dergisi, 23.
• Kulkarni, V., Sharma, N., Modi, D., Kumar, A., Joshi, J., & Krishnamurthy, N. (2021). A community-based participatory research to assess the feasibility of Ayurveda intervention in patients with mild-tomoderate COVID-19. MedRxiv. doi: https://doi.org/10.1101/2021.01.20.21250198.
• Liu, W. H., Guo, S. N., Wang, F., & Hao, Y. (2020). Understanding of guidance for acupuncture and moxibustion interventions on COVID-19 issued by CAAM. World journal of acupuncturemoxibustion, 30(1), 1-4. 71 Loudon, I. (2006). A brief history of homeopathy. Journal of the Royal Society of Medicine, 99(12), 607-610.
• Mirzaie, A., Halaji, M., Dehkordi, F. S., Ranjbar, R., & Noorbazargan, H. (2020). A narrative literature review on traditional medicine options for treatment of coronavirus disease 2019 (COVID19). Complementary Therapies in Clinical Practice, 40, 101214.
• Nambison, N. K., Nambison, S. N., & Dwivedi, A. D. (2020). Pandemic COVID-19: Homeopathic prevention and treatment experiences. Int J Homoeopath Sci, 4(2), 265-270.
• Polack, F. P., Thomas, S. J., Kitchin, N., Absalon, J., Gurtman, A., Lockhart, S., ... & Gruber, W. C. (2020). Safety and efficacy of the BNT162b2 mRNA Covid-19 vaccine. New England Journal of Medicine, 383(27), 2603-2615.
• Polat, G., & Öztürk, İ. (2021). Current supporting practices in health tourism. Tourism Studies and Social Sciences, 375-391. Rajkumar, R. P. (2020). Ayurveda and COVID-19: Where psychoneuroimmunology and the meaning response meet. Brain, Behavior, and Immunity, 87, 8-9.
• Rastogi, S., Pandey, D. N., & Singh, R. H. (2022). COVID-19 pandemic: A pragmatic plan for Ayurveda intervention. Journal of Ayurveda and Integrative Medicine, 13(1), 100312.
• Shankar, A., Dubey, A., Saini, D., & Prasad, C. P. (2020). Role of complementary and alternative medicine in prevention and treatment of COVID-19: an overhyped hope. Chinese journal of integrative medicine, 26(8), 565.
• Sulaiman, C. T., Deepak, M., Ramesh, P. R., Mahesh, K., Anandan, E. M., & Balachandran, I. (2021). Chemical profiling of selected Ayurveda formulations recommended for COVID-19. BeniSuef University Journal of Basic and Applied Sciences, 10(1), 1-5.
• Şekeroğlu, N. & Gezici, S. (2020). Koronavirüs pandemisi ve Türkiye’nin bazı şifalı bitkileri. Anadolu Kliniği Tıp Bilimleri Dergisi, 25(Special Issue on COVID 19), 163-182.
• Şirin, H., & Özkan, S. (2020). Dünyada ve Türkiye’de COVID-19 epidemiyolojisi. Kulak Burun Boğaz ve Baş Boyun Cerrahisi Dergisi, vol.28, no.2, 6- 13.
• Tanrıverdi, G., Yalçın Gürsoy, M., Özsezer Kaymak, G. (2020). COVID-19 pandemisi ve kültürel yaklaşımlar. Aksayan S, editör. COVID-19 Pandemisi ve Halk Sağlığı Hemşireliği. 1. Baskı. Ankara: Türkiye Klinikleri, p.74- 82.
• Uçar, D., Tayfun, K., Müslümanoğlu, A. Y. & Kalaycı, M. Z. (2020). Coronavirus ve Fitoterapi. Bütünleyici ve Anadolu Tıbbı Dergisi, 1 (2), 49- 57. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/batd/issue/54231/7 11108.
• Uzar, İ. & Uzar, F. (2020). Traditional medicinal plants used for the treatment of viral infections: A short review. Bütünleyici ve Anadolu Tıbbı Dergisi, 1(2), 29-48.
• Wanjarkhedkar, P., Sarade, G., Purandare, B., & Kelkar, D. (2022). A prospective clinical study of an Ayurveda regimen in COVID-19 patients. Journal of Ayurveda and Integrative Medicine, 13(1), 100365.
• Yardımcı, A. B. (2018, 10-13 Ekim). Homeopati bilim midir? Bilim felsefesi açısından bir değerlendirme. 3. Uluslararası Felsefe, Eğitim, Sanat ve Bilim Tarihi Sempozyumunda sunuldu, Giresun.
• Yılmaz, N., Eren, E., & Öz, C. (2020). COVID-19 and Ozone. Cyprus J Med Sci, 5(4), 365-72. Zhang, B., Zhang, K., Tang, Q., Sun, K., & Han, Z. (2020). Acupuncture for breathlessness in COVID-19: a protocol for systematic review and meta-analysis. Medicine, 99(27).
• Zhu, H., Wei, L., & Niu, P. (2020). The novel coronavirus outbreak in Wuhan, China. Global Health Research and Policy, 5, 1-3. doi: https://doi.org/10.1186/s41256-020-00135-6