Türkiye'nin Kentsel Dönüşüm Deneyiminin Tarihsel Analizi

Yıl 2014, Cilt: 16 Sayı: 1, 76 - 88, 01.06.2014

M. Serhat Yenice

Öz

Bu araştırmanın amacı; Türkiye’de kentsel dönüşüm sürecini ve eylemlerini yönlendiren (varolan) yasal ve yönetimsel altyapının, tarihsel arka plana dayalı bir bakış açısıyla irdelenmesidir. Bir başka ifadeyle, Türk kentlerindeki dönüşüm sorunsalına yönelik geliştirilen yöntem ve araçların, dönemin sosyal, ekonomik ve siyasal izleri eşliğinde analiz etmektir. Araştırmada, Türkiye’de kentsel dönüşüm konusuna ilişkin yasal ve yönetsel yapının tarihsel süreç içerisinde karşılaştırmalı analizine dayanan bir yöntem izlenmiştir. Araştırma sonunda tarihsel arka plana ilişkin olarak edinilen bilgi birikimi eşliğinde yaşanan–yaşanmakta olan sorunların çözümüne yönelik alternatifler geliştirilmiştir. Araştırmanın, Türkiye’nin kentsel dönüşüm deneyimlerinin varolan yasal ve yönetimsel sorunlarının çözümüne yönelik alternatif model arayışlarına katkıda bulunacağı düşünülmektedir

Anahtar Kelimeler

Dönüşüm, Koruma, Sağlıklaştırma, Yenileme

A historical analysis of the urban regeneration experiment of Turkey

Öz

The purpose of this research is to examine the existing legal and institutional background that directs the actions of urban regeneration process in Turkey based on historical perspective. In other words, it is analysis of methods and tools of urban regeneration problematic in Turkey, along with the social, economic, and political clues of the period. Methodology of the research bases on comparative analysis of legal and institutional structure of urban regeneration subject in Turkey within the historical process. Alternative models are generated as solution for existing problems, as result of the research, collaborating with knowledge attained about historical background. Research is expected to contribute the search for alternative models as solution for existing legal and institutional issues for urban regeneration experiences of Turkey

Anahtar Kelimeler

Conservation, Regeneration, Rehabilitation, Renewal

Kaynakça

• Couch,C., Urban Regeneration in Europe, Ed. Couch,C., Fraser, C., Percy, S., Blackwell Publishing, London, (1992).
• Roberts, P., The evolution, definition and purpose of urban regeneration, Roberts, P. and Sykes, H. eds., Urban Regeneration: A Handbook, Sage Publications, London, (2000).
• Harrington, M., The Other America, Macmillan, New York (1962).
• Gibson, M.S., Langstaff, M.J., An Introduction to Urban Renewal, Hutchinson, London. (1982).
• Andersen, H.S., Housing rehabilitation and Urban Renewal in Europe: A Cross NationalAnalysis of Problems and Policies, ed.Andersen H.S. and Leather, P., The Policiy Press, s.17-24, Britain, (1999).
• Carmon, N., Three generations of urban renewal policies: analysis and policy implications, Geoforum 30 1999, 145-158, (1999).
• Carmon, N., Neighborhood Regeneration: The State of the Art, Journal of Planning Education and Research, 17, p.131-144, (1997).
• Thorns, D.C., Kentlerin Dönüşümü, çev.Esra Nal, Hasan Nal, Global Yayın, İstanbul, (2004).
• McCarty, J., Partnership, Collobrative,Planning and Urban Regeneration, Ashgate Publishing Company, s.31-45, USA, (2007).
• Yenice, M.S. Kentsel Dönüşüm Politikaları İçin Karşılaştırmalı Bir Analiz; Fransa, Hollanda Ve Türkiye Deneyimleri, 24.Uluslararası Yapı ve Yaşam Kongresi, s.219-225, Bursa, (2012).
• Tekeli, İ., Türkiye’nin Kent Planlama ve Kent Araştırmaları Tarihi Yazıları, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, (2010).
• Aktüre, S., Osmanlı Devleti’nde Taşra Kentlerindeki Değişimler, Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi, C.4, s.891-904, İstanbul: İletişim Yayınları, (1985).
• Tekeli, İ., Tanzimat’tan Cumhuriyete Türkiye’de Kentsel Dönüşüm, Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi, c.4, s.878-890, İletişim Yayınları, İstanbul, (1985).
• Özcan, K. Tanzimat'ın kent reformları: Türk imar sisteminin kuruluş sürecinde erken planlama deneyimleri (1839-1908), Osmanlı Bilimi Araştırmaları, 7(2), 149-180 (2006).
• İnan, A., Devletçilik İlkesi ve Türkiye Cumhuriyetinin Birinci Sanayi Planı, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi (1977).
• Atalay, B., Sanayileşme ve Sosyal Değişme (Kırıkkale Araştırması), DPT Yayınları, Ankara, (1983).
• Anonim, Karabük 1999 Yıllığı, Karabük Valiliği İl Kültür Müdürlüğü Yayını, Ankara, (1999).
• Tekeli, İ., Türkiye’de Cumhuriyet Döneminde Kentsel Gelişme ve Kent Planlaması, 75 yılda Değişen Kent ve Mimarlık, Yıldız Sey (ed), İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları, s.1-24, (1998).
• Altaban, Ö., Cumhuriyet’in Kent Planlama Politikaları ve Ankara Deneyimi, 75 Yılda Değişen Kent ve Mimarlık, Yıldız Sey (ed), İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları, s.41-64, (1998).
• Sayar, Z., 5218 Sayılı Kanun ve Mavi Haritası, Arkitekt Dergisi, 9(12), s.187188, (1948).
• 775 Sayılı Gecekondu Kanunu, 20.07.1966 tarih ve 12362 sayılı T.C. Resmi Gazete, (1966).
• Görgülü, Z., Hisseli Bölüntü İle Oluşan Alanlarda Yasallaştırmanın Kentsel Mekâna Etkileri, YTÜ Mimarlık Fakültesi Yayınları, İstanbul, (1993).
• Eke, F. Gecekondu Alanlarının Değerlendirilmesine İlişkin Çözümler, SDÜ İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5(1), 43-54. (2000).
• 634 Sayılı Kat Mülkiyeti Kanunu 02.07.1965 Tarih ve 12038 sayılı T.C. Resmi Gazete, (1965).
• 2805 Sayılı İmar ve Gecekondu Mevzuatına Aykırı Yapılara Uygulanacak Bazı İşlemler ve 6785 Sayılı İmar Kanununun Bir Maddesinin Değiştirilmesi Hakkında Kanun, 21.03.1983 tarih 18001 sayılı T.C. Resmi Gazete, (1983).
• 2981 Sayılı İmar ve Gecekondu Mevzuatına Aykırı Yapılara Uygulanacak Bazı İşlemler ve 6785 Sayılı İmar Kanununun Bir Maddesinin Değiştirilmesi Hakkında Kanun, 08.03.1984 tarih ve 18335 sayılı T.C. Resmi Gazete, 1984.
• 3290 Kanun, 24.08.1986 tarih 19201 sayılı T.C. Resmi Gazete, (1986).
• 3366 Sayılı Kanun, 26.05.1987 tarih ve 19471 sayılı T.C. Resmi Gazete (1987).
• 3414 Sayılı Kanun, 11.03.1998 tarih ve 19751 sayılı T.C. Resmi Gazete, (1988).
• Şenyapılı, T., Cumhuriyet’in 75.Yılı Gecekondunun 50.Yılı, 75 yılda Değişen Kent ve Mimarlık, Yıldız Sey (ed), İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları, s.301-316. (1998).
• 2942 Sayılı Kamulaştırma Kanunu, 08.11.1983 tarih ve 18215 sayılı T.C. Resmi Gazete, (1983).
• 3030 sayılı Büyükşehir Belediye Kanunu, 12.12.1984 tarih 18603 sayılı T.C. Resmi Gazete, (1984).
• 3194 sayılı İmar Kanunu, 09.05.1985 tarih 18749 sayılı T.C. Resmi Gazete, (1985).
• 2985 Sayılı Toplu Konut Kanunu, 17.03.1984 tarih ve 18344 sayılı T.C. Resmi Gazete, (1984).
• 2863 Sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu, 23.07.1983 Tarih ve 18113 sayılı T.C. Resmi Gazete, (1983).
• Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Kanunu Tasarısı (2005) TBMM Dönem 22, Yasama Yılı:3, Sayı:1/984.
• TBMM Bayındırlık İmar, Ulaştırma ve Turizm Komisyonu Raporu, Tarih:18.04.2005, Esas No:1/984, Karar No:64, (2005).
• Yıpranan Tarihi ve Kültürel Taşınmaz Varlıkların Yenilenerek Korunması ve Yaşatılarak Kullanılması Hakkında Kanun, 05.07.2005 tarih ve 25866 sayılı T.C. Resmi Gazete, (2005).
• 5104 Sayılı Kuzey Ankara Girişi Kentsel Dönüşüm Projesi Kanunu, 12.03.2004 tarih ve 25400 sayılı T.C. Resmi Gazete, (2004).
• 5393 sayılı Belediyeler Yasası, 24.06.2010 tarih ve 27621 sayılı Resmi Gazete, (2005).
• 6306 Sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun Uygulama Yönetmeliği, 15.12.2012 Tarih ve 28498 sayılı T.C. Resmi Gazete, (2012).