Hadis-fıkıh ilişkisi bağlamında tartışılan en önemli konulardan biri, fıkıh sahasında münekkit muhaddisler tarafından eleştirilere konu olan rivayetlerin kullanımıdır. Bu makalede, Hanbelî mezhebinin en meşhur fıkıh eserlerinden biri olan İbn Kudâme’nin el-Muğnî adlı eserinin, ibadetler bölümünde Hanbelî mezhebinin delil olarak kullandığı ve en az bir münekkit tarafından uydurma olduğu belirtilen rivayetlerin tespiti ve değerlendirilmesi hedeflenmektedir. Böylece Hanbelî fıkıh eserleri arasında temsil gücü yüksek bir eser üzerinden söz konusu rivayetlerin ne oranda hangi konularda ne amaçla kullanıldığı konusunda genel bir perspektif sunulması amaçlanmaktadır. Araştırmada öncelikle mezkûr eserin ibadetler bölümünde yer alan ve Hanbelîler tarafından kullanılan rivayetler incelenmiş ve isnadında en az bir münekkit tarafından hadis uydurduğu belirtilen râvilerin yer aldığı isnadlar mevzû olarak değerlendirilmiştir. Ayrıca geçmiş ve günümüz münekkit ve araştırmacılarının söz konusu hadisler hakkında yaptıkları değerlendirmelerden de destekleyici veriler olarak istifade edilmiştir. Bu doğrultuda el-Muğnî adlı eserin ibadetler bölümünde en az bir münekkit tarafından uydurma olduğu belirtilen 23 rivayeti Hanbelîlerin delil olarak kullandıkları saptanmıştır. Ayrıca bu tür rivayetlerin zikredilme amaçları incelenmiş; 10’unun müstehap, 8’inin câiz, 2’sinin vâcip, 2’sinin mekruh, 1’inin sünnet hükmüne delil olarak kullanıldığı görülmüştür. Yalnızca 11’i ilgili hükmün tek delili konumunda iken 12’isi konu hakkında diğer rivayetlerle birlikte kullanılmıştır.
Begavî, Ebû Muhammed Muhyissünne el-Hüseyn b. Mes‘ûd b. Muhammed el-Ferrâ’ el-. Şerḥu’s-sünne. nşr. Muhammed Züheyr eş-Şâvîş, Şuayb el-Arnaût. 15 Cilt. Beyrut: Mektebetü’l-İslâmî, 1403.
Beyhakî, Ebû Bekr Ahmed b. Hüseyn el-. es-Sünenü’l-kübrâ. nşr. Muhammed Abdülkadir Atâ. 11 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-ʿİlmiyye, ts.
Beyhakî, Ebû Bekr Ahmed el-. es-Sünenü’l-kübrâʿ. nşr. Muhammed Abdülkadir Atâ. 10 Cilt. Mekke: Mektebetü Dâri’l-Bâz, 1414.
Ebû Dâvûd, Süleymân b. el- Eşᶜas b. İshâk es-Sicistânî. el-Merâsîl. nşr. Şuayb el-Arnavût. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1408.
Ebû Yaᶜlâ el-Ferrâɔ, Muhammed b. el-Hüseyn b. Muhammed b. Halef. el-Mesâʾilü’l-fıḳhiyye min Kitâbi’r-Rivâyeteyn ve’l-vecheyn. ed. Abdülkerîm b. Muhammed el-Lâhim. 3 Cilt. Riyad: Mektebetü’l-Me’arif, 1405.
Ebû Yaᶜlâ el-Ferrâɔ, Muhammed b. el-Hüseyn b. Muhammed b. Halef. et-Taʿlîḳu’l-kebîr fi’l-mesâʾili’l-ḫilâfiyye beyne’l-eʾimme. 3 Cilt. Dımaşk: Dâru’n-Nevâdir, 1. Basım, 1435.
Ebû Yaʿlâ, Ahmed b. Alî. Müsnedü Ebî Yaʿlâ. nşr. Hüseyin Selîm Esed. 13 Cilt. Dımaşk: Dârü’l-Meʾmûn li’t-Turâs, 1410.
Hâşimî, Şerif Muhammed b. Ahmed b. Muhammed b. Ebû Musa el-. Kitâbü’l-irşâd ilâ sebili’r-reşâd. nşr. Abdullah b. Abdullah el-Muhsin et-Türkî. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1419.
Irâkī, Ebü’l-Fazl Zeynüddîn Abdürrahîm b. el-Hüseyn b. Abdirrahmân el-. Taḫrîcu eḥâdîs̱i’l-İḥyâʾ/el-Muğnî ʿan ḥamli’l-esfâr. Beyrut: Daru İbn Hazm, 1426.
İbn Adî, Ebû Ahmed Abdullah. el-Kâmil fî ḍuʿafâʾi’r-ricâl. nşr. Adil Ahmed Abdülmevcûd - Ali Muhammed Muᶜavviz. 9 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-ᶜİlmiyye, 1418.
İbn Irâk, Ebü’l-Hasen Nûruddîn Alî b. Muhammed b. Alî el-Kinânî ed-Dımaşkī. Tenzîhü’ş-şerîʿati’l-merfûʿa ʿani’l-aḫbâri’ş-şenîʿati’l-mevżûʿa. nşr. Abdülvehhab Abdüllatif,Abdullah Muhammed Sıddık. 2 Cilt. Beyrut: Darü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1399.
İbn Ebî Hâtim, Ebû Muhammed Abdurrahmân er-Râzî. el-Cerḥ ve’t-taᶜdîl. 9 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-ᶜİlmiyye (Haydarâbâd: Matbaᶜatü Meclisi Dâirati’l-Meârifi’l-Osmaniyye, 1371/1952-1373/1953’ün ofseti), 1371.
İbn Ebî Hâtim, Ebû Muhammed Abdurrahmân er-Râzî. Kitâbü’l-ᶜİlel. nşr. Saîd b. Abdillah el-Hümeyyid, Hâlid b. Abdirrahman el-Cersî. 7 Cilt. Riyad: Metâbiu’l-Humeydî, 1427.
İbn Hacer, Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed el-Askalânî. el-Meṭâlibü’l-ᶜâliye bi zevâɔidi’l-mesânidi’s̱-s̱emâniye. nşr. Kâsım b. Salih el-Kâsım. 11 Cilt. Riyad: Dârü’l-Âsıme, 1420/2000.
İbn Hacer, Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed el-Askalânî. Fetḥü’l-bârî şerḥu Saḥiḥi’l-Buḫârî. nşr. Abdülaziz b. Abdullah b. Abdurrahman b. Bâz, Muhammed Fuâd Abdülbâkî, Muhibbüddin el-Hatîb. 13 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Maᶜrife, 1379/1960.
İbn Hacer, Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed el-Askalânî. Lisânü’l-Mîzân. nşr. Abdülfettâh Ebû Gudde. 10 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Beşâɔiri’l-İslâmiyye, 1423.
İbn Hacer, Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed el-Askalânî. Taḳrîbü’t-Tehẕîb. nşr. Muhammed ᶜAvvâme. Haleb: Dârü’r-Reşîd, 1412.
İbn Hacer, Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed el-Askalânî. Tehẕîbü’t-Tehẕîb. 12 Cilt. Haydarâbâd: Matbaʿatü’l-Meclis Dâ’iratü’l-Meʿârifin-Nizâmiyye, 1325.
İbn Hacer, Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed el-Askalânî. Telḫîṣü’l-ḥabîr fi taḫrîci’l eḥâdîs̱i’r-rafiᶜl-kebîr. 4 Cilt. Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1419.
İbn Hacer el-ᶜAskalânî, Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed. ed-Dirâye fî taḫrîci eḥâdîs̱i’l-Hidâye. 2 Cilt. Beyrut: Darü’l-Maᶜrife, ts.
İbn Hacer el-ᶜAskalânî, Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed. Netâʾicü’l-efkâr fî taḫrîci eḥâdîs̱i’l-Eẕkâr. nşr. Hamdî b. Abdülmecîd es-Selefî. 5 Cilt. Dımaşk, Beyrut: Daru İbn Kesir, 1429.
İbn Hanbel, Ebû Abdillah Ahmed. Müsnedu Aḥmed b. Ḥanbel. nşr. Şuʿayb Arnaʾût v.dğr. 50 Cilt. Beyrut: Müʾessesetü’r-Risâle, 1416.
İbn Huzeyme, Ebû Bekr Muhammed. Ṣaḥîḥu İbn Ḫuzeyme. nşr. Muhammed Mustafa el-Aʿzamî. 4 Cilt. Beyrut: el-Mektebetü’l-İslâmî, 1390.
İbn Kayyim, Ebu Abdillah Şemsüddin Muhammed el-Cevziyye. İᶜlâmü’l-müvaḳiᶜîn ᶜan rabbi’l-ᶜâlemîn. nşr. Tâhâ Abdurraûf Saᶜd. 4 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Cîl, 1393.
İbn Kayyim, Ebu Abdillah Şemsüddin Muhammed el-Cevziyye. Menârü’l-Münîf fi’ṣ-ṣaḫîḫi ve’d-daîf. nşr. ᶜAbdül-fettâh ebû Gudde. Haleb: Mektebetu’l Matbuᶜati’l-İslamiyye, 1403.
İbn Kudâme, Ebû Muhammed Muvaffakuddîn Abdullah. el-Muġnî. 10 Cilt. Kahire: Mektebetü’l-Kâhire, 1388.
İbn Kudâme, Ebû Muhammed Muvaffakuddîn Abdullāh b. Ahmed b. Muhammed b. Kudâme el-Cemmâîlî el-Makdisî. el-Muğnî. Kahire: Daru’l-kütübi’l-ilmiye, 2012.
İbn Mâce, Ebû Abdillâh Muhammed. Sünenü İbn Mâce. nşr. Şuᶜayb Arnâut v.dğr. 5 Cilt. Beyrut: Daru’l-Risaleti’l-Alemiyye, 1430.
İbn Receb, Ebü’l-Ferec Zeynüddîn Abdurrahmân el-Hanbelî. Fetḥü’l-bârî şerḥi Saḥîḥ-i Buḫarî. nşr. Mecdî b. Abdülhalik Şafii ve ötekiler. 7 Cilt. Medine: Mektebetü’l-Gurabâi’l-Eseriyye, 1417.
İbnü’l-Mülakkın, Ebu Hafs Sirâceddin Ömer b. Ali b. Ahmed. el-Bedrü’l-münîr fî taḫrîci’l-eḥâdîsi ve’l-âs̱âri’l-vâḳıᶜa fî’ş-şerḥi’l-kebîr. nşr. Mustafa Ebu’l-Gayt Abdülhay, Abdullah b. Süleyman, Yasir b. Kemal. 9 Cilt. Riyad: Dâru’l-Hicre, 1425.
İbnü’n-Neccâr, Muhammed b. Ahmed b Ahmed b Abdülazîz Ali el-Futuhi. Muḫtaṣaru’t-Taḥrîr Şerḥu’l-Kevkebi’l-Munîr. thk. Muhammed ez-Zühaylî. 4 Cilt. b.y.: Mektebetu’l-ʿAbîkân, 1418/1997.
İbnü’s-Salâh, Ebû Amr Takıyyüddîn Osmân b. Salâhiddîn. Muḳaddimetü İbni’ṣ-Ṣalâḥ. nşr. Aişe Abdurrahman. Kahire: Dârü’l-Meᶜârif, 1411/1990.
Kelvezânî, Ebü’l-Hattâb Mahfûz b. Ahmed b. el-Hasen el-. el-Hidâye. nşr. Abdüllatif Hemim, Mahir Yasin Fahl. 1 Cilt. Kuveyt: Müessesetü Ğuras, 1. Basım, 1425.
Mübârekfûrî, Muhammed b. Abdurrahman b. Abdurrahîm el-. Tuḥfetü’l-aḥveẕî bi-şerḥi Câmiᶜi’t-Tirmiẕî. 10 Cilt. Beyrut: Daru’l-kütübi’l-ᶜilmiyye, 1410.
Müslim, Ebü’l-Hüseyn Müslim b. el-Haccâc. el-Câmiʿu’ṣ-ṣaḥîḥ. nşr. Muhammed Fuâd Abdülbâkī. Kahire: y.y., 1374-75/1955-56.
Müttakî, Alî b. Hüsâmiddîn b. Abdilmelik b. Kadîhân el-. Kenzü’l-ᶜummâl fî süneni’l-aḳvâl ve’l-efᶜâl. nşr. Bekrî Hayyânî ve Saffet es-Sekkâ. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1401.
Nevevî, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ en-. Ṣaḥîḥu Müslim bi Şerḥi’n-Nevevî. nşr. Ebû Süheyb Muhammed b. Sâmih. 18 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-‘Arabî, 1392.
Nîsâbûrî, Ebû Abdillâh Muhammed el-Hâkim en-. el-Müstedrek ᶜale’ṣ-Ṣaḥîḥayn. nşr. Mustafa Abdülkâdir ᶜAtâ. 4 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-ᶜİlmiyye, 1410.
Özmen, Ramazan. “Ahmed b. Hanbel ve Zayıf Hadis’le Amel Meselesi”. Yüzüncü Yıl Üniversitesi İlahiyat Fakültesi 5/6 (2017), 1-15.
Sa‘lebî, Ebû İshâk Ahmed b. Muhammed b. İbrâhîm es-. el-Keşf ve’l-beyân ʿan tefsîri’l-Ḳurʾân. nşr. Ebû Muhammed b. Âşûr. 10 Cilt. Beyrut, Lübnan: Daru İhyai’t-Türasi’l-Arabi, 1422.
San‘ânî, Ebû İbrâhîm İzzüddîn Muhammed b. el-İmâm el-Mütevekkil-Alellāh İsmâîl es-. et-Tenvîr şerḥu Câmiʿi’ṣ-ṣaġîr. nşr. Muhammed İshak Muhammed İbrahim. 11 Cilt. Riyâd: Mektebetü Dâru’l-İslamiyye, 1432.
Sehâvî, Ebü’l-Hayr Şemsüddîn Muhammed es-. el-Maḳâṣıdü’l-ḥasene fî beyâni kes̱îrin mine’l-eḥâdîs̱i’l-müştehire ᶜale’l-elsine. Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî, 1405.
Sindî, Muhammed b. Abdilhâdî es-. Kifâyetu’l-ḥâce fî şerḥi süneni İbn Mâce. b.y.: y.y., ts.
One of the most important issues discussed in the context of the hadith-fiqh relationship is the use of narrations that are criticized by critical hadith scholars in the field of fiqh. This article aims to identify and evaluate the narrations that are used as evidence by the Hanbali school in the worship section of Ibn Qudama’s work, al-Mughni, and are stated to be fabricated by at least one critic. Thus, it is intended to provide a general perspective on how much and for what purposes these narrations are used in a work that has high representative power among Hanbali fiqh works. In the research, firstly, the narrations used by Hanbalis in the worship section of the mentioned work were examined, and the chains of transmission that include narrators who are stated to have fabricated hadiths by at least one critic were evaluated as fabricated. In addition, evaluations made by past and present critics and researchers about these hadiths were also utilized as supporting data. Accordingly, it has been determined that 23 narrations stated to be fabricated by at least one critic are used as evidence by Hanbalis in the worship section of al-Mughni. Furthermore, the purposes of mentioning these types of narrations have been examined; it has been observed that 10 are used as evidence for mustahab (commendable) rulings, 8 for permissible (jaiz) rulings, 2 for obligatory (wajib) rulings, 2 for disliked (makruh) rulings, and 1 for sunnah (prophetic tradition) rulings. While only 11 are positioned as the sole evidence for the relevant ruling, 12 are used in conjunction with other narrations on the subject.
Begavî, Ebû Muhammed Muhyissünne el-Hüseyn b. Mes‘ûd b. Muhammed el-Ferrâ’ el-. Şerḥu’s-sünne. nşr. Muhammed Züheyr eş-Şâvîş, Şuayb el-Arnaût. 15 Cilt. Beyrut: Mektebetü’l-İslâmî, 1403.
Beyhakî, Ebû Bekr Ahmed b. Hüseyn el-. es-Sünenü’l-kübrâ. nşr. Muhammed Abdülkadir Atâ. 11 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-ʿİlmiyye, ts.
Beyhakî, Ebû Bekr Ahmed el-. es-Sünenü’l-kübrâʿ. nşr. Muhammed Abdülkadir Atâ. 10 Cilt. Mekke: Mektebetü Dâri’l-Bâz, 1414.
Ebû Dâvûd, Süleymân b. el- Eşᶜas b. İshâk es-Sicistânî. el-Merâsîl. nşr. Şuayb el-Arnavût. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1408.
Ebû Yaᶜlâ el-Ferrâɔ, Muhammed b. el-Hüseyn b. Muhammed b. Halef. el-Mesâʾilü’l-fıḳhiyye min Kitâbi’r-Rivâyeteyn ve’l-vecheyn. ed. Abdülkerîm b. Muhammed el-Lâhim. 3 Cilt. Riyad: Mektebetü’l-Me’arif, 1405.
Ebû Yaᶜlâ el-Ferrâɔ, Muhammed b. el-Hüseyn b. Muhammed b. Halef. et-Taʿlîḳu’l-kebîr fi’l-mesâʾili’l-ḫilâfiyye beyne’l-eʾimme. 3 Cilt. Dımaşk: Dâru’n-Nevâdir, 1. Basım, 1435.
Ebû Yaʿlâ, Ahmed b. Alî. Müsnedü Ebî Yaʿlâ. nşr. Hüseyin Selîm Esed. 13 Cilt. Dımaşk: Dârü’l-Meʾmûn li’t-Turâs, 1410.
Hâşimî, Şerif Muhammed b. Ahmed b. Muhammed b. Ebû Musa el-. Kitâbü’l-irşâd ilâ sebili’r-reşâd. nşr. Abdullah b. Abdullah el-Muhsin et-Türkî. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1419.
Irâkī, Ebü’l-Fazl Zeynüddîn Abdürrahîm b. el-Hüseyn b. Abdirrahmân el-. Taḫrîcu eḥâdîs̱i’l-İḥyâʾ/el-Muğnî ʿan ḥamli’l-esfâr. Beyrut: Daru İbn Hazm, 1426.
İbn Adî, Ebû Ahmed Abdullah. el-Kâmil fî ḍuʿafâʾi’r-ricâl. nşr. Adil Ahmed Abdülmevcûd - Ali Muhammed Muᶜavviz. 9 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-ᶜİlmiyye, 1418.
İbn Irâk, Ebü’l-Hasen Nûruddîn Alî b. Muhammed b. Alî el-Kinânî ed-Dımaşkī. Tenzîhü’ş-şerîʿati’l-merfûʿa ʿani’l-aḫbâri’ş-şenîʿati’l-mevżûʿa. nşr. Abdülvehhab Abdüllatif,Abdullah Muhammed Sıddık. 2 Cilt. Beyrut: Darü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1399.
İbn Ebî Hâtim, Ebû Muhammed Abdurrahmân er-Râzî. el-Cerḥ ve’t-taᶜdîl. 9 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-ᶜİlmiyye (Haydarâbâd: Matbaᶜatü Meclisi Dâirati’l-Meârifi’l-Osmaniyye, 1371/1952-1373/1953’ün ofseti), 1371.
İbn Ebî Hâtim, Ebû Muhammed Abdurrahmân er-Râzî. Kitâbü’l-ᶜİlel. nşr. Saîd b. Abdillah el-Hümeyyid, Hâlid b. Abdirrahman el-Cersî. 7 Cilt. Riyad: Metâbiu’l-Humeydî, 1427.
İbn Hacer, Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed el-Askalânî. el-Meṭâlibü’l-ᶜâliye bi zevâɔidi’l-mesânidi’s̱-s̱emâniye. nşr. Kâsım b. Salih el-Kâsım. 11 Cilt. Riyad: Dârü’l-Âsıme, 1420/2000.
İbn Hacer, Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed el-Askalânî. Fetḥü’l-bârî şerḥu Saḥiḥi’l-Buḫârî. nşr. Abdülaziz b. Abdullah b. Abdurrahman b. Bâz, Muhammed Fuâd Abdülbâkî, Muhibbüddin el-Hatîb. 13 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Maᶜrife, 1379/1960.
İbn Hacer, Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed el-Askalânî. Lisânü’l-Mîzân. nşr. Abdülfettâh Ebû Gudde. 10 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Beşâɔiri’l-İslâmiyye, 1423.
İbn Hacer, Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed el-Askalânî. Taḳrîbü’t-Tehẕîb. nşr. Muhammed ᶜAvvâme. Haleb: Dârü’r-Reşîd, 1412.
İbn Hacer, Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed el-Askalânî. Tehẕîbü’t-Tehẕîb. 12 Cilt. Haydarâbâd: Matbaʿatü’l-Meclis Dâ’iratü’l-Meʿârifin-Nizâmiyye, 1325.
İbn Hacer, Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed el-Askalânî. Telḫîṣü’l-ḥabîr fi taḫrîci’l eḥâdîs̱i’r-rafiᶜl-kebîr. 4 Cilt. Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1419.
İbn Hacer el-ᶜAskalânî, Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed. ed-Dirâye fî taḫrîci eḥâdîs̱i’l-Hidâye. 2 Cilt. Beyrut: Darü’l-Maᶜrife, ts.
İbn Hacer el-ᶜAskalânî, Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed. Netâʾicü’l-efkâr fî taḫrîci eḥâdîs̱i’l-Eẕkâr. nşr. Hamdî b. Abdülmecîd es-Selefî. 5 Cilt. Dımaşk, Beyrut: Daru İbn Kesir, 1429.
İbn Hanbel, Ebû Abdillah Ahmed. Müsnedu Aḥmed b. Ḥanbel. nşr. Şuʿayb Arnaʾût v.dğr. 50 Cilt. Beyrut: Müʾessesetü’r-Risâle, 1416.
İbn Huzeyme, Ebû Bekr Muhammed. Ṣaḥîḥu İbn Ḫuzeyme. nşr. Muhammed Mustafa el-Aʿzamî. 4 Cilt. Beyrut: el-Mektebetü’l-İslâmî, 1390.
İbn Kayyim, Ebu Abdillah Şemsüddin Muhammed el-Cevziyye. İᶜlâmü’l-müvaḳiᶜîn ᶜan rabbi’l-ᶜâlemîn. nşr. Tâhâ Abdurraûf Saᶜd. 4 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Cîl, 1393.
İbn Kayyim, Ebu Abdillah Şemsüddin Muhammed el-Cevziyye. Menârü’l-Münîf fi’ṣ-ṣaḫîḫi ve’d-daîf. nşr. ᶜAbdül-fettâh ebû Gudde. Haleb: Mektebetu’l Matbuᶜati’l-İslamiyye, 1403.
İbn Kudâme, Ebû Muhammed Muvaffakuddîn Abdullah. el-Muġnî. 10 Cilt. Kahire: Mektebetü’l-Kâhire, 1388.
İbn Kudâme, Ebû Muhammed Muvaffakuddîn Abdullāh b. Ahmed b. Muhammed b. Kudâme el-Cemmâîlî el-Makdisî. el-Muğnî. Kahire: Daru’l-kütübi’l-ilmiye, 2012.
İbn Mâce, Ebû Abdillâh Muhammed. Sünenü İbn Mâce. nşr. Şuᶜayb Arnâut v.dğr. 5 Cilt. Beyrut: Daru’l-Risaleti’l-Alemiyye, 1430.
İbn Receb, Ebü’l-Ferec Zeynüddîn Abdurrahmân el-Hanbelî. Fetḥü’l-bârî şerḥi Saḥîḥ-i Buḫarî. nşr. Mecdî b. Abdülhalik Şafii ve ötekiler. 7 Cilt. Medine: Mektebetü’l-Gurabâi’l-Eseriyye, 1417.
İbnü’l-Mülakkın, Ebu Hafs Sirâceddin Ömer b. Ali b. Ahmed. el-Bedrü’l-münîr fî taḫrîci’l-eḥâdîsi ve’l-âs̱âri’l-vâḳıᶜa fî’ş-şerḥi’l-kebîr. nşr. Mustafa Ebu’l-Gayt Abdülhay, Abdullah b. Süleyman, Yasir b. Kemal. 9 Cilt. Riyad: Dâru’l-Hicre, 1425.
İbnü’n-Neccâr, Muhammed b. Ahmed b Ahmed b Abdülazîz Ali el-Futuhi. Muḫtaṣaru’t-Taḥrîr Şerḥu’l-Kevkebi’l-Munîr. thk. Muhammed ez-Zühaylî. 4 Cilt. b.y.: Mektebetu’l-ʿAbîkân, 1418/1997.
İbnü’s-Salâh, Ebû Amr Takıyyüddîn Osmân b. Salâhiddîn. Muḳaddimetü İbni’ṣ-Ṣalâḥ. nşr. Aişe Abdurrahman. Kahire: Dârü’l-Meᶜârif, 1411/1990.
Kelvezânî, Ebü’l-Hattâb Mahfûz b. Ahmed b. el-Hasen el-. el-Hidâye. nşr. Abdüllatif Hemim, Mahir Yasin Fahl. 1 Cilt. Kuveyt: Müessesetü Ğuras, 1. Basım, 1425.
Mübârekfûrî, Muhammed b. Abdurrahman b. Abdurrahîm el-. Tuḥfetü’l-aḥveẕî bi-şerḥi Câmiᶜi’t-Tirmiẕî. 10 Cilt. Beyrut: Daru’l-kütübi’l-ᶜilmiyye, 1410.
Müslim, Ebü’l-Hüseyn Müslim b. el-Haccâc. el-Câmiʿu’ṣ-ṣaḥîḥ. nşr. Muhammed Fuâd Abdülbâkī. Kahire: y.y., 1374-75/1955-56.
Müttakî, Alî b. Hüsâmiddîn b. Abdilmelik b. Kadîhân el-. Kenzü’l-ᶜummâl fî süneni’l-aḳvâl ve’l-efᶜâl. nşr. Bekrî Hayyânî ve Saffet es-Sekkâ. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1401.
Nevevî, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ en-. Ṣaḥîḥu Müslim bi Şerḥi’n-Nevevî. nşr. Ebû Süheyb Muhammed b. Sâmih. 18 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-‘Arabî, 1392.
Nîsâbûrî, Ebû Abdillâh Muhammed el-Hâkim en-. el-Müstedrek ᶜale’ṣ-Ṣaḥîḥayn. nşr. Mustafa Abdülkâdir ᶜAtâ. 4 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-ᶜİlmiyye, 1410.
Özmen, Ramazan. “Ahmed b. Hanbel ve Zayıf Hadis’le Amel Meselesi”. Yüzüncü Yıl Üniversitesi İlahiyat Fakültesi 5/6 (2017), 1-15.
Sa‘lebî, Ebû İshâk Ahmed b. Muhammed b. İbrâhîm es-. el-Keşf ve’l-beyân ʿan tefsîri’l-Ḳurʾân. nşr. Ebû Muhammed b. Âşûr. 10 Cilt. Beyrut, Lübnan: Daru İhyai’t-Türasi’l-Arabi, 1422.
San‘ânî, Ebû İbrâhîm İzzüddîn Muhammed b. el-İmâm el-Mütevekkil-Alellāh İsmâîl es-. et-Tenvîr şerḥu Câmiʿi’ṣ-ṣaġîr. nşr. Muhammed İshak Muhammed İbrahim. 11 Cilt. Riyâd: Mektebetü Dâru’l-İslamiyye, 1432.
Sehâvî, Ebü’l-Hayr Şemsüddîn Muhammed es-. el-Maḳâṣıdü’l-ḥasene fî beyâni kes̱îrin mine’l-eḥâdîs̱i’l-müştehire ᶜale’l-elsine. Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî, 1405.
Sindî, Muhammed b. Abdilhâdî es-. Kifâyetu’l-ḥâce fî şerḥi süneni İbn Mâce. b.y.: y.y., ts.
Zeki, Kadir - Turhan, Halil İbrahim. “İBN KUDÂME’NİN El-MUĞNÎ ADLI ESERİNİN İBADETLER BÖLÜMÜNDE EN AZ BİR MÜNEKKİT TARAFINDAN UYDURMA OLDUĞU BELİRTİLEN RİVAYETLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ”. Batman Akademi Dergisi 8/1 (Haziran 2024), 109-140. https://doi.org/10.58657/batmanakademi.1484835.