An Analysis of the Shamil Constitution

Yıl 2024, Cilt: 1 Sayı: 1, 108 - 143, 30.06.2024

Labaz Eliozoviç Gumaşvili Çevirmen: Yusuf İslam Yılmaz

Öz

This article is a translation of the article “An Analysis of Shamil’s Constitution” (original title: Анализ Конституции Шамиля) written by Labaz Eliozovich Gumashvili and published in Severo-Kavkazskiy Yuridicheskiy Vesnik in 2015. With the permission of the editor of the original article, minor changes have been made to the text, including the title, in accordance with Turkish spelling, provided that the meaning of the article is retained. The article examines all the laws enacted under the name of Nizam by Imam Shamil, one of the leaders of the Caucasian peoples who fought for independence under the name of Muridism against the absolute rule of Tsarist Russia in the Caucasus. The introductory part of the study discusses the structure and functioning of the Imamate and examines the duties and responsibilities of the institutions of regency and mufti, which were the most important devices of the administrative institutions in this period called the Imamate, and their criminal sanctions. The study continues with discussions on financial and budgetary security, the division of spoils, marriage and divorce procedures, trade, inheritance, behavior in public places, counterfeiting and various prohibitions, and how the penal system was determined by the Nizams. Imam Shamil, a figure who gained great fame in the Caucasus and the Islamic world for his struggle, is seen as having endeavored to rethink the customary law of Caucasian societies and the provisions of the Sharia in such a way as to adapt them to the conditions of the time. This article, written by Labaz Eliozovich Gumashvili based on contemporary sources and the works of specialists in the field, as well as Apollon Runovskiy, who had the opportunity to meet Imam Shamil and wrote works on the constitution called Nizam, has been attempted to be introduced into Turkish literature for the first time.

Anahtar Kelimeler

Imam Shamil, Nizam, Dagestan, Imamet, Constitution

Şamil Anayasası Üzerine Bir İnceleme

Öz

Bu makale Labaz Eliozoviç Gumaşvili tarafından kaleme alınan ve 2015 yılında Severo-Kavkazskiy Yuridiçeskiy Vesnik’te yayınlanan “Şamil Anayasası Üzerine Bir İnceleme” (orijinal adı: Анализ Конституции Шамиля) isimli makalenin çevirisidir. Orijinal makalenin editörünün onayı doğrultusunda makalenin anlamı korunmak kaydıyla ismi dahil metninde Türkçeye yazım üslubuna uygun küçük değişiklikler yapılmıştır. Makalede, Çarlık Rusya’sının Kafkaslarda mutlak hakimiyet çabası karşısında Müridizm adı altında bağımsızlık mücadelesi veren Kafkas halklarının liderlerinden İmam Şamil’in Nizam adı altında çıkardığı yasaların tamamı ele alınmıştır. Çalışmanın giriş kısmında İmamet’in yapısı ve işleyişi ele alınmış, İmamet adı verilen bu dönemde idari kurumların en mühim aygıtlarından olan naiplik ve müftülük müesseselerinin görev ve sorumlulukları ile cezai yaptırımları incelenmiştir. Çalışmanın devamında maliye ve bütçe güvenliği, ganimetlerin nasıl paylaştırılacağı, evlilik ve boşanma usulleri, ticaret, miras ilişkileri, kamusal alanlarda davranış, kalpazanlık ve çeşitli yasaklar ile ceza sisteminin Nizamlar tarafından nasıl belirlendiği ele alınmıştır. Kafkasya ve İslam dünyasında mücadelesiyle büyük ün kazanmış bir şahsiyet olan İmam Şamil’in Kafkas toplumlarının örfi hukuku olan ‘adet’ ile şeriat hükümlerini dönemin şartlarına uyum sağlayacak şekilde yeniden ele alma çabası görülmektedir. Nizam adı verilen anayasa çalışmaları İmam Şamil’le görüşme imkânı bularak hakkında eserler veren Apollon Runovskiy’nin yanı sıra dönem kaynaklarına ve alanında uzman akademisyenlerin kaleme aldığı eserlere dayanarak, Labaz Eliozoviç Gumaşvili tarafından kaleme alınan bu makale, ilk defa Türkçe alan literatürüne kazandırılmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

İmam Şamil, Nizam, İmamet, Dağıstan, Anayasa

Kaynakça

• ‘Низам шамиля для истории дагестана’ (1870) 3 Сборник сведений о кавказских горцах (ССКГ) (Кавказском горском управлении 1868)
• Халифаева А К, История государства и права Дагестана. Часть 1: Курс лекций (2010)
• Имам Шамиль (1941)
• Исмаилов М А, История государства и права Дагестана. Хрестоматия. Часть 1. (ДГУ 2008)
• Исмаилов М А, История государства и права Дагестана Часть 1 (2006)
• Магомедов М Б, Имамат: государственное строительство и его правовые аспекты (МГУ, 2001)
• Магомедов М Б, ‘Историко-правовые аспекты Кавказской войны 20-50х годов ХIХ века’ (Диссертации на Соискание ученой степени доктора исторических наук, ДГУ 2004)
• Магомедов Р М, Борьба горцев за независимость под руководством Шамиля (1939)
• Омаров Х, 100 писем Шамиля (ДНЦ РАН 1997)
• Рамазанов А Х, Реформаторская деятельность великого имама Шамиля (1996)
• Рамазанов Х Х, Эпоха Шамиля (Исламская тип. Ихлас 2004)
• Романовский, Д И, Кавказ и Кавказская война (Обществ. польза 1860)
• Руновский А И, ‘Дневник полковника. Руновского, состоящего приставом при Шамиле во время пребывания его в гор. Калуге с 1859 по 1862 год’ (1904) 12 АКАК 1395
• Руновский А И, Записки о Шамиле (Тип. карта 1862)
• Сигаури И М, Очерки истории и государственного устройства чеченцев с древнейших времен (Русская жизнь 1997)
• Шихсаидов А.Р. Дагестанская историческая хроника «Тарих Дагестан» Мухаммеда Рафи (к вопросу об изучении)’ Письменные памятники Востока. Ежегодник 1972 (Nauka, 1977) 90
• Центральный государственный архив Республики Дагестан (ЦГАРД) Ф.133.Оп.2. Ед. хр.2. Л.21
• Çevirmenin Kullandığı Kaynakça
• Asker A ve Şeyban S, ‘Kürekçay Anlaşmasının Tarihi Arka Planı, Hukuki Niteliği ve Siyasi Sonuçları’ (2021) 7 (1) Giresun Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi 34
• Дадаев Ю У, ‘Муртазеки - воинское формирование Шамиля’ (2014) 3 (39) ИАЭК 48
• Руновский А И, ‘Канлы в немирном крае’14 Военный сборник 199
• Özdemir S, İslam Hukukunda Akrabalar Arası İlişkiler (Yüksek Lisans Tezi, Sinop Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı 2023)
• Elektronik Kaynaklar
• ‘Congreve Rocket’ (Encyclopedia Britannica 24 Temmuz 2014) <https://www.britannica.com/technology/Congreve-rocket> Erişim Tarihi 14 Nisan 2024
• ‘Gretna Green’ (Encyclopedia Britannica 26 Mayıs 2021) <https://www.britannica.com/place/Gretna-Green> Erişim Tarihi 14 Nisan 2024
• Erkal M, ‘Zekât’ (Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi 2013) <https://islamansiklopedisi.org.tr/zekat#1> Erişim Tarihi 05 Haziran 2024