Tuza Toleransı Farklı İki Kültür Bitkisinde Bazı Fizyolojik ve Makromorfolojik Parametreler Üzerine Na2CO3 Tipi Tuz Stresi Etkileri

Yıl 2009, Cilt: 11 Sayı: 2, 64 - 80, 01.12.2009

Öznur Keser Güler Çolak Necmettin Caner

Öz

Fotoperyodik indüksiyon altında ve karanlık şartlarda tuza orta derecede tolerant ve hassas olarak tanımlanan iki farklı kültür bitkisinin (Lycopersicon esculentum Mill. ve Raphanus sativus L.) çimlenme ve ilk fide büyüme evrelerindeki bazı fizyolojik ve makromorfolojik parametreler üzerine Na2CO3 tipi tuz stresi etkilerini incelemeyi amaçlayan çalışmada, fotoperyot şartlarında L. esculentum Mill. cv. H2274’de 2000 ppm Na2CO3 konsantrasyonundan itibaren fideciklerin hipokotil boyu ortalama uzunluklarında düşüşler gözlenirken, R. sativus L. cv. 8TR-17-8TR-18 hipokotillerinde en fazla gelişme kontrol grupla sağlandı. Fotoperyot şartlarında L. esculentum Mill. cv. H-2274 fideciklerinin kök boyu ortalama uzunluklarında 500 ppm, R. sativus L. cv. 8TR-17 fideciklerinin kök boyu ortalama uzunluklarında 200 ppm Na2CO3 konsantrasyonlarından itibaren düşüşler saptanırken, R. sativus L. cv. 8TR-18’de en yüksek kök boyu ortalama uzunluklarına kontrol grupla ulaşıldı. Fotoperyot ve karanlık uygulamalarında R. sativus L. cv. 8TR-17 ve 8TR-18’de, karanlık uygulamalarında L. esculentum Mill. cv. H-2274’de 2000 ve 5000 ppm Na2CO3 konsantrasyonlarında fideciklerde lateral kök gelişimleri olmadı

Anahtar Kelimeler

Tuz stresi, Na2CO3, L. esculentum Mill., R. sativus L

Effects of Na2CO3 Type Salt Stress on Some Physiological and Macromorphological Parameters of Two Different Culture Plants Which Have Different Salt Tolerant

Öz

The aim of this study is to examine effects of Na2CO3 type salt stress on some physiological and macromorphological parameters during germinating and first seedling growth phases of two different culture plants (Lycopersicon esculentum Mill. and Raphanus sativus L.) which are defined as moderately tolerant and sensitive to salt under photoperiodic induction and dark conditions. While mean hypocotyl lengths of seedlings of L. esculentum Mill. cv. H-2274 decreased starting from 2000 ppm Na2CO3concentration under photoperiod conditions, maximum progress in R. sativus L. cv. 8TR-17-8TR-18 hypocotyls was attained by the control group. While decreases were observed in mean root lengths of L. esculentum Mill. cv. H-2274 seedlings starting from 500 ppm and of R. sativus L. cv. 8TR-17 seedlings starting from 200 ppm Na2CO3 concentrations under photoperiod conditions, the highest average root lengths were obtained in R. sativus L. cv. 8TR-18 by the control group. No lateral root development of seedlings occurred with R. sativus L. cv. 8TR-17 and 8TR-18 in photoperiod and dark applications, and with L. esculentum Mill. cv. H-2274 in 2000 and 5000 ppm Na2CO3 concentrations

Anahtar Kelimeler

Salt stress, Na2CO3, L. esculentum Mill., R. sativus L

Kaynakça

• [1].Neumann, P., Salinity resistance and plant growth revisited, Plant Cell and Environment, 20, 1193-1198, (1997).
• [2].Kantarcı, M. D., Toprak ilmi, Đstanbul Üniversitesi Yayınları, Đstanbul, (2000). [3].Taiz, L., Zeiger, E., Plant physiology, The Benjamin/Cummings Publishing Company, Inc. California, (1991).
• [4].Sosa, L., Llanes, A., Reinoso, H., Reginato, M. ve Luna, V., Osmotic and spesific ion effects on the germination of Prosopis strombulifera, Annals of Botany, 96, 261-267, (2005).
• [5].Qian, Y.L., Wilhelm, S.J. ve Marcum, K.B., Comparative responses of two Kentucky Bluegrass cultivars to salinity stress, Crop Science, 41, 1895-1900, (2001).
• [6].Rivero, M.R., Ruiz, J.M. ve Romero, L., Role of grafting in horticultural plants under stress conditions, Food, Agriculture and Environment, 1, 1, 70-74, (2003). [7].Serrano, R., Rodriguez, P. L., Plants, genes and ions, EMBO Reports, 31, 21, 116- 119, (2002).
• [8].Munns, R., Husain, S., Rivelli, A.R., James, R.A., Condon, A.G., Lindsay, M.P., Lagudah, E.S., Schachtman, D.P. ve Hare, R.A., Avenues for increasing salt tolerance of crops and the role of physiologically based selection traits, Plant and Soil, 247, 93-105, (2002).
• [9].Aksoy, U., Hepaksoy, S., Can, H.Z., Anaç, D., Okur, B., Kılıç, C.C., Anaç, S., Ul, M. A. ve Kukul, Y., Akdeniz havzasında çölleşme ve tuzlanma problemine karşı yeni tekniklerin geliştirilmesi, Bitkilerde Stres Fizyolojisinin Moleküler Temelleri Sempozyumu Bildirileri, 126-137, Đzmir, (1998).
• [10].Ashraf, M.M., Açıkgöz, N., Arpada tuza dayanıklı genotiplerin seleksiyonu için uygun yöntem saptanması üzerine bir araştırma, Bitkilerde Stres Fizyolojisinin Moleküler Temelleri Sempozyumu Bildirileri, 55-59, Đzmir, (1998).
• [11].Türkiye toprak su kaynakları ve çölleşme, T.C. Tarım ve Köy Đşleri Bakanlığı Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara, (2003).
• [12].Johnson, G.V., Dizdar, M.Y. ve Raun, W.R., Soil Management Report, GAP- Şanlıurfa Harran Plains on Farm and Village Development Project, Ankara, (1998). In: Türkiye Toprak Su Kaynakları ve Çölleşme, T.C. Tarım ve Köy Đşleri Bakanlığı Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara, (2003).
• [13].Ahmad, S., Wahid, A., Rasul, E. ve Wahid, A., Comparative morphological and physiological responses of green gram genotypes to salinity applied at different growth stages, Botanical Bulletin of Academia Sinica, 46, 135-142, (2005).
• [14].Van Zandt, P.A., Tobler, M.A., Mouton, E., Hasenstein, K.H. ve Mopper, S., Positive and negative consequences of salinity stress for the growth and reproduction of the clonal plant Iris hexagona, Journal of Ecology, 91, 837-846, (2003).
• [15].Wilson, C., Liu, X., Lesch, S.M. ve Suarez, D.L., Growth response of major U.S. cowpea cultivars. 1. Biomass accumulation and salt tolerance" Hort. Science, 41, 1, 225-230, (2006).
• [16].Yurtsever, E., Sönmez, B., The effect of irrigation water salinity on the yield of tomato and soil salinization, Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 20, 1, 27-33, (1996).
• [17].Çullu, M.A., Estimation of the effect of soil salinity on crop yield using remote sensing and geographic information system, Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 27, 1, 23-28, (2003).
• [18].Othman, Y., Karaki, G., Tawaha, A.R. ve Horani, A., Variation in germination and ion uptake in barley genotypes under salinity conditions, World Journal of Agricultural Sciences, 2, 1, 11-15, (2006).
• [19].Ellialtıoğlu, Ş., Tıpırdamaz, R., Doku kültürünün tuz stresine dayanıklılıkta kullanımı, Bitkilerde Stres Fizyolojisinin Moleküler Temelleri Sempozyumu Bildirileri, 70-81, Đzmir, (1998).
• [20].Özdemir, S., Engin, M., Nohut (Cicer arietinum L.) bitkisinin çimlenme ve fide büyümesi üzerine NaCI konsantrasyonlarının etkisi, Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 18, 323-328, (1994).
• [21].Cuartero, J., Munoz, R.F., Tomato and salinity, Scientia Horticulturae, 78, 83- 125, (1999).
• [22].Türkmen, Ö., Şensoy, S., Erdal, Đ. ve Kabay, T., Kalsiyum uygulamalarının tuzlu fide yetiştirme ortamlarında domateste çıkış ve fide gelişimi üzerine etkileri, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi, 12, 2, 53-57, (2002).
• [23].Günay, A., Okur, B., Sera toprağı, Ege Üniversitesi Yayınları, Đzmir, (1999).
• [24].Başaran, D., Bitki doku kültürü, Dicle Üniversitesi Yayınları, Diyarbakır, (1990).
• [25].Babaoğlu, M., Gürel, E. ve Özcan, S., Bitki biyoteknolojisi, doku kültürü ve uygulamaları, Selçuk Üniversitesi Yayınları, Konya, (2001).
• [26].Başaran, D., Modern genel botanik, Dicle Üniversitesi Yayınları, Diyarbakır, (1990).
• [27].Önder, N., Genel bitki fizyolojisi, Đstanbul Üniversitesi Yayınları, Đstanbul, (1985).
• [28].Taiz, L., Zeiger, E., Plant physiology, Sinauer Associates, Inc., Publishers, Sunderland, Massachusetts, (2002).
• [29].Tobe, K, Zhang, L. ve Omasa, K., Alleviatory effects of calcium on the toxicity of sodium, potassium and magnesium chlorides to seed germination in three non halophytes, Seed Science Research, 13, 47-54, (2003).
• [30].Rubio, F., Gassmann, W. ve Schroeder, J.I., Sodium driven potassium uptake by the plant potassium transporter HKT1 and mutations conferring salt tolerance, Science, 270, 5242, 1660-1663, (1995).
• [31].Bağcı, S.A., Ekiz, H. ve Yılmaz, A., Determination of the salt tolerance of some barley genotypes and the characteristics affecting tolerance, Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 27, 5, 253-260, (2003).
• [32].Elkoca, E., Kantar, F. ve Güvenç, Đ., Değişik NaCI konsantrasyonlarının kuru fasulye (Phaseoulus vulgaris L.) genotiplerinin çimlenme ve fide gelişmesine etkileri, Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 34, 1, 1-8, (2003).
• [33].Konak, C., Yılmaz, R. ve Arabacı, O., Salt tolerance in Eagean Region's wheats, Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 23, 5, 1223-1230, (1999).
• [34].Çizikçi, S., Değişik tuzluluk, SAR ve Ca:Mg oranlarına sahip sulama sularının ıspanağın çimlenme ve verimine olan etkileri, Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara, (1998).
• [35].Prado, F.E., Boero, C., Gallardo, M. ve Gonzales, J.A. Effect of NaCI on germination, growth and soluble sugar content in Chenopodium quinoa Willd. seeds, Botanical Bulletin of Academia Sinica, 41, 27-34, (2000).
• [36].Tobe, K., Li, X. ve Omasa, K., Effects of sodium, magnesium and calcium salts on seed germination and radicle survival of a halophyte, Kalidium caspicum (Chenopodiaceae), Australian Journal of Botany, 50, 163-169, (2002).
• [37].Hosseini, M.K., Powell, A.A. ve Bingham, I.J., Comparison of the seed germination and early seedling growth of soybean in saline conditions, Seed Science Research, 12, 165-172, (2002).
• [38].Sekmen, A. H., Özdemir, F. ve Türkan, Đ., Effects of salinity, light and temperature on seed germination in a Turkish endangered halophyte, Kalidiopsis wagenitzii (Chenopodiaceae), Israel Journal of Plant Sciences, 52, 21-30, (2004).
• [39].Bernstein, N., Ioffe, M. ve Zilberstaine, M., Salt stress effects on avacado rootstock growth. 1. Establishing criteria for determination of shoot growth sensitivity to the stress, Plant and Soil, 233, 1-11, (2001).
• [40].Kaya, M.D., Đpek, A. ve Öztürk, A., Effects of different soil salinity levels on germination and seedling growth of safflower (Carthamus tinctorius L.), Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 27, 4, 221-227, (2003).
• [41].Katerji, N., Hoorn, J.W., Hamdy, A. ve Mastrorilli, M., Response of tomatoes a crop of indeterminate growth to soil salinity, Agricultural Water Management, 38, 59-68, (1998).
• [42].Demir, Đ., Mavi, K., Özçoban, M. ve Okçu, G., Effect of salt stress on germination and seedling growth in serially harvested aubergine (Solanum melongena L.) seeds during development, Israel Journal of Plant Sciences, 51, 125-131, (2003).