İstanbul Gaziosmanpaşa Ağaçlandırma Alanında Akdeniz Çam Kabuk Böceği Orthotomicus Erosus Wollaston, 1857 (Coleoptera, Curculionidae, Scolytinae)'a Karşı Feromon Denemesi

Yıl 2013, Cilt: 15 Sayı: 1, 1 - 10, 01.06.2013

Sakin Vural Varlı Aydın Sever

Öz

Bu araştırmada, 1999 yılı Nisan – Ekim ayları arasında İstanbul Gaziosmanpaşa ağaçlandırma alanında özellikle çam (Pinus silvestris, P. nigra, P. brutia, P. halepensis ve P. pinea), göknar (Abies cilicica, A.nordmanniana) ve sedir (Cedrus libani)’de zararlı olan O. erosus (Woll.) ( Akdeniz Çam kabuk böceği)’un feromon tuzaklarına yakalanma sonuçları incelenmiştir. Biyoteknik çalışmalar için Ortero (Ipsdienol (0,012 mg)+S-Cis-Verbenol (0,035mg)+2-Methyl-3-Buten-2-ol (1mg)+dolgu maddesi (3mg)) feromonunun kullanıldığı 21 adet Yassı huni tuzağı (Röhling) kullanılmış ve bu tuzaklar orman içi, orman içi yol kenarları, piknik alanları ve odun depolarına yerleştirilerek O. erosus (Woll)’un yöredeki uçma zamanı tespit edilmiştir. Bu çalışmada O. erosus (Woll.) bireylerinin birinci jenerasyona ait uçma zamanı 15 Nisan-4 Haziran, ikinci jenerasyona ait uçma zamanı 22 Haziran-19 Temmuz, üçüncü jenerasyona ait uçma zamanı ise 02 Ağustos–30 Eylül olarak tespit edilmiştir. Yakalanan toplam ergin bireylerin miktarı hassas terazide 1 g’da ortalama 900 adet böcek olduğu varsayılarak bulunmuştur. Feromon tuzaklara yakalanan O. erosus (Woll.) sayısı toplam 2404 g, 2165508 adet tuzak başına ise 114140 adet olarak tespit edilmiştir

Anahtar Kelimeler

Feromon, ortero, orthotomicus erosus, çam, kabuk böcekleri

Pheromone Trial Against Mediterrenean Pine Bark Beetle (Orthotomicus Erosus Wollaston, 1857) (Coleoptera, Curculionidae, Scolytinae) in the Planting Area of Istanbul Gaziosmanpasa

Öz

Thıs study, captured results with pheromone traps of O. erosus (Mediterranean pine Barkbeetle) (Woll.) which are harmful especially pine (Pinus silvestris, P. nigra, P. brutia, P. halepensis and P. pinea), fir (Abies cilicica, A. nordmandiana) and cedrus (Cedrus libani) were investigated in Istanbul Gaziosmanpaşa plantation area between April-October 1999. For biotechnical studies, 25 pieces the flat of funnel traps (Rohling) using Ortero (Ipsdienol (0.012mg)+S-Cis-Verbenol (0.035mg)+2-Methyl-3Buten-2-ol (1mg)+a filler material (3mg)) were used and these traps were located in forest areas, roadsides in the forest, picnic areas and wood stores. In this study, the first time to fly of O. erosus (Woll.) individuals from 15 April to 4 June, the second time to fly from 22 June to 19 July and the third time to fly from 02 August to 30 September were detected. The total number of captured mature individuals were found assuming that 1 g per 900 pieces insect in delicate balance. The number of O. erosus (Woll.) caught in pheromone traps totally were determined as 2404 g, 2165508 individuals and 114140 individuals per trap

Anahtar Kelimeler

Pheromone, ortero, orthotomicus erosus, pine, bark beetles

Kaynakça

• [1]. Anonim, Orman Zararlıları ile Mücadele Faaliyetleri Raporu, (2009). http://www.ogm.gov.tr, (19.02.2012).
• [2]. Can, P., Türkiye ormanlarında son yıllarda görülen kabuk böcekleri (Coleoptera, Curculionidae, Scolytinae) sorunu üzerinde bir değerlendirme. Orman ve Av Dergisi, Sayı: 4, 4-11 (2005).
• [3]. Selmi E., Scolytinae of Turkey (2011). http://www.orman.istanbul.edu.tr/node/ 10552 , (15.08.2011) .
• [4]. Sertkaya, İ., Avrupa Birliği ve ülkemiz ormanlarında toplu ağaç ölümlerine sebep olan kabuk böceklerinin çevresel etkilerinin incelenmesi, Orman Genel Müdürlüğü, 43 (2010).
• [5]. Schedl, K.E., Borkenkӓfer aus der Türkei, II. Mitteilung 190. Beitrag zur morphologie and systematik der Curculionoidea, 34(12), 184-188 (1961).
• [6]. Tosun, İ., Akdeniz Bölgesi iğne yapraklı ormanlarda zarar yapan böcekler ve önemli türlerin parazit ve yırtıcıları üzerine araştırmalar, Ankara, 200 (1975).
• [7]. Selmi, E., Türkiye Ipinae (Coleoptera, Curculionidae) Türleri. İstanbul Üniversitesi yayınları. İstanbul (1989). [8]. Selmi, E., Türkiye Kabuk Böcekleri ve Savaşı. İstanbul Üniversitesi Yayınları, İstanbul (1998).
• [9]. Çanakçıoğlu, H., Mol, T., Orman Entomolojisi Zararlı ve Yararlı böcekler, İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Yayınları No: 4063, İstanbul, 208-263 (1998).
• [10]. Mendel, Z. and Halperin, J., The biology and behaviour of O. erosus in Israel. Phytoparasitica, 10, 169-181 (1982).
• [11]. Mendel, Z., Seasonal history of O. erosus (Col:Curculionidae) in Israel. Phytoparasitica, 11, 13-24 (1983).
• [12]. Pfeffer., Zentral und westpalӓarktische Borken und Kernkӓfer. Naturhistorisches Museum. Basel (1995).
• [13]. Henin, J.M and Pavia, R.M., Interactions between O. erosus (Woll.) and the Argentine ant Lipethema humile (Mayr) (Hym: Formicidae). Journal.Pest of Science 77, 113-117 (2004).
• [14]. Lee, J.C., Smith, S.L. and Seybold, S.B., Mediterrenean pine engraver. Pest alert. USDA forest service, State and Private forestry Pacific Southwest Region, R5- PR-016 (2005).
• [15]. Haack, R.A., Orthotomicus erosus (Woll.): A new pine-infesting bark beetle in the United States. Newsletter of Michigan Entomological Society, (49): 3-4 (2004).
• [16]. Jamaa, M.L.B, Lieutier, F., Yart, A., Jerraya, A., and Khouja, M.L., The virulence of phytopathogenic fungi associated with bark beetles T. piniperda and O. erosus in Tunusia. Forest Pathology 37, 51-63 (2007).
• [17]. İnanç, S. ve Laz, B., Kahramanmaraş Andırın kızılçam ormanlarında Akdeniz çam kabuk böceği (Orthotomicus erosus (Woll.)’ne karşı feromon denemesi, K.S.Ü Fen ve Mühendislik Dergisi, 4(1), 86-91 (2001).
• [18]. Sarıkaya, O. ve Avcı, M., Kabuk böceklerine karşı Ormanlarımızda alınabilecek koruyucu önlemler. Orman Mühendisliği Dergisi, 43(1-3), 26-31 (2006).
• [19]. Serez, M., “Bazı önemli kabuk böcekleriyle savaşta feromonların kullanılma olanakları” K.T.Ü Orman Fakültesi Dergisi, 10;(1-2), 99-131 (1987).
• [20]. Serez, M., Sentetik feromon “Ipslure”’nin Orthotomicus erosus (Woll.) populasyonuna karşı kullanılması, K.Ü Orman Fakültesi Dergisi, 8;(1-2), 41-47 (1985).
• [21]. Kanat, M., ve Laz, B., Kahramanmaraş Göknar Ormanlarında Pityokteines curvidens (Germ.)’in feromon tuzaklarına yakalanma sonuçları. KSÜ Fen ve Mühendislik Dergisi, 8(2), 62-69 (2005).
• [22]. Şimşek, Z., Derbent (Ilgaz Dağı Milli Parkı) göknar orman alanlarında bulunan Pityokteines curvidens (Germ.) (Col: Curculionidae)’in zarar durumu ve uçuş periyodunun feromon tuzaklarla izlenmesi, ZKÜ Bartın Orman Fakültesi Dergisi, (2), 18-26 (2005).
• [23]. Şimşek, Z., ve Kondur, Y., The damage of bark beetles and the relations between certain tree properties in Uludag fir (Abies nordmanniana subsp.bornmulleriana Mattf.) at Ilgaz mountain Çankiri, Turkey. Journal of Biological Sciences 6 (6): 1017-1022 (2006).
• [24]. Özkaya, M.S., Aksu, Y. ve Tuylu, N., Picea orientalis (L.) ormanlarında Ips typographus (L.)’un mücadelesi için kullanılan feromon tuzaklarına düşen predatör böcek türlerinin tespiti üzerine araştırmalar. III. Ulusal Karadeniz Ormancılık Kongresi (4): 1301-1308 (2010).
• [25]. Gençsoylu, İ., Aydın ili’nde feromon tuzaklar kullanılarak Agrotis segetum (D.S) ve A. ipsilon (Hufn.)’un zararları ve populasyonlarının incelenmesi. Türkiye IV. Bitki Koruma Kongresi Bildirileri, Kahramanmaraş 182-188 (2011).
• [26]. Sekendiz, O.A., Abies nordmanniana (Stev.) Spach.’nın Doğu Karadeniz Bölümü Ormanlarındaki zararlı böcekleri ile koruma ve savaş yöntemleri. OGM Yayınları (1991).
• [27]. Arslangündoğdu, Z., İzmir Orman Bölge Müdürlüğü’nde böceklere karşı feromonların kullanılması üzerine araştırmalar, Yüksek lisans tezi, İstanbul Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Orman Mühendisliği Anabilim Dalı (Orman Entomolojisi ve Koruma Programı), İstanbul (1999).
• [28]. Toper, A., Bartın ve Karabük ormanlarındaki göknarlarda zarar yapan Pityokteines curvidens (Germ.)’in biyolojisi. Doktora tezi, Zonguldak Karaelmas Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, 130 (1999).
• [29]. Toper, A., Bartın ve Karabük ormanlarında Göknar ağaçlarında zarar yapan Cryphalus piceae (Ratz.) ve Pityokteines curvidens (Germ.)’in bazı biyolojik özelliklerinin karşılaştırılması. Türkiye IV. Entomoloji Kongresi Bildirileri, 111-118 (2000).
• [30]. Toper, A., The amount of damage and importance of Pityokteines curvidens (Germ.) living on Abies bornmülleriana Matff. in Bartın and Karabuk forests in the western Blacksea region, Turkey. III. Balkan Scientific Conference. (3): 54- 64 (2001).
• [31]. Toper, A., Studies on the biology of Cryphalus piceae (Ratz.) (Col: Curculionidae) in the Bartın and Karabuk regions of Turkey. Anzeiger Fur Schadlingskunde Journal of Pest Science, 75, 102-104 (2002).
• [32]. Toper, A., Batı Karadeniz Bölümünde Abies bornmülleriana (Matff.) ağaçlarında tespit edilen bazı zararlı böcekler ve bunların önemi. Gazi Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi. 3(2), 153-164 (2003).
• [33]. Toper, A., ve Sıvacıoğlu, A., Kastomonu-Ilgaz Dağları göknar (Abies bornmülleriana Matff.) ormanlarındaki silvikültürel müdahalelerin böcek ve fırtına zararı üzerindeki etkileri. II.Ulusal Karadeniz Ormancılık Kongresi, 660-671 (2002).
• [34]. Şimşek, Z., ve Öner, N., Ilgaz (Derbent ve Doruk)’da Uludağ göknarı (Abies nordmanniana subsp. Bornmülleriana Mattf.) meşçerelerinin silvikültürel özellikleri ile saptanan kabuk böcekleri ve mücadele yöntemleri, S.D.Ü Orman Fakültesi Dergisi Seri A, 2: 49-60 (2003).
• [35]. Yüksel, B. ve Alkan, Ş., Doğu ladini ormanlarında Ips typographus (L.)’un populasyon dinamiğini etkileyen predatör ve parazitleri. Çevre ve Orman Bakanlığı Yayın No: 199 (27) (2003).
• [36]. Yüksel, B., Akbulut, S. ve Keten, A., Pityophthorus pityographus (Ratz.)’un biyolojisi ve potansiyel predatörlerinin belirlenmesi. Türkiye I. Bitki Koruma Kongresi, Samsun, 41 (2004).
• [37]. Akbulut, S., Batı Karadeniz göknar (Abies bornmülleriana Matff.) ormanlarında farklı ekolojik ve silvikültürel faktörlerin böcek popülasyonu üzerine etkileri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi bilimsel araştırma projeleri sonuç raporu, 15 (2005).
• [38]. Aytar, F., Sarıkaya, O. ve Avcı, M., Toros sediri ormanlarımızda önemli bir zararlı sedir kabuk böceği (O. tridentatus). Orman Mühendisliği, 45 (1-3), 19-23 (2008).
• [39]. Sarıkaya, O., Batı Akdeniz Bölgesi iğne yapraklı ormanlarının Scolytidae (Coleoptera) faunası, Yayımlanmamış Doktora tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Isparta Orman Mühendisliği Ana Bilim Dalı, s. 240 (2008).
• [40]. Sarıkaya, O. ve Avcı, M., Bark beetle fauna (Col: Curculionidae) of the coniferous forests in the Mediterrenean region of Western Turkey, with a new record Turkish fauna. Turkish Journal of Zoology, 35(1), 33-47 (2011)
• [41]. Sarıkaya, O. ve Yıldırım, S., Isparta-Aksu yöresi iğne yapraklı ormanlarının Scolytinae (Col: Curculionidae) türleri. Bartın Orman Fakültesi Dergisi, (20): 38-50 (2011).
• [42]. Anonim, Orman Genel Müdürlüğü şubat ayı erken uyarı konuları, (2011). http://www.ogm.gov.tr , (19.02.2012) .
• [43]. Serez, M., “Zararlı böceklere karşı feron kullanılması”, VII. KÜKEM Kongresi, 24 (2), 58-59 (1991).
• [44]. Serez, M., ve Eroğlu, M., Kızılçam zararlısı Orthotomicus erosus (Woll.) (Col: Scolytidae)’a karşı feromonlu tuzak denemeleri, Uluslararası Kızılçam Sempozyumu, Orman Bakanlığı Bildiriler, 439-446 (1993).
• [45]. Serez, M., ve Eroğlu, M., Türkiye’de orman zararlısı bazı böceklerle savaşta biyoteknik yöntemlerden yararlanma olanakları, KÜKEM dergisi, VII. KÜKEM Kongresi, 14 (2), 58 (1991).