Tekrarlanan işlerde algılanan zihinsel iş yükü

Yıl 2021, Cilt: 23 Sayı: 1, 84 - 95, 29.01.2021

Demet Gönen Ocaktan Aslan Deniz Karaoğlan Alper Akça Ali Oral

https://doi.org/10.25092/baunfbed.829853

Cited By: 2

Öz

Gün içerisinde gerçekleştirilen işlerin ağırlığı, tekrarlı ve sürekli olması çalışanları zorlamakta ve zamanla kas iskelet sistemi rahatsızlıklarına yol açabilmektedir. Endüstride genelde işin yaratacağı fiziksel etkileri önlemek amacıyla çalışmalar yapılmaktadır. Ancak yapılan işlerin çalışanlara fiziksel etkilerinin yanında zihinsel etkileri de söz konusudur. Oluşabilecek performans ve verim kayıplarının önüne geçebilmek için hem fiziksel hem zihinsel iş yüklerini azaltacak iyileştirmelerin yapılması gereklidir. Bu çalışmada, alternatör üretiminde kullanılan stator sac kesim işlemi esnasında operatörlerin çalışma duruşları ve zihinsel iş yükü incelenmiştir. Alternatör üretim süreci emek yoğun gerçekleştirilen işlerden birisidir. Stator sac kesim işleminde, çalışma duruşu değerlendirildiğinde çalışanın fiziksel olarak çok fazla zorlanmadığı düşünülmektedir. Çalışma duruşunun ergonomik açıdan uygun olduğu düşünülse de gün içerisinde işin sürekli tekrarlanmasının çalışana fiziksel etkisinin yanında bıkkınlık, isteksizlik ve iş motivasyonu düşüklüğü gibi zihinsel etkilerinin de olabileceği düşünülmektedir. Yapılan işin çalışanda oluşturacağı zihinsel iş yükünü değerlendirmek için NASA-TLX yöntemi kullanılmıştır. Yöntemde önem ağırlıklarının belirlenmesinde ikili karşılaştırma süreci yer almaktadır. Bu süreçte belirsizlikler söz konusu olduğundan daha gerçekçi sonuçlar elde etmek üzere bulanık önceliklendirme metodu kullanılmıştır. Zihinsel işyükü boyutlarının ikili karşılaştırması sonucu elde edilen önem ağırlıklarının belirlenmesinde, iki akademisyen ve iki üretim yöneticisinin yer aldığı bir ekibin değerlendirmelerinden yararlanılmıştır. Böylece daha objektif sonuçlar ortaya konulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Tekrarlanan işler, NASA-TLX yöntemi, bulanık önceliklendirme metodu

Teşekkür

Bu çalışmanın gerçekleştirilebilmesini mümkün kılan İŞBİR Elektrik Sanayi A.Ş'ye teşekkür ederiz. Ayrıca katkılarından dolayı Öznur ALKAN'a teşekkür ederiz.

Mental workload perceived in repetitive works

Öz

The weight of the work done during the day, and the repetition and continuity, force the employees and may cause musculoskeletal disorders in time. In the industry, studies generally are carried out in order to prevent the physical effects of the work. However, the work done has physical effects as well as mental effects to the employees. Improvements are needed to reduce both physical and mental workloads are required to prevent performance and efficiency losses that may occur. In this study, the working postures and mental workload of the operators during the stator sheet cutting process used in alternator production were examined. Alternator production process is one of the labor intensive works. In the stator sheet cutting process, when the working stance is evaluated, it is thought that the employee is not having too much physical difficulty. Although it is thought that the working posture is ergonomically appropriate, it is thought that continuous repetition of work during the day may have physical effects on the employee, as well as mental effects such as boredom, unwillingness and low motivation of work. NASA-TLX method was used to evaluate the mental workload of the work done in the employee. NASA-TLX method was used to evaluate the mental workload of the job done in the employee. The method involves a binary comparison process in determining the importance weights. Fuzzy prioritization method has been used to obtain more realistic results since uncertainties are involved in this process. The evaluations of a team composed of two academicians and two production managers were used to determine the importance weights obtained as a result of the pairwise comparison of mental workload dimensions. Thus, more objective results have been revealed.

Anahtar Kelimeler

Repeated works, NASA-TLX, fuzzy prioritization method

Kaynakça

• Atik, E. ve Akoğlan, M. K., İş Yükü Algısı ve İş Yükünün İnsan Kaynakları Yönetiminde Kullanımı: Eskişehir’de Otel İşletmeleri Örneği, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16, 5, 341–366, (2016).
• Çetinkaya, F. ve Baykent, G., İşyeri Çalışma Ortamı Koşullarının Ergonomik Yönden İncelenmesi (Örnek: Şekerleme Firması), Uşak Üniversitesi Fen ve Doğa Bilimleri Dergisi, 1, 1, 15-31, (2017).
• Dağdeviren, M., Eraslan, E. ve Kurt, M., Çalışanların Toplam İş Yükü Seviyelerinin Belirlenmesine Yönelik Bir Model Ve Uygulaması, Journal of the Faculty of Engineering and Architecture of Gazi University, 20, 4, 517-525, (2005).
• Kılıç, E. D., Acil Servis Hekimlerinin NASA-RTLX Yöntemi İle Zihinsel İş Yüklerinin Değerlendirilmesi: Bir Uygulama Çalışması, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 30, 3, 645-662, (2016).
• Ordukaya, H., Fiziksel İş Yükü ve Ergonomi, Anahtar Dergisi, 273-274, 42-47, (2011).
• Yener, Y., Can, G. F. ve Toktaş P., Fiziksel Zorlanma ve Algılanan İş Yükü Düzeylerini Dikkate Alan Bir İş Rotasyonu Önerisi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi Dergisi, 27, 1, 8–18, (2019).
• Yağmuroğlu, Z., Günaydın, H.M. ve Kale, S., İş Gereksinim Analizi Yönteminin İş Güvenliği Bağlamında İncelenmesi, 3. İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Sempozyumu, 195-200, Çanakkale, (2011).
• Rahman, M. ve Sen, A. K., Effect of job satisfaction on stress, performance and health in self-paced repetitive work, International Archives Occupational Environmental Health, 59, 2, 115-121, (1987).
• Weber, A., Ergonomics: Ford Simulates, (2008) https://www.assemblymag.com/articles/86145-ergonomics-ford-simulates, (07.01.2020)
• Bommer, S. C. ve Fendley, M., A theoretical framework for evaluating mental workload resources in human systems design for manufacturing operations, International Journal of Industrial Ergonomics, 63, 7-17, (2018).
• Mehta, R. K. ve Agnew, M. J., Effects of physical and mental demands on shoulder muscle fatigue, Work, 41, 2897-2901, (2012).
• Riono, Suparno ve Bandono, A., Analysis of Mental Workload With Integrating Nasa TLX and Fuzzy Method, International Journal of ASRO, 1, 1, 37-45, (2018).
• Eraslan, E., Can, G. F. ve Atalay, K. D., Mental Workload Assessment Using A Fuzzy Multi-Criteria Method, Tehnički vjesnik, 23, 3, 667-674, (2016).
• Can, G.F., Intituionistic Fuzzy TLX (IF-TLX): Implementation Of Intituionistic Fuzzy Set Theory For Evaluating Subjective Workload, Journal of Turkish Operations Management, 2, 1, 79-90, (2018).
• Emeç, Ş. ve Akkaya, G., Sağlık Sektöründe Zihinsel İş Yükü Değerlendirmesi Ve Bir Uygulama, Ergonomi, 1, 3, 156–162, (2018).
• Karadağ, M., Cankul, İ. H., Hemşirelerde Zihinsel İş Yükü Değerlendirmesi, Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 18, 1, 26-34, (2015).
• Mamak, E. B. E. ve Can, G. F., Algılanan İş Yükü ve Çalışma Duruşları Dikkate Alınarak Operatörlerin Ergonomik Risk Düzeylerinin Çok Kriterli Karar Verme Yaklaşımı İle Değerlendirilmesi, Ergonomi, 1, 2, 77–91, (2018).
• Riccio, A., Leotta, F., Bianchi, L., Aloise, F., Zickler, C., Hoogerwerf, E-J., Kübler, A., Mattia, D. ve Cincotti, F., Workload measurement in a communication application operated through a P300-based brain–computer interface, Journal of Neural Engineering, 8, 2, 37-46, (2011).
• Lin, H. C. K., Chen, M. C. ve Chang, C. K., Assessing the effectiveness of learning solid geometry by using an augmented reality-assisted learning system, Journal Interactive Learning Environments, 23, 6, 1-12, (2013).
• Şeker, A., Using Outputs of NASA-TLX for Building a Mental Workload Expert System, Gazi University Journal of Science, 27, 4, 1131-1142, (2014).
• Soenandi, I. A., Christy, L. ve Ginting, M., Work Performance Measurement of Data Entry Employees in E-Commerce Industry Based on Mental Workload Value, Computer, Mathematics and Engineering Applications, 10, 2, 67-73, (2019).
• Mouzé-Amady, M., Raufaste, E., Prade, H. ve Meyer, J.-P., Fuzzy-TLX: using fuzzy integrals for evaluating human mental workload with NASA-Task Load indeX in laboratory and field studies, Ergonomics, 56, 5, 752-763, (2013).
• Özfırat, P. M., Bulanık Önceliklendirme Metodu Ve Hata Türü Ve Etkileri Analizini Birleştiren Yeni Bir Risk Analizi Yöntemi, Journal of the Faculty of Engineering and Architecture of Gazi University, 29, 4, 755-768, (2014).
• Mikhailov, L. ve Tsvetinov, P., Evaluation of services using a fuzzy analytic hierarchy process, Applied Soft Computing, 5, 1, 23–33, (2004).
• Özfırat, M. K., A Fuzzy Method for Selecting Underground Coal Mining Method Considering Mechanization Criteria, Journal of Mining Science, 48, 3, 533-544, (2012).
• Ülker, S. N., İnsan Kaynaklarında Bulanık AHP Destekli Yetenek Yönetimi İle Liderlerin Belirlenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Sakarya, (2019).