Necm Suresinde İ‘Câzü’l-Kur’an

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 2, 426 - 454, 14.12.2021

Mehmet Hadin Turabi

Öz

Hz. Peygamber’in en muazzam mucizesi olan Kur’an, belâğî incelikleri ihtiva eden mucizü’l-beyân bir kitaptır. Araştırmanın hedefi Necm suresinde âyetlerdeki maksut manaların birbirine olan ahenk ve intibakını sağlamada etkisi olan belâğî üslupları tespit etmek, suredeki farklı kelime kullanımlarını i‘câzü’l-Kur’ân açısından tahlil ederek açıklamaktır. Bu bağlamda üslubu, nazmı ve belâğî incelikleriyle Araplarda büyük bir etki yaratan mezkûr sure, müfessirlerin de dikkatini celp etmiştir. Bu sebeple çalışmamızda ilgili âlimlerin sureyle ilgili belâgat, fesahat ve i‘câz açısından görüşleri özetlenmeye çalışılacaktır. Âyetlerdeki taksimat, iltifat ve tekrarın duygulara olan hüsn-ü tesiri açıklanacaktır. Ayrıca Kur’an nazmının maksut manaları ifade etmede bazı kelimeleri seçmesindeki sebep ve hikmetlere değinilecektir. Şüphesiz Kur’an-î tabirin güzelliği muhatapların ruhlarına derin nüfuz ederek Allah’ın emirlerine sımsıkı bağlanmalarını sağlamıştır. Dolayısıyla inanıp emirlerini harfiyen yerine getirdikleri Allah’ın kelâmına tamamen teslim olmakla neticelenmiştir. Söz konusu sure üstün vasıfları kendinde barındıran i‘câzü’l-Kur’an’ın eşsiz bir örneğidir.

Anahtar Kelimeler

Kur'an,, Necm Suresi,, Arap Dili,, İ'câz,, Belâgat.

Kaynakça

• Abdülvahid Salih, Behcet, el-İ‘rabü'l-Mufassal li-Kitâbillahi'l-Mürettel, Ammân: Dâr’ul- Fikr, 1413/1993. Âlûsî, Ebü’s-Senâ Şihâbüddîn Mahmûd b. Abdillâh b. Mahmûd el-Hüseynî, Rûhu’l- Me‘ânî fî Tefsîri’lKur’âni’l-‘Azîm ve’s-Seb‘i’l-Mesânî, Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye, 1414/1994.
• Cürcânî, Ebû Bekr Abdülkāhir b. Abdirrahmân b. Muhammed, Delâʾilü'l-İʿcâz, thk. Mahmûd Muhammed Şâkir, Kahire: Matbaatü’l-Medenî, 1412/1992.
• Diyanet İşleri Başkanlığı, Dini Yayınlar Dairesi Başkanlığı, Kur’ân Yolu Meali ve Tefsiri, Saray Matabaacılık Ltd. Şti. Ankara 2007.
• Ebüssuûd Efendi, Muhammed b. Muhammed b. Mustafa el-İskilibî el-İmâdî, İrşâdü’l- ‘Akli’s-Selîm ilâ Mezâya’l-Kitâbi’l-Kerîm, Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye, 1419/1999.
• Ebû Musa, Muhammed Muhammed, Delâlâtu’t-Terâkîb, Kahire: Mektebetu Vehbetü’l- Kahire, 1429/2008.
• Endelüsî, Ebû Muhammed Abdülhak b. Gālib b. Abdirrahmân b. Gālib el-Muhâribî el- Gırnâtî, el-Muharrerü’l-Vecîz fî Tefsîri’l-Kitâbi’l-‘Azîz, thk. Abdu’s-Selâm Abdu’ş-Şâfî Muhammed, Beyrut: Dâru'l-Kutubi'l-İlmiyye, 1422/2001.
• İbn Hişâm, Ebû Muhammed Cemâlüddîn Abdülmelik b. Hişâm b. Eyyûb el-Himyerî el-Meâfirî el-Basrî el-Mısrî, es-Sîretü’n-Nebeviyye, thk. Mustafa es-Sekâ, İbrahim el-Ebyârî, Abdülhafîz eş-Şelebî, Kahire: Mektebetu ve Matba‘atu Mustafa el-Bâbî el-Halebî, 1374/1955.
• İbn Aşûr, Muhammed et-Tâhir b. Muhammed b. Muhammed et-Tâhir et-Tûnisî, et-Tahrîr ve’t-Tenvîr, Tûnus: Dâr Mahnûn, 1417/1997.
• Sabunî, Muhammed Ali, Safvetü’t-Tefâsîr, Cidde, Müessetü’t-Tibâe ve’s-Sehâfe ve’n-Neşr, 1404/1984.
• Sâidî, Abdü’l-Müteâl, en-Nazm’ül-Kur’an’î, Kahire: Mektebetül-Adâb, Basım Tarihi Belli Değil.
• Sâfî, Mahmûd, el-Cedvel fi İ'rabi'l-Kur'an, Beyrut: Dâru’r-Raşîd, 1415/1995.
• Sâvî, Ahmed b. Muhammed el-Mâlikî el-Halvetî, Hâşiyetü’ṣ-Sâvî ‘alâ Tefsîri’l-Celâleyn, thk.
• Sıdkî Cemîl el-Attâr, Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1426/2005.
• eş-Şâzilî, Seyyid b. Kutb b. İbrâhîm b. Hüseyn, Fî Zılâli’l-Kurʾân, Beyrut: Dâru’ş- Şurûk, 1406/1986.
• Kuşeyrî, Ebü’l-Kâsım Zeynülislâm Abdülkerîm b. Hevâzin b. Abdilmelik, Letâ’ifü’l- İşârât, thk. Abdullatif Abdurrahmân, Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye, 1420/2000.
• Zemahşerî, Ebü’l-Kâsım Mahmûd b. Ömer b. Muhammed el-Hârizmî, el-Keşşâf ‘an Hakâik-i Ğavâmizi’t-Tenzîli ve ‘Uyûni’l-Ekâvîli fî Vücûhi’t-Te’vîl, Beyrût: Dâr’ul-fikr, 1397/1977.