TEDEBBÜR’ÜN MAHİYETİ, BİREY VE TOPLUM ISLAHI AÇISINDAN ÖNEMİ

Yıl 2020, Cilt: 4 Sayı: 1, 85 - 105, 30.06.2020

Mekki Solmaz

Öz

Mukaddes kitabımız Kur’an, Peygamberimizin en büyük mucizesi, aynı zamanda bizim en büyük dayanağımız ve dinimizin temel kitabıdır. Anlamı ve içeriğiyle tüm insanların ihtiyaç duyduğu iman, itikad, ibadet, muamelat ve ahlak gibi konuları kapsar. Benzerinin meydana getirilmesi mümkün olmayan veciz, insicamlı, intizamlı, ahenkli bir kitaptır. Mana ve lafızdan mürekkep olup bir bütündür. Kur’an bu iki yönüyle muhafaza edilerek günümüze kadar tevatürle gelmiştir. Bu çalışmada Kur’an’ı tedebbür ile okumanın ve düşünmenin gerek fert gerek toplum ıslahı açısından önemine değinilecektir. Kur’an’la iletişimin ve etkileşimin en önemli esaslarından biri onun gayelerini, hedeflerini, fert ve toplumda gerçekleştirmek istediği amaçlarını anlamaktır. Makasıd-ı Kur’an, onun olmazsa olmaz hükmünde olan ve onun hedeflediği temel esaslardır. Özetle Makasıd-ı Kur’an tedebbürün esası ve temelidir. Kur’an’ı anlamaktan maksat tedebbür ve tezekkürdür.

Anahtar Kelimeler

Tedebbür, Mahiyet, Birey, Toplum, Islah

Destekleyen Kurum

DİYANET İŞLERİ BAŞKANLIĞI

The Nature of Tadabbur and its Importance in Terms of Individual and Social Reform ABSTRACT

Öz

Our holy book, the Qur’an, is not only the greatest miracle of the Prophet, but also our greatest support and the basic book of our religion. It covers subjects such as faith, creed, worship, transactions and morality that all people need in terms of meaning and content. It is a terse, coherent, orderly, harmonious book that cannot be created. It is composed of meaning and wording as a whole. The Qur’an has been preserved with these two aspects and has survived to the present day.
In this study, the importance of reading and thinking of the Qur’an with tadabbur will be emphasized both in terms of individual and social reform. One of the most important principles of communication and interaction with the Qur’an is to understand its goals, and the aims that it wants to achieve in individuals and society. The aim of the Qur’an is its essential principles which are the sine qua non of its aims. In short, the Qur’an’s purpose is the esence and basis of tadabbur. The purpose of understanding the Qur’an is tadabbur and tazakkur.

Anahtar Kelimeler

Tadabbur, Nature, Individual, Society, Improvement

Kaynakça

• Abdurrezzak, Ebubekir bin Hemmam es- San’anî, Musannef Abdurrezzak, Nşr. Merkezu’l-Buhus ve takniyetu’l-Malumat. Kahire: Daru’t-Ta’sil, 2018.
• Er- Rufaî, Ahmet, Onların Âlemi, Terc. Abdulkadir Akçiçek, İstanbul: Beyda Yayınevi, trz.
• Merad, Ali, “Islah” Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, 19: 143. İstanbul: TDV Yayınları, 1991.
• Âlûsî, Mahmud Şükrü, Bulûğu’l-Ereb fî Ma’rifeti Ahvali’l-Arab, Nşr. Muhammed Behcet El-Eserî. Beyrut: Dâru’l-Kütübü’l-İlmiyye, trs.
• Aynî, Bedrud’d-Din, Mahmut bin Ahmet bin Musa, Ebu Davud şerhi, Nşr. Halid bin İbrahim. Riyad: Mektebetu’r-Rüşd, 1999.
• Beğavî, Ebu Muhammed Hüseyin b. Mesud, “ Meâlimü’t- Tenzil”, Nşr. Muhammed Abdullah en- Nemr. Riyad: Dâru’t-Tayyibe, 1997.
• Buhari, Muhammed bin İsmail, Sahihi Buhari, Nşr. Mustafa Dib El- Buğa. Beyrut: Daru İbn Kesir, 2009.
• Bursevi, İsmail Hakkı, Ruhu’l-Beyan fi Tefsiri’l-Kur’an, İstanbul: Eser Matbaası,1389.
• Dârimî, Abdullah bin Abdurrahman, Sünen-i Darimi, Thk. Hüseyin Selim Esed Ed-Darani. Kahire: Daru’t-Ta’sil, 1998.
• Ebu Davud, Süleyman bin Eş’as es-Sicistani, Sünen-i Ebu Davud, Thk. Muhammed Muhyeddin Abdulhamid. Beyrut: Daru’l-Fikr, 1998.
• Yazır, Elmalılı Muhammed Hamdi, Hak Dini Kur’an Dili, İstanbul: Eser Neşriyat ve Dağıtım 1982.
• Gazali, Ebu Hamid Muhammed bin Muhammed, İhyau Ulumu’d-Din, Beyrut: Darul Marife, 1998.
• İbn Aşur, Muhammed Tahir, Tefsiru’t-Tahir Ve’t-Tenvir, Tunus: Daru Sahnun, 1989.
• İbn Hacer, Ahmed b. Ali b. Hacer Ebü'l-Fadl el-Askalani, Fethu’l Bari Şerh-i Sahihi'l-Buhâri, Thk. Muhammed Fuad Abdulbaki. Beyrut: Daru’l-Marife, 1379.
• İbn Kayyım, Ebu Abdullah Şemsuddin Muhammed bin Ebubekir, Zadul Mead, Thk. Şuayb Arnavut, Abdulkadir Arnavut. Beyrut: Müessesetu’r-Risale, 2014.
• İbn Kesir, Ebü’l-Fidâ, İmâdüddîn İsmâîl b. Şihâbiddîn Ömer b. Kesîr , Tefsîrü’l-Ķur’ani’l-Azîm, Thk. Sami bin Muhammed es- Selame. Riyad: Daru’t- Tevhid, 1997.
• İbn Mace, Muhammed bin Yezid el-Kazvini, Sünen-i İbn Mace, Thk. Muhammed Fuad Abdulbaki, Beyrut: Daru’l-Fikr, 1987.
• İbn Manzur, Cemaledin Ebu el Fazl Muhammed b. Mükerrem b.Ali b. Ahmed Ebi el Kasım b. Hukba, Lisan’ul- Arab, Nşr. Abdullah Ali el-Kabir vd. Kahire: Dar el- Mearif, tsz.
• İbn Şeybe, Abdullah bin Muhammed bin İbrahim, Musannef İbn Şeybe, Thk. Muhammed Bade’s-Selam Şahin. Burma: Daru Selefiyye, 2003.
• Kutluer, İlhan, “Düşünme” Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, 10: 53. İstanbul: TDV Yayınları, 1991.
• Kurtubi, Ebu Abdullah Muhammed b. Ahmed el-Ensari, el-Câmi’u li Ahkâmi’l-Kur’ân, Thk. Hişam Semir El-Buhari. Beyrut: Dâru’l-Kutub’ul-İlmiyye, 1993.
• Macit, Hasan, Kur’an’a Göre Dört Terim, İlkadım Dergisi, (Kasım, 2016), 340.
• Madazlı, Ahmet, Kur' an okumaktan maksad tedebbür ve tezekkürdür, Erciyes Ün. İlahiyat Fakültesi Dergisi, sayı: 2, Kayseri, 1985, 323-324.
• Mervezi, Muhammed bin Nasr, Muhtasar Kıyamu’l-Leyl, Thk. Ahmet bin Ali El- Makrizi. Pakistan: Darul Hadis, 1988.
• Müslim bin el Haccac, Sahihi Müslim, Thk. Muhammed Fuad Abdulbaki, Beyrut: Daru İhyai’t-Turasi’l-Arabi, 1983.
• Nesaî, Mücteba, Ebu Abdurrahman En-Nesai, Sünen-i Nesai, Thk, Abdul Fettah Ebu Ğudde, Haleb: Mektebu Matbuati İslamiyye, 1986.
• Nevevî, Ebu Zekeriya Yahya b. Şeref, Riyazussalihin, İstanbul:Daru’ş-Şifa, 1998.
• …………., Sahih-i Müslim Bi-Şerhi'n Nevevî, Beyrut: Mektebetü'l-Müsenna, tsz.
• Razi, Fahreddin, Et- Tefsiru’l- Kebir (Mefatihu’l- Ğayb), Beyrut: Daru İhyau’t-Turasi’l-Arabi, H.1425.
• Sa’di, Abdurrahman bin Nasır bin Abdullah, Teysiru’l-Kerimu’r-Rahman Fi Tefsiri Kelamu’l-Menan, Thk. Abdurrahman bin Mualla el-Luveyhık. Beyrut, Müessesetü’r- Risale, 2000.
• Şankitî, Muhammed Emin bin Muhammed Muhtar, Edvau’l-Beyan Fi İdahi’l- Kur’an Bi’l-Kur’an, Nşr. Bekr bin Abdullah Ebu Zeyd. Cidde: Mecmeu’l-Fıkhı’l-İslami, 2014.
• Taberanî, Süleyman bin Ahmed bin Eyyüb, el- Mu’cemu’l- Kebir, Thk. Hamdi Abdulmecid Es-Selefi. Riyad: Mektebetu İbn Teymiyye, 2008.
• Taberi, Ebu Cafer Muhammed b. Cerir, Câmiu’l- Beyan an te’vîlli âyi’l- Kur’an, Thk. Ahmet Muhammed Şakir. Kahire: Daru’l- Hadis, 1987.
• Tirmizi, Muhammed bin İsa, Ebu İsa Es-Sülemi, Sünen-i Tirmizi, Thk. Ahmet Muhammed Şakir. Beyrut: Daru İhyai’t-Turasi’l-Arabi, 1983.
• Zerkeşî, Bedruddin Muhammed bin Abdillah, El Burhân fi Ulûm’il- Kur’an, Thk. Muhammed Ebu’l-Fadl İbrahim. Beyrut: el- Mektebetü’l-Asriyye, 1980.