The Qualities of The Prophet Muhammad in Bûsirî's Bürde Qasida And Nâbî's Na't

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 2, 191 - 216, 01.01.2025

Nurettin Ertekin

https://doi.org/10.58657/batmanakademi.1550036

Öz

Na't, a literary genre, has a great importance in Turkish and Islamic literature as poems praising the Prophet Muhammad. In the verse and prose works of Muslim poets and writers, it is a literary tradition to include chapters praising the Messenger of Allah after the invocation to Allah. This study comparatively analyses the na't called Qasîdetü'l-bürde of Bûsîrî, one of the poets of Arabic literature who is famous for his poems written for the Prophet Muhammad, and the first na't in the divan of Nâbî, who is considered the pioneer of wisdom poetry in Turkish literature. This study, which is a qualitative research, has adopted the literature review method and limited itself to the qualities of the Prophet Muhammad in the na't of both poets. The research problem of this study, which falls within the field of comparative literature, is whether Nâbî was influenced by Bûsîrî. In the introduction of the study, n'at, a literary genre, is briefly discussed. In the first chapter, the short lives of the poets and the formal characteristics of the poems analysed are discussed. In the second part, which constitutes the main part of the study, the qualities of the Prophet Muhammad in the na'at of both poets are analysed under two subheadings: spiritual qualities and human qualities. As a result, it was seen that Nâbî expressed the qualities of the Prophet Muhammad more than Bûsîrî in his na't. Although the common qualities of the Prophet Muhammad are discussed in both poets' na't, the influence of Bûsîrî on Nâbî's na't was not detected.

Anahtar Kelimeler

Classical Turkish Literature, Classical Arabic Literature, Comparative Literature, N, Qualities of the Prophet Muhammad, Bûsîrî, Nâbî.

Bûsirî'nin Bürde Kasîdesi ile Nâbî'nin Na'tında Allah Resulünün Vasıfları

Öz

Bir edebi tür olan na’t, Allah Resulünü medh eden şiirler olarak Türk ve İslam edebiyatında büyük bir öneme sahiptir. Müslüman şair ve ediplerin manzum ve mensur eserlerinde Allah’a münacattan sonra Allah Resulünü medh eden bölümler yer alması edebi bir gelenek olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu çalışma, Allah Resulü için yazdığı şiirlerle meşhur olan Arap edebiyatı şairlerinden Bûsîrî’nin Kasîdetü’l-bürde adlı na’tı ile Türk edebiyatında hîkemî şiirin öncüsü kabul edilen Nâbî’nin divanında yer alan ilk na’tı karşılaştırmalı olarak incelemektedir. Nitel bir araştırma olan bu çalışma literatür taraması yöntemini benimsemiş ve her iki şairin na’tında geçen Allah Resulünün vasıfları ile kendini sınırlandırmıştır. Karşılaştırmalı edebiyat alanına giren bu çalışmanın araştırma problemi; Nâbî’nin Bûsîrî’den etkilenip etkilenmediğidir. Çalışmanın girişinde bir edebi tür olan n’at üzerinde kısaca durulmuştur. Birinci bölümde şairlerin kısa hayatları ile incelenen şiirlerin biçimsel özellikleri ele alınmıştır. Çalışmanın esas bölümünü teşkil eden ikinci bölümde her iki şairin na’tında Allah Resulünün vasıfları; manevi vasıflar ve beşerî vasıflar olarak iki alt başlık altında incelenmiştir. Sonuçta görüldü ki; Nâbî, na’tında Bûsîrî den daha fazla Allah Resulünün vasıflarını dile getirmiştir. Her iki şairin na’tında Allah Resulünün ortak vasıfları ele alınmış olsa da Nâbî’nin na’tında Bûsîrî’nin etkisi tespit edilmemiştir.

Anahtar Kelimeler

Klasik Türk Edebiyatı, Klasik Arap Edebiyatı, Karşılaştırmalı Edebiyat, N’at, Allah Resulünün Vasıfları, Bûsîrî, Nâbî.

Kaynakça

• Ağaoğlu, Sami. Musahip Mustafa Paşa Vakfı. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 15, (2004), 377-399.
• Armutçuoğlu, İlhan. Kasîde-i Bürde. İstanbul: Erkam Yayınları, 2009.
• Bektaş, Ekrem. “Nâbî’nin Şiirlerinde Hz. Muhammed Sevgisi”, I. Kutlu Doğum Sempozyumu “Hz. Peygamber ve İnsan Sevgisi” Bildirileri Kitabı, Ed: Musa K. Yılmaz, (Şanlıurfa: 20-22 Nisan 2007), 359-371.
• Bilkan, Ali Fuat. Nabi Divanı, Ankara: Akçağ Yayınları, 2011.
• Bilkan, Ali Fuat. Nâbî, Hayatı-Sanatı- Eserleri-Bazı Şiirlerinin Açıklamaları. Ankara: Akçağ Yayınları, 6. Baskı, 2018.
• Bûsîrî. Dîvânü’l-Bûsîrî. Şerh: Ahmed Hasan Besic. Beyrut: Daru’l-Kutubi’l-İlmiyye.
• Değirmençay, Veyis. “Nizâmî-i Gencevî'de Besmele, Hamdele ve Salvele”, A Journal of Iranology Studies, 19, (2023), 27-39.
• Dilçin, Cem. Örneklerle Türk Şiir Bilgisi, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1992.
• el-‘Ekrî, İbn ‘Umâd. Şezerâtü’z-Zeheb fî Ehbârî Min Zeheb. 5. Cilt. Dimeşk: Darı İbnî Kesîr, 1399.
• el-Helu, Muhammed Yahya. el-Bürdetu, Şerhen ve İ’raben ve Belağaten, Dimeşk: Darı’l-Beyrûtî, 2005.
• el-Kayrevânî, İbn-i Reşîk. el-‘umdetû fî Mehasini’ş-şi’rî ve Adabihî, Beyrut: Daru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 2001.
• el-Nîsâbûrî, Hâfiz ebî Abdullah el- Hâkim. el-Mustedrek ‘Ale’s-Sehîheyn, Mısır: Daru’l-Tesîl, 1435.
• el-Sefedî, Halil b. Aybek. el-vâfî bi’l-vefeyât. 3. Cilt. Beyrut: Daru’l- îhyâu’t-turâsu’l- ‘Erebî, 1420.
• Ertekin, Mehmet Zahir. Dîwançeya Baqustanî (Metn û Lêkolîn), Van: Lorya, 2015.
• Ertekin, Nurettin. “Nazim û Şa’ir Mela Zahid Zeherî: Jîyan, Berhem û Kesayetîya Wî ya Edebî” Bingöl Üniversitesi Yaşayan Diller Enstitüsü Dergisi, 11, (2020/1), 105-136.
• es-Süyûtî, Celalüddîn Abdürrahman. Husnu’l Muhâdire fi Tarîh-i Mısır ve’l-Kâhire. thk: Muhememd Ebü’l-Fedl Îbrahîm. 1. Cilt. Mısır: Daru’l- İhyau’l-kütûbu’l-‘Erebiyye, 1387.
• Fesâyî, Mansûr Ristgâr. Envâ-’i Şi’r-i Fârsî. Tahran: İntişârât-i Nuvid, 1380.
• Firûh, ‘Umer. Tarihü’l-Edebü’l-‘Erebî. 3. Cilt. Beyrut: Daru’l-‘İlmî Li’l-Melayiyîn, 1989.
• Gökçeli, Kevser. “Hz. Peygamber’i Nâbî’nin dilinden okumak ve şiirlerinde geçen Esmâ-i Nebî’ye epitet kavramı açısından bakmak”, Çukurova Üniversitesi Türkoloji Araştırmaları Dergisi, 7(2022), 875-917.
• Hemevî, Yakût. Mu’cemü’l-Büldan. 2. Cilt. Tahran: Çap-i Ofset, 1965.
• Humâyî, Celaleddîn. Funûn-i Belâgât û Sinâ’at-i Edebî. Kum: Çaphâne-i Sitâre 1373.
• İbn Menzûr, Ebü’l-Fazl Cemâlüddin Muhammed b. Mükerrem el-İfrikî el-Mısrî. Lisânuʼl-Arab. Beyrut: Dâruʼs-Sadr, 1993.
• İnanç, Abdurrahim. Qesîdeya Burde. Van: Peyvend, 2022.
• Kaplan, Mahmut. “Arşiv Belgelerine Göre Nâbî”, Vefatının 300. Yıldönümünde Şair Nâbî Sempozyumu Bildirileri, (Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Kültür Merkezi Yayını: 439, Bilimsel Toplantılar: 58 2014),19-24.
• Kaplan, Mahmut. Hikmet Şairi Yûsuf Nâbî. Ankara: Şanlıurfa Valiliği, İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Yayınları, Şehir Kitaplığı Dizisi: 15, Tarihsiz.
• Karahan, Abdülkadir "Nâbî", TDV İslâm Ansiklopedisi, https://islamansiklopedisi.org.tr/nabi (28.08.2024).
• Kaya, Mahmut. "Bûsîrî, Muhammed b. Saîd", TDV İslâm Ansiklopedisi, https://islamansiklopedisi.org.tr/busiri-muhammed-b-said (26.08.2024).
• Mûbârek, Zekî. el-Medâihu’n-Nebevîyye Fi’l-Edebi’l-‘Erebî, Mısır: Darü’l-Hüccetü’l-Beyda 1345.
• Nîkobaht, Nasır. Envâ-‘i Şi’r-i Fârsî. Tahran: Semt, 1389.
• Özer, Ahmet. Türk Edebiyatında Naatler. İstanbul: Kaynak Yayınları, 2008.
• Pûlâtçeng, Hacer. “Berresi-yi Tetbiki Medâyıh-i Nebevî Der Şi,’ri Sa‘dî-i Şîrâzî û Kaside-i Burde-i Bûsîrî”, Heftemin Hümayış-i Pizuheşhay-i Zeban û Edebiyat-i Farsi, 7, (1392), 304-315.
• Şahin, Ebubekir Sıdık. Kaside-i Bürde`nin Türkçe Şerh ve Tercümeleri, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, (Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1997), VI.
• Şahin, İbrahim Halil. Kaside-i Bürde, Kaside-i Bür’e ve Su Kasidesi (Metin-Mukayese-Tahlil), İzmir: İrfan Kültür Eğitim Derneği Yayınları, 1995.
• Yâkûb, Emil Bedi’. el-Mu‘cemu’l-mufassal fî ‘ilmi’l-‘Arûzî ve’l-kâfiye ve funûni’ş-şi‘rî. Beyrut: Daru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1411.
• Yavuzer, Mehmet Şahin. “Bûsîrî’nin Kasîdetü’l-bürde’si ile Arif Nihat Asya’nın Naat Şiiri Üzerine Tematik Bir Karşılaştırma”, Gazi Türkiyat, 33, (2023), 61-80. Yeniterzi, Emine. “Nâbî Dîvânı’ndaki İlk Na’t-i Şerif”. Vefatının 300.Yıldönümünde Şair Nâbî Sempozyumu Bildirileri Kitabı. Ankara: AKDTYK Atatürk Kültür Merkezi, 2014. Zevârî, Ali b. Hasan. Medihetnâme-yi Vahiy. Kûm: Mecme’ê Zehâir-i Îslâmî, 1394.