Şehristânî’nin el-Milel ve’n-Nihal Adlı Eserinde Hz. Osman

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 2, 217 - 228, 01.01.2025

Selim Özarslan

https://doi.org/10.58657/batmanakademi.1574240

Öz

Bu çalışmada Şehristânî’nin Milel ve’n-nihal adını taşıyan klasik İslâm ve İslâm dışı mezhepler tarihini konu edinen eserinde Râşid halifelerin üçüncüsü Hz. Osman’la ilgili bilgi, rivayet ve değerlendirmeler konu edinilecektir. Böylece onun Şehristânî nazarında İslâm düşünce tarihine hangi açılardan nasıl bir katkısı olduğu tespit edilmiş olacaktır. Hz. Osman İslâmî çağrının ilk döneminde kendisi gibi ticaretle uğraşan Hz. Ebû Bekir’in aracılığıyla Hz. Peygamberle görüşerek 34 yaşındayken Müslüman olmuştur. Şehristânî, O’nun hilafeti zamanında İslâm davetinin devam ettiği, Hz. Ömer devrinde başlayan fetihlerin giderek artarak çoğaldığı, devlet hazinesi olan beytülmalin dolduğu, Hz. Osman’ın yönettiği insanlara iyi ve güzel davrandığı ve cömertlik gösterdiğini vurgular. Büyük fetihlerin zengin ganimetleri yüzünden Benî Ümeyye ile Benî Haşim arasında var olan ihtilaf daha da derinleşmiştir. Hz. Osman devrinde ortaya çıkan sosyal ve toplumsal olayların kaynağı olarak Ümeyye oğullarından akrabalarını gösterir. Hz. Osman’ın akrabaları O’nun kötü akıbetine sebep olacak olaylara ön ayak olarak halka zulmetmişler ancak suç halifenin üzerine yüklenmiştir. Bu sebeple ona göre Hz. Osman mazlum olarak suçsuz yere öldürülmüştür. Çalışmada takip edilen yöntem, kaynak taramasıyla elde edilen verilerin betimleme ve analitik/ çözümlenmeye dayanarak işlenmesinden ibarettir.

Anahtar Kelimeler

Kelam, Mezhepler Tarihi,, Şehristânî,, Osman b. Affan, el-Milel ve'n-Nihal

Etik Beyan

Etik beyan gerekli değildir.

Destekleyen Kurum

yok

Teşekkür

Aralık sayısına yetiştirilirse memnun olurum.

OTHMAN B. AFFAN IN THE MILAL VA’N-NIHAL OF SHAHRASTÂNI

Öz

In this article, in the book of Shahrastânî, which deals with the history of classical Islamic and non-Islamic sects named al-Milal va'n-nihal, the third of the Rashid caliphs is ınformation, rumors and evaluations about Othman will be the subject. Thus, in what ways he contributed to the history of Islamic thought in the eyes of Shahrastânî will be determined. In the first period of the Islamic invitation, through Abu Bakr, he became a Muslim at the age of 34 by meeting with the Prophet. Şhahrastânî said that during his caliphate, the invitation to Islam continued. The conquests that started in the era of Umar gradually increased and the state treasure of the state treasure was filled with the Prophet. He emphasizes that Othman treated the people he ruled well and beautifully and showed generosity. Due to the rich spoils of great conquests, the conflict between Beni Umayya and Beni Hashim has deepened. It shows the relatives of the sons of Umayya as the source of the social and social events that took place in the Othman period. Uthman's relatives persecuted the people by initiating events that would cause his bad fate, but the crime was attributed to the caliph. He was killed without guilt. The method followed in the study consists of processing the data obtained through source scanning based on description and analytical analysis.

Anahtar Kelimeler

Kalam, History of Sects, Shahrastâni, Othman b. Affan, al-Milal va’n-nihal

Kaynakça

• Akbulut, Ahmet. Sahabe Devri Siyasi Hadiselerinin Kelâmi Problemlere Etkileri İstanbul: Birleşik Yayıncılık, 1992.
• Akman, Mustafa. “İtikadi Mezhepler Tarihinin Kaynakları: İçerik ve Özellikleri”, Kırklareli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, III/2, (2019), 169-204.
• Bağdadî, Ebu Mansur Abdulkâhir b. Tahir b. Muhammed. el-Fark beyne’l-fırak/ Mezhepler Arasındaki Farklar. çev. E. Ruhi Fığlalı, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1991.
• Bauer, Thomas. Müphemlik Kültürü ve İslam Farklı Bir İslam Tarihi Okuması, çev. Tanıl Bora, İstanbul: İletişim Yayınları, 2019.
• el-Eş’arî, Ebu’l-Hasan. Makâlâtü’l-İslâmiyyîn ve İhtilâfü’l-musallîn thk. Muhammed Muhyiddin Abdulhamit, Beyrut: 1411/1990.
• el-Mahalli, Celaleddin Muhammed b. Ahmed - es-Suyûtî, Celaleddin Abdurrahman b. Ebi Bekir. Tefsirü’l-Celâleyn. İstanbul: Eser Neşriyat, ts.
• es-Sâbunî, Nureddin. el-Bidaye fî Usuli’d-Din. Thk. Bekir Topaloğlu, Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 1995.
• Halife b. Hayyât. Tarihu Halife b. Hayyât. Halife b. Hayyât Tarihi. çev. Abdulhalik Bakır, Ankara, 2001.
• İbn Kesir, Ebu’l-Fidâ İsmail. Tefsirü’l-Kur’âni’l-Azîm. Kahire: Mektebetü’l-Kayyime, ts.
• İbn Kuteybe, Ebî Muhammed Abdullah b. Müslim. Kitâbü’l-İmâme ve’s-Siyâse. Nşr. Muhammed Mustafa Fehmi, Kahire/Mısır: Matbaatü’l-Fütûhu’l-Edebiyye, trs.
• İbn Mace, Ebî Abdullah b. Yezid el-Kazvînî. Sünen. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1413/1992.
• İbn Sa’d, Ebu Muhammed Abdullah b. Müslim. et-Tabakâtü’l-kübrâ. Beyrut: ts.
• İbn Şebbe, Ebû Zeyd el-Basrî. Kitabu Tarihi’l-Medineti’l-Münevvera. thk. Fehim Muhammed Şeltut, Cidde, ts.
• İbnü’l- Esîr, İzzüddin Ebu’l-Hasen. el-Kâmil fi’t-târîh. Beyrut: Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1407/1987.
• İbnü’l- Esîr, İzzüddin Ebu’l-Hasen. Üsdü’l-gâbe fî marifeti’s-sahabe. Kahire: 1970.
• Kâdî Abdülcebbâr b. Ahmed, Tesbîtu Delâili’n-Nübüvve Mûcizelerle Hz. Peygamberin Hayatı, Çev. M. Şerif Eroğlu, Ömer Aydın, İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları, 2023.
• Müslim, Ebi Hüseyin Müslim b. Haccac. Sahih-i Müslim. İstanbul: Çağrı Yayınları,1413/1992.
• Nesefî, Ebu’l-Muîn. Tabsıratü’l-edille fi usûli’d-dîn. thk. Hüseyin Atay-Şaban Ali Düzgün. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı, 2003.
• Özarslan, Selim. “Mezhepler Tarihi Kaynaklarından Şehristânî’nin El-Milel Ve’n-Nihal’inde Hz. Ömer”, Uluslararası Hz. Ömer Sempozyumu/ International Umar Symposium (2-3 Kasım 2017), Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, Editör: Ali Aksu, Sivas, 2018, 3. Cilt, ss. 485-492.
• Özarslan, Selim. “Şehristânî’ye Göre Hz. Ali”, The Second Internatıonal Conference On Current Trends In The Mıddle East 2018 Proceedıngs Book. November 5-9 2018 Tekirdağ/ Turkey: Tekirdağ Namık Kemal University, 2018, ss. 338-341.
• Özarslan, Selim. Kelâm Tarihi. Ankara: Nobel Akademik Yayınları, 2020.
• Râzî, Fahreddin Muhammed b. Ömer el-Hatîb. İ’tikâdatü fırakı’l-Müslimîn ve’l-Müşrikîn (el-Mürşidü’l-Emin ile birlikte) Kahire: Mektebetü’l-Külliyâti’l-Ezheriyye, 1398/1978.
• Şehristânî, Ebu’l-Feth Muhammed b. Abdulkerim. el-Milel ve’n-nihal. thk. Ahmet Fehmi Muhammed. Beyrut: Daru’l-Kutubi’l-İlmiyye, ts., I-III.
• Şemsüddin Ahmed Sivasî. Hulefâ-i Râşidîn Dört Büyük Halife. İstanbul, 2005.
• Taberî, Ebu Cafer Muhammed b. Cerir. Taberi Tefsiri. trc. Mehmet Keskin. İstanbul: Ümit Yayıncılık, 1995.
• Yiğit, İsmail. “Osman”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. İstanbul, 2007, 33/ 439.