Şûra Sûresi Örnekleminde Kur'an'da Belâgat

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 1, 150 - 172, 01.06.2021

Uğur Keskin

Öz

İnsanda doğuştan bir meleke olarak var olan belâgat, sözün açık, net ve anlaşılır olmasıdır. Belâgat, aynı zamanda sözün uygun zaman ve mekânda söylenmesidir. Kur’an indiği dönemde Araplarda belâgat ileri düzeye ulaşmıştı. Araplar o dönemde belâgate çok önem veriyor ve bunu birbirlerine üstünlük aracı olarak kullanıyorlardı. Kabilelerin şairleri, onların adeta kahraman-larıydı ve halk üzerinde büyük etkileri vardı. Öyle ki şairler söyledikleri şiirleriyle savaşa ve barışa sebep olabiliyorlardı. Panayırlarda şiir yarışmaları düzenleniyor ve beğenilen şiirler Kâbe’nin duvarına asılıyordu. Belagatin zirvede olduğu bu dönemde Kur’an indi ve belagatiyle meydan okudu. Dönemin en iyi şairleri bile Kur’an’ın belâgati karşısında aciz kalmış ve hayret-lerini gizleyememişlerdi. Kur’an’ı daha iyi anlamak ve Kur’an’daki bu eşsiz belâgatin incelikle-rini ortaya çıkarmak için geçmişten günümüze kadar birçok çalışma yapılmıştır. Bu çalışmada Kur’an’ın sûrelerinden biri olan Şûra Sûresindeki belâgat kavramları ve kullanımları ele alın-mıştır. Ayrıca belâgat ilmi ve Şûra Sûresi hakkında kısaca bilgi verilmiş ve ayetlerde geçen ede-bi sanatlara değinilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Belagat, Fesahat, Kur'an, Şura

Kaynakça

• Akdemir, Hikmet. Belâgat Terimleri Ansiklopedisi. İzmir: Nil Yayınları, 1999.
• Albakr, Dalal Ahmad. Dil ve Belâgat Bağlamında Şuarâ Suresi. Urfa: Harran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Al Karaz, Alaa Aldeen. (2018). İnsan Suresinin Belagat Açısından Tahlili. Karatay Sosyal Araş-tırmalar Dergisi. 1 (2018): 213-236.
• Almond, Ian. İbni Arabi ve Derrida Tasavvuf ve Yapısöküm. çev. Kadir Filiz, İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2019.
• Ataman, Murat. Fâtiha Sûresi'nin Arap Dili Açısından Tahlili. Bursa: Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2016.
• Altuntaş, Halil - Şahin, Muzaffer. Kur’an-ı Kerim Meâli. (Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayın-ları, 12. basım, 2011.
• Aristoteles, Retorik. Çev. Mehmet H. Doğan. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2000.
• Belsey, Catherine. Postyapısalcılık. çev. Nursu Örge Ankara: Dost Kitabevi Yayınları, 2013.
• Bolelli, Nusrettin. Belâgat. İstanbul: İFAV Yayınları, 2015.
• Bulut, Ali. Belagati Müyessera Meyani Beyan Bedi. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fa-kültesi Vakfı Yayınları, 2020.
• Câhiz. Cimriler Kitabı. çev. Selahattin Hacıoğlu, İstanbul: Karbon Kitaplar, 2020a.
• Câhiz. Giysiler, Kitaplar, Öğretmenler ve Şarkıcı Kızlar Kitabı. çev. Muharrem Hilmi Özev, İs-tanbul: Karbon Kitaplar, 2020b.
• el-Câhiz, Ebu Osman. Ahlak ve Eğitimi. çev. Ersan Urcan İstanbul: Veciz Yayınları, 2019.
• Cesur, Süleyman. Arap Dili ve Belagatinde Tıbak Sanatı. Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2015.
• el-Cevherî, İsmail b. Hammad. es-Sıhâh Tâcu’l-Luğa ve Sıhâhu’l-Arabiyye. Thk. Ahmed Abdulğa-fur ‘Attar, Daru’l-İlmi li’l-Melâyîn, Beyrut, 1984.
• Çağmar, M. Edip. Arap Belâgatinde Te’kîd. Urfa: Harran Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2003.
• Çelik, Cihat. Şevkânî'nin Fethü’l-Kadîr'inde Furkân ve Şuarâ Sûrelerindeki Kıraat Farklılıkları. İzmir: İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2017.
• Çögenli, M. Sadi. Kur’an’ın Dil Yapısı Sarf-Nahiv-Belagat. Erzurum: Zafer Form Ofset Yayınevi, 2019.
• Dikici, Recep. Arapça Belagat Kaynakları. İstanbul: Maruf Yayınları, 2016.
• Doğan, Yusuf. “Tenvirin Kur’an Belagatindeki Yeri”. Gaziosmanpaşa Üniversitesi İlahiyat Fakül-tesi Dergisi. 2/2 (2014): 257-308.
• Ece, Abdurrahman. ““Bana Cevâmiuʿl-Kelim (Özlü Sözler) Verildi” Hadisinin Tahlili”. FSM İlmî Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi. 13 (2019): 57-89.
• el-Fîrûzâbâdî. el-Kâmûsu’l-Muhît, Muessesetu’r-Risâle, Beyrut, 1986.
• Harîrî. Makamat Veciz Anekdotlar. çev. Sabri Sevsevil. İstanbul: Kabalcı Yayıncılık, 2012.
• el-Hâşimî, Ahmed. Cevâhiru’l-Belâga, el-Mektebetu’l-Asriyye, Beyrut, 1999.
• İbn Abdirabbih. Nükteler ve Mizahi Öyküler. çev. Erkan Avşar, İstanbul: Karbon Kitaplar, 2020.
• İbn Manzûr, Lisânu’l-‘arab, Thk. Emin Muhammed Abdu’l-Vehhâb-Muhammed Sadık el-‘Ubeydî, Daru İhyai’t-Turâsi’l-Arabî, Beyrut, 1996.
• İbnu’l Mukaffa. İslam Siyaset Üslubu. çev. Vecdi Akyüz İstanbul: Dergâh Yayınları, 2018.
• İnalcık, Halil. Şair ve PatronPatrimonyal Devlet ve Sanat Üzerinde Sosyolojik Bir İnceleme. An-kara: Doğu Batı Yayınları, 2018.
• Kablan, Süleyman, Arap Dili ve Belagatında Mecâz-ı Mürsel ve Alâkaları. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2006.
• Kalkıyle, Abdulazîz. el-Belâgatu’l-Istılâhiyye, Daru’l-Fikri’l-Arabi, Kahire, 1992.
• Karamollaoğlu, Fatma Serap. Meani İlmi. İstanbul: İşaret Yayınları, 2017.
• el-Kazvînî, el-Hatîb. el-Îdâh fî Ulûmi’l-Belâga, Daru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut, 2003.
• Kızıklı, Zafer. Arap Belâgatinde Teşbîh ve Mecâz. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 1997.
• Kurban, Nur Ahmet. “Vahiy Kavramının Belirlenmesinde Şûrâ Sûresi 51. Âyetin Önemi Üzerine İnceleme”. Journal of Islamic Research. 30/2 (2019): 205-225.
• Öztürk, Mustafa. “Kur’an Dilinde Kinaye ve Ta’riz”. İslami İlimler Dergisi. 8/1 (2013): 113-138.
• Razi, Fahreddin. İbn Sina Arifler ve Olağanüstü Sırları, çev. Ömer Türker İstanbul: Hayykitap, 2018.
• Recaizade Mahmud Ekrem. Talim-i Edebiyat. Sivas: Asitan Yayıncılık, 2011.
• es-Sâbûnî, Muhammed Ali. Safvetu't-Tefâsîr, Daru'l-Kur'ân el-Kerîm, Beyrut, 1981.
• Sadi-i Şirazi – Allame Zemahşeri. Bostan ve Gülistan & Altın Küpeler. çev. Yakup Kenan Necef-zade İstanbul: Bedir Yayınevi, 2004.
• Saraç, M. Ali Yekta. Klasik Edebiyat Bilgisi Belagat. İstanbul: Gökkubbe Yayınları, 2013.
• Sladek, Ondrej. Teoriden Teoriye Prag Ekolü’nün Yapısalcı Poetikası ve Dönüşümü, çev. Bahar Dervişcemaloğlu, İstanbul: Dergâh Yayınları, 2020.
• Tanman, Hülya. İslam Düşüncesinde Hermes ve İbnü’l-Arabi’de Hermetizm. Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Tuncel, Emrullah. Arap Dili ve Belâgatinde Mübâlağa. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2008.
• Uzun, Tacettin vd. Anlatımlı Belâgat. Konya: Sebat Ofset Matbaacılık, 2008.
• Wittgenstein, Ludwig. Felsefi Soruşturmalar. çev. Haluk Barışcan, İstanbul: Metis Yayınları, 2020.
• Vehbe, Mecdî - el-Muhendis, Kâmil. Mu‘cemu’l-Mustalahât el-‘Arabiyye fi’l-Lugati ve’l-Edeb. Mektebetu Lübnan, 1979.
• Yerinde, Adem. “Belâgat İlminde Müşâkele Sanatı”. Usûl İslâm Araştırmaları Dergisi. 30 (2018): 7-30.
• Yıldırım, Hamza. “İsra Suresi Ahlak Muhtevalı Ayetlerin Belagat Yönünden Tahlili ve Bunun Kur’an İrşadındaki Tesiri”. TURAN-SAM, 33 (2017): 148-163.
• Yücel, Tahsin. Yapısalcılık. İstanbul: Can Yayınları, 2020.
• Yüksel, Ahmet. Arap Dilinde Atıf ve Atıf Harfleri. Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 1999.