Eskişehir Hamamyolu Caddesi’nin Cumhuriyet Döneminden günümüze mekansal değişimine yönelik bir araştırma

Yıl 2016, Cilt: 18 Sayı: 2, 54 - 77, 21.12.2016

Berna Üstün Cemile Özkan

Öz

Kentleşme ve sanayileşme ile artan nüfus yoğunluğu, kamusal açık alanlara da yeni bir
tanım getirmeyi gerektirmektedir. Modernizmin geleneksel kent merkezlerini de içine
almasıyla; hayatın her alanında yaşanan hızlı değişimler, kamusal yaşamın öneminin
azalmasına neden olmuştur. İletişim, ulaşım teknolojisi ve yeni ekonomik sistemlerin
kentsel mekan örgütlenmesinde yarattığı değişimler, kamusal dış mekanları da bir
dönüşüme sürüklemiştir. Eskişehir Hamamyolu Aksı, tarihi dokusu ve yapılarıyla
günümüze de temas eden, geleneksel kamusal alandır. Hamamyolu bölgesi, kentin
kuruluşundan bugüne “kent merkezi” olma özelliğini korumaktadır. Yeraltı sıcak su
rezervleri bakımından zengin ve günümüzde de önemli ulaşım akslarına yakın
konumlanan Hamamyolu Aksı’nda konut, ticaret ve park mekanlarında değişim
olmuştur. Son yıllarda aks ve çeperlerinin, çöküntü bölgesi olması nedeniyle merkezi
değerleri değişmiştir. Bu dönüşümlere rağmen günümüzde de, alt ve orta gelirli
kentlinin barındığı ve alışveriş yaptığı yer olma özelliğindedir. Bu çalışmada, tarihsel
süreçte Hamamyolu Aksı’ndaki yapılar ve açık alanlar, fotoğraflarla ve haritalarla
incelenerek, günümüzdeki mevcut durum çerçevesinde alanın geçirdiği değişimdönüşüm
araştırılmıştır.
Yakın tarihte Eskişehir Odunpazarı Belediyesi tarafından Hamamyolu Aksı’nın yeniden
düzenlenmesi gündeme gelmiştir. Yapılan çalışmadan görüleceği gibi, bölge üzerinde
yapılan her yenileme, bölgeyi iyileştirme yerine alanın kent için olan anlamının biraz
daha yitirilmesine sebep olmuştur. Bu çalışmanın amacı süreç içerisindeki
değişimleri/yitirdiklerimizi ortaya koyarak yeniden yapılacak müdahalelere yol
göstermek olacaktır. 

Anahtar Kelimeler

Kamusal açık alan, kent merkezi, Eskişehir-Hamamyolu

A study of spatial variation Eskisehir Hamamyolu Street from Republican Era to the present

Öz

Population intensity which increase urbanization and industrialization, public areas
make a new description. When modern life get inside traditional city centre, rapid and
big changes in every area of life lead to reduction public life. Communication,
transportation technology and new economic systems create changes at urban space,
new transportation compose at urban outside spaces. Eskisehir Hamamyolu Axle, which
has historical tissue and structures contact present days, is a traditional urban space.
Since the city's founding, Hamamyolu region, maintains the distinction of being " town
center". Hamamyolu Axes, which is rich aspect of underground hot water reservoirs
and nowadays contact significant transportation; housing, trade, common spaces have
been changed. In recent years, the walls of the shaft and , due to the collapse of the
central values have changed. Despite these transformations today , where the lower and
middle-income urban housing and being the place where shopping is done. This
research examined housing and common spaces with photos and maps framework
about current state- historical process in Hamayolu Axes.
In recent history Hamamyolu came to agenda the reorganization by the Municipality of
Eskisehir Odunpazarı. As it can be seen from the study, conducted on each of
renovation , meaning that for the improvement of urban areas has led instead to a little
more lost. The aim of this process that changes in work / lose by putting forward what
will lead to intervention again.

Anahtar Kelimeler

Public open space, central city, Eskisehir-Hamamyolu

Kaynakça

• Rossi, A., The architecture of the city, Cambridge, (1982).
• Çelik, Z., Favro, D., ve Ingersoll, R., Şehirler ve sokaklar, Kitap Yayınevi, (2007)
• Polat, S., Kamusal dış mekanlarda mimari kimliği değerlendirmek için bir yöntem önerisi: Bursa- Cumhuriyet alanı örneği, Doktora Tezi, Uludağ Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık Anabilim Dalı, Bursa, (2013).
• Taşçı, H., Bir hayat tarzı olarak şehir, mekan, meydan, Kaknüs Yayınları, (2014).
• Önal, F., Kamusal bir alan olarak parkları yeniden düşünmek, Mimar.ist Dört Aylık Mimarlık Kültürü Dergisi, 49, (2014).
• Lynch, K., The ımage of the city, Cambridge, (1960).
• Aydın, Y., Kentsel gelişme ve kent merkezlerinin dönüşümü: Trabzon örneği, Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık Anabilim Dalı, Trabzon, (2001).
• Üstün, B., Eskişehir’de demir yolu serüveni ile şekillenen; Cer atölyesinden Tülomsaş Yerleşkesine, Eskiyeni, (2012).
• Cansever, T., İslam’da şehir ve mimari, Timaş Yayınları, s.103., İstanbul, (2013).
• Cansever, T., Cogito, Yaz, Şehir, YKY, İstanbul, (1996).
• Ulu, A., Merkezi iş alanlarının fiziksel ve ekonomik olarak yeniden yapılanması: Eskişehir örneği, Doktora Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, (2003).
• Ertin, G., Eskişehir kentinde yerleşmenin evrimi, Anadolu Üniversitesi Basımevi, (1994).
• Şahin, F., Eskişehir ilinin kültür turizmi potansiyeli: Mevcut durum ve öneriler, T.C. Kültür Ve Turizm Bakanlığı Eskişehir Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu Müdürlüğü, Uzmanlık Tezi, Eskişehir, (2012).
• Demir Örs, G., Kentsel dış mekân kullanımlarının değişim ve dönüşüm bağlamında incelenmesi: Eskişehir kent merkezi, Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, (2008).
• Altınsapan, E., Eskişehir Hamamları (Selçuklu- Osmanlı Dönemi), T.C. Eskişehir Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, Eskişehir, (2009).
• Tarihi Odunpazarı Kentsel Siti, http://whc.unesco.org/en/tentativelists/5733/ , (13.03.2016)
• Eskişehir Hamamyolu- Yediler Parkı, http://wowturkey.com/forum/viewtopic.php?t=23962&start=10, (06.03.2016)
• Harita: Eskişehir Büyükşehir Belediyesi, Grafik anlatım: Cemile Özkan, (04.03.2016)
• Ahmet Atuk, Kişisel arşivi (İzni ile alınmıştır.) (11.03.2016)
• Cemile Özkan, Kişisel Arşiv, (12.07.2015-2016)
• Ahmet Atuk, Sosyal medya kişisel profili (İzni ile alınmıştır.) (11.03.2016)
• Üstün Çocuk Gereçleri http://www.ustunoyuncak.com/wp-content/uploads/2012/02/IMG_6165.jpg, (11.03.2016)
• Atuk, A., 101 Eskişehir, Eskişehir: Odunpazarı Belediyesi, (2002).
• Eskişehir Hamamyolu, Yediler Parkı, http://wowturkey.com/tr204/k_wersace_100_1101.jpg, (11.03.2016)
• Koca, G., Karasözen, R., 1945- 1960 dönemi Eskişehir modern kent merkezinin oluşumunda öne çıkan yapılar, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10, 3, 191-211, (2010).
• Ulu, A., Eskişehir Kentinin Kentleşme Sürecinde Yeniden Yapılanması, Anadolu Üniversitesi Mimarlık Bölümü, Eskişehir, (2002).
• Eskişehir Tarihi Fotoğrafları, http://mustafaarslan1hibmioo.blogcu.com/eskisehir-in-tarihifotograflari/5935518, (15.11.2014)
• Adı Eski Ruhu Genç Eskişehir Sosyal Medya Topluluğu, https://www.facebook.com/Ad%C4%B1-eski-ruhu-gen%C3%A7- Eski%C5%9Fehir-467666113332529/photos, (11.03.2016)
• Bala, H. A., Konut Alanlarında Kentsel Arayüzlerin Düzenlenmesine Yönelik Analitik Bir Çerçeve, Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi. Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık Anabilim Dalı, Konya, (2003).
• Yediler Parkı 1975 http://galeri.netfotograf.com/images/medium/0D42C2D60D2DFA1E.jpg, (20.07.2015)
• Murat Doğramacı sosyal medya kişisel profili https://www.facebook.com/dogramacimurat/photos?source_ref=pb_friends_tl, (11.03.2016)
• Eskişehir Hamamyolu 1974 http://www.eskisehirajansi.com/wp-content/uploads/2015/02/eskisehir_hamamyolu__1974.jpg, (20.07.2015)
• Eskişehir Yediler Parkı 1970’ler http://www.eskisehirajansi.com/wp-content/uploads/2015/02/Eski%C5%9FehirYediler-Park%C4%B1-1970ler.jpg, (20.07.2015)
• 2 Eylül Şehir Gazetesi http://www.2eylul.com.tr/images/upload/akar-deresi-(2)-1.jpg, (20.07.2015)
• Eskişehir Merkez Hava Fotoğrafları http://www.eskisehir.gov.tr/havafotograflari/ESKISEHIR/DELIKLITASMAHALLESI.jpg, (20.07.2015)
• Pera Mezat, http://www.mezatpazari.com/Images/Shop/3/98/2742.jpg, (11.03.2016)
• Perihan Sarıöz, Bir zamanlar eskişehir, Esbank Yayınları, (1997)
• http://www.archdaily.com/774286/canal-swimmers-club-atelier-bow-wow-plusarchitectuuratelier-dertien-12, (08.09.2016)
• http://www.archdaily.com/636611/promenada-enota, (08.09.2016)
• http://inhabitat.com/how-the-cheonggyecheon-river-urban-design-restored-thegreen-heart-of-seoul/ (21.08.2016).
• https://landscapeiskingston.wordpress.com, (21.08.2016).
• http://emlakkulisi.com/eskisehir-hamamyolu-projesinin-detaylari-bellioldu/477799, (08.09.2016)
• Sennett, R., Kamusal insanın çöküşü, Çev. S. Durak ve A. Yılmaz, İstanbul: Ayrıntı Yayınları, (2002).
• Erzen, J.N., Üç habitus yeryüzü, kent, yapı, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, (2015).