İşlevsel, Estetik, Savunmacı, Düşmancıl: İktidarın Mekâna Müdahalesinin Bir Aracı Olarak Kent Mobilyaları

Yıl 2021, Cilt: 2 Sayı: 2, 115 - 128, 31.12.2021

Gökhan Orhan Sinem Atay

Öz

Kentte kamusal mekânı düzenleyerek insanların yaşam kalitesini artırma amacına yönelik tasarım ürünleri olarak tanımlayabileceğimiz kent mobilyalarının kentte yaşayanlar üzerinde olumlu ve olumsuz etkileri bulunmaktadır. Son zamanlarda sayısı artan ve kullanım alanı çeşitlenen kent mobilyalarının bir kısmı sanatsal kaygı ile yapıldığına dair bir imajla sunularak, başta yoksul ve evsizler olmak üzere kent mobilyası ile sıkı ilişki içerisinde olan bazı grupların kentsel mekânı kullanımını kısıtlamaktadır. Sadece kent mobilyası ile sınırlı kalmayan, sokağın arındırılmasına kadar uzanan bu tasarım düşüncesi kentteki marjinal gruplara karşı gizli bir düşmanlığa işaret etmektedir. Çalışma, kent mobilyalarının estetik ve modern görünüm altında gittikçe daha rahatsız edici hale gelerek evsizleri olumsuz etkilemeye ve kentsel alandan soyutlamaya çalışmasının Foucault’nun disipline edici iktidar kavramsallaştırması ışığında incelenmesini amaçlamaktadır. Bu amaç doğrultusunda literatürde kent mobilyaları ve disipline edici iktidar konularında yapılan çalışmalar incelenmekte ve konu farklı ülkelerden kent mobilyalarının düşmancıl ve kenti savunma amacıyla kullanımı konusundaki örneklerle detaylandırılmaya çalışılmaktadır. Mikro ölçekte ortaya çıkan iktidar ilişkilerinin birer dispositif görevi gören kentsel mobilyalar üzerinden kent mekânını şekillendirerek evsizlerin varlığını ve hareketliliğini olumsuz etkilediği sonucuna varılmaktadır. Bununla birlikte, evsizlerin kentin hangi noktalarında var olabileceğinden ziyade evsizlik sorununun birebir kendisi ile ilgilenilmesi ve çözümün de burada aranması gerektiğine değinilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kent mobilyası, disipline edici iktidar, dispositif

Destekleyen Kurum

Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi

Proje Numarası

BAP-19-1009-139

Functional, Aesthetic, Defensive, Hostile: Urban Furniture as a Tool Used for Power to Intervene in Space

Öz

Urban furniture, which we can define as design products aimed at increasing the quality of life of people by arranging the public space in the city, has positive and negative effects on the people living in the city. Part of urban furniture recently increased in number and diversified is presented with an image made with artistic concern, restricting the use of urban space by some groups, especially the poor and the homeless, who are in close relationship with them. This design idea is not limited to urban furniture but extends to the purification of the street and points to a hidden hostility towards marginal groups in the city. In the light of Foucault's conceptualization of disciplinary power, the study aims to examine the fact that under its aesthetic and modern appearance, urban furniture becomes more and more disturbing and tries to negatively affect the homeless and isolate them from the urban area. For this purpose, studies on urban furniture and disciplinary power in the literature are examined and the subject is tried to be detailed with examples of the use of urban furniture from different countries for hostile and defensive purposes. It is concluded that power relations emerging at micro scale affect existence and mobility of the homeless negatively by shaping the urban space through urban furniture that acts as a dispositive. In addition, it is mentioned that the real problem is homelessness itself and the solution should be sought accordingly, rather than determining in which parts of the city the homeless may exist.

Anahtar Kelimeler

Urban furniture, disciplinary power, dispositive

Proje Numarası

BAP-19-1009-139

Kaynakça

• Akpınar Külekçi, E. (2018). Kent donatı elemanlarında özgün tasarımların peyzaj ergonomisi yaklaşımıyla irdelenmesi. Süleyman Demirel University Journal of Architecture Sciences and Applications Research, 3(2), 89-109.