ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİNİN EGO DURUMLARI: STRESLİ YAŞANTILARINA YÖNELİK EBEVEYN TEPKİLERİ, AİLELERDEKİ KORUYUCU ETKENLER VE BAZI DEMOGRAFİK DEĞİŞKENLERE GÖRE İNCELENMESİ

Yıl 2017, , 45 - 72, 01.06.2017

Halil Ekşi Durmuş Ümmet Emine Beyza Özoğlu

https://doi.org/10.31795/baunsobed.645169

Öz

Üniversite öğrencilerinin Transaksiyonel Analiz T.A. ego durumlarının, ailelerindeki koruyucu etkenler ile stres yaşantılarına yönelik ebeveyn tepkileri bağlamında incelenmesi araştırmanın amacını oluşturmaktadır. Ayrıca öğrencilerin cinsiyet, aile tipi, anne-baba eğitim düzeyi ve sosyo-ekonomik düzeylerine göre T.A. ego Durumları incelenmiştir. Amaçlar doğrultusunda çalışma grubunu oluşturan öğrencilere Kişisel Bilgi Formu, T.A. Ego Durumları Ölçeği, Ailedeki Koruyucu Etkenler Ölçeği, Ergenlerin Stresli Yaşantılarına Yönelik Ebeveyn Tepkileri Ölçeği uygulanmıştır. Araştırmanın verileri Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi ve Balıkesir Üniversitesi Necatibey Eğitim Fakültelerinin farklı bölümlerinde öğrenimine devam eden ve araştırmaya seçkisiz olarak dahil edilen 211’i kız ve 84’ü erkek olmak üzere 295 öğrenci üzerinden toplanmıştır. Elde edilen bulgular incelendiğinde; öğrencilerin T.A. ego durumları ile hem stresli yaşantılara yönelik ebeveyn tepkileri hem de ailedeki koruyucu etkenler arasında anlamlı ilişkiler olduğu görülmüştür. Ayrıca, * Prof. Dr., Marmara Üniversitesi/Atatürk Eğitim Fakültesi/Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Anabilim Dalı, [e-mail], ORCID ID: orcid.org/0000-0001-7520-4559** Öğr. Gör. Dr., Marmara Üniversitesi/Atatürk Eğitim Fakültesi/Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Anabilim Dalı, [e-mail], ORCID ID: orcid.org/0000-0002-8318-9026*** Psk. Danş., Balıkesir Karesi Atatürk İlkokulu, [e-mail], ORCID ID: orcid.org/0000öğrencilerin cinsiyet ve yetiştikleri aile tipine göre T.A. ego durumlarında anlamlı fark olduğu ancak anne ve babanın eğitim düzeyi ve sosyo-ekonomik düzeylerine göre T.A. ego durumlarda anlamlı fark olmadığı bulgularına ulaşılmıştır. Elde edilen bulgular literatür ve diğer çalışmalar ışığında tartışılmış ve çeşitli öneriler getirilmiştir

Anahtar Kelimeler

Kişilik, Transaksiyonel Analiz, Ego Durumları, Ebeveyn Tepkileri, Koruyucu Etkenler

Transactional Ego States among University Students: A Study of according to Protective Factors, Parental Reactions to Adolescent Distress in their Family and Some Variables

Öz

This study aims to review the relations between university students’ Transactional Analysis Ego States and protective factors and parental reactions to adolescent distress in their family. In addition, students’ T.A. Ego States is examined according to their gender, family type, parents’ education level and social-economic level. The study group consists of 295 students 211 female, 84 male studying at Marmara University’ and Balıkesir University’ in different departments. Relational screening method was used in the research. The data was collected by using Ego States Scale, Inventory of Family Protective Factors, Perceived Parental Reactions to Adolescent Distress Scale and personal information form that was prepared by the researcher. The results showed that T.A. Ego States of students correlate with both protective factors and parental reactions to adolescent distress in their family. Also, T.A. Ego States of the students showed significant difference as to gender and family type by them, whereas parent’ educational level of socail-aconomic level did not have effect on T.A. Ego States. The findings were discussed within the scope of related literature and similar studies, then various proposals were brought forward

Anahtar Kelimeler

Personality, Transactional Analysis, Ego States, Parent Reactions, Protective Factors

Kaynakça

• Akbağ, M. (2000). Stresle Başa Çıkma Tarzlarının Üniversite Öğrencilerinde Olum- suz Otomatik Düşünceler, Tansaksiyonel Analiz Ego Durumları ve Bazı De- ğişkenler Açısından İncelenmesi. Doktora tezi, Marmara Üniversitesi Eği- tim Bilimleri Enstitüsü.
• Akkoyun, F. (1995a). Transaksiyonel Analize Giriş. Ankara: 72 TDFO Ltd. Şti.
• Akkoyun, F. (1995b). Transaksiyonel Analiz ve Yetişkin Olmak. Ankara Üniver- sitesi, Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 28(1): 1-11.
• Akın, A., Özbay, A., Akın, Ü. (2014). Ergenlerin Stresli Yaşantılarına Yönelik Ebeveyn Tepkileri Ölçeği Türkçe Formunun Geçerlik ve Güvenirliği. Eğitim Öğretim Araştırmaları Dergisi. 3, 384-391.
• Anthony, E. K., Alter, C. F. Ve Jenson, J. M. (2009). Development of a risk and resilience-based out-of-school time program for children and youths. Social Work, 54(1), 45- 55.
• Kaplan, B. ve Aksel, E. S., (2013). Ergenlerde Bağlanma ve Saldırganlık Davra- nışları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Nesne-Psikoloji Dergisi, (1): 20-49.
• Altıntaş, E. ve Gültekin, M. (2003). Psikolojik Danışma Kuramları. İstanbul: Alfa Yayınları.
• Arı, R. (1989). Üniversiteli Öğrencilerin Baskın Ben Durumları İle Bazı Özlük Nite- liklerinin, Ben Durumlarına, Atılganlık ve Uyum Düzeylerine Etkisi. Dokto- ra Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü.
• Aşılı, G. (2001). Üniversiteli Öğrencilerin Cinsiyet Rolleri ve Ego (Ben) Durumları Arasındaki İlişki. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Berne, E. (1964). Games People Play. The Psychology of Human Relationships. New York: Grove Press Ine.
• Bowlby, J. (1973). Attachment and Loss. Volume II. Separation: Anxiety and anger. London. Hogart Pres, New York: Basic Books.
• Bowlby, J. (1977). The Making and Breaking of Affectional Bonds: Etiology and Psychopathology İn The Light of Attachment Theory. British Journal of Psychiatry, 130; 201-210.
• Bronfenbrenner, U. (1986). Ecology of The Family as a Context For Human De- velopment: Research Perspectives. Development Psychology 22: 723- 742.
• Buluş, M., ve Atan, A. (2016). Öğretmen Adaylarında Ego Durumlarının Bağ- lanma Tarzlarını Yordama Gücü. Ege Eğitim Dergisi, 17(1): 36-61.
• Çerik, Ş., (2003). Ailelerin Gençlere Karşı Tutumları ve Gençlerin Ailelerinin Tutum- larını Algılayışlarına Yönelik Üniversite Gençliği Üzerinde Bir Araştırma. Yıldız Teknik Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi İşletme Bölümü.
• Deniz, M., E. (2006). Ergenlerde Bağlanma Stilleri İle Çocukluk İstismarları ve Suçluluk-Utanç Arasındaki İlişki. Eurasian Journal of Educational Resear- ch, 22, 89-99.
• Dusay, J., M. (1977). Egograms: How I See You And You See Me. First Edition, New York: Harper & Row Publishers.
• Eşki, A, (1990). Çocuk, Genç, Anne Babalar. Bilgi Yayınevi, Ankara.
• Eminağaoğlu, N. (2006). Güç Koşullarda Yaşayan Sokak Çocuklarında Dayanıklılık (Sağlamlık). Doktora tezi, Ege Üniversitesi, İzmir.
• Geçtan, E. (1999). İnsan Olmak. 20. Basım, İstanbul: Remzi Kitapevi.
• Geçtan, E. (1992). Çağdaş Yaşam ve Normal Dışı Davranışlar. İstanbul: Remzi Kitabevi, 1992
• Gladding, S., T. (2012). Aile Terapisi: Tarih Kuram ve Uygulamaları. (Çev: İ. Keklik ve İ. Yıldırım). Ankara: Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Derneği.
• Gordon, T. (2005). E.A.E. Etkili Ana-Baba Eğitimi. (Çev.: Emel Aksay). İstanbul: Sistem yayıncılık.
• Gökler-Danışman İ. ve Köksal, S. (2011). Ailedeki Koruyucu Etkenler Ölçeği Türkçe Formunun Geçerlik ve Güvenirliği. Türk Psikoloji Yazıları. 14(28): 39-48.
• Greenberg, M., T., Domitrovich, C., Bumbarger, B. (2001). The Prevention of Mental Disorders in School-Aged Children: Current State of The Field. Journal of prevention and treatment, 4, 27-47.
• Gülşen D. (2008). Farklı Lig Düzeyinde Oynayan Futbolcuların Oynadıkları Mevki- lere, Öğrenim Durumu Ve Spor Yaşlarına Göre Problem Çözme Becerilerinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Hawley, D., R. (2000). Clinical İmplications of family resilience. The American Journal of Family Therapy, 28, 101-116.
• Hazan, C. ve Shaver, P., R. (2000). Bağlanma: Yakın İlişkilerle İlgili Araştırma- lar İçin Bir Çerçeve. (Çev: A. Dönmez). Türk Psikoloji Bülteni, 6 (16-17), 29-50.
• İmamoğlu, S. (2003). Öğretmen Adaylarının Öfke ve Öfke İfade Tarzları İle Bağlanma Stilleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• İmamoğlu, S. (2009). Kişilerarası İlişkiler. İstanbul: Tohum Yayıncılık.
• Jones, R., N. (1995). Danışma Psikolojisi Kuramları. TDFO Ltd. Şti., Ankara.
• Jongeward, D. Ve James, M., (1993). Kazanmak İçin Doğarız. (Çev.: Tülin Şenruh). 2. Basım, İstanbul: İnkılap Kitapevi.
• Kaçar, B. (2008). Lise Öğrencilerinin Karar Stratejileri ve Transaksiyonel Analiz Ego (Ben) Durumlarının Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi. Yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Kaner, S. ve Bayraklı, H. (2010). Aile Yılmazlık Ölçeği: Geliştirilmesi, Geçerliği ve Güvenirliği. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 11(2): 47-62.
• Karahan, E. ve Sardoğan, M., E. (2004). Psikolojik Danışma ve Terapide Kuramlar. Samsun: Deniz Kültür Yayınları.
• Karasar, N. (2005). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Keler, H. (2008). Liseli Ergenlerin Transaksiyonel Analiz Ego Durumları İle Bağlanma Stilleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Konyalıoğlu, A., P. (2002). Üniversiteli Öğrencilerin Duygusal İlişki Bağlanma Tarzları İle Kişilik Özellikleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Kuzgun, Y. (2000). Rehberlik ve Psikolojik Danışma. 6. Basım, Ankara: ÖSYM Yayınları.
• Matthews, D. W. (2000). Family resiliency. North Carolina Cooperative Extension Service. https://www.ces.ncsu.edu/depts/fcs/pdfs/fcs-508.pdf adresinden 12.08.2016 tarihinde erişilmiştir.
• Morsümbül, Ü. ve Çok, F. (2011). Bağlanma ve İlişkili Değişkenler. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 3(3): 553-570.
• Pehlivantürk, B. (2004). Otistik Çocuğu Olanlarda Bağlanma. Türk Psikiyatri Dergisi. 15(1): 56-63.
• Pittman, E. (1982). Transactional Analysis: An İntroduct on to its Theory And Practice. British Journal of Social Work. 12:1, 47-63.
• Rice, K., G. ve Mirzadeh, S., A. (2000). Perfectionism, Attachment and Adjustment. Journal of Counselling Psychology, 47: 238-250.
• Roberts, D., L. (1975). Treatment of Cultural Scripts. Volume of Selected Articles from the Transactional Analysis Journal. San Francisco: The International Transactional Analysis Association Inc. 183 – 189.
• Sayar, K. ve Bağlan, F. (2013). Koruyucu Psikoloji. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Sümer, N. ve Güngör, D. (1999). Çocuk Yetiştirme Stillerinin Bağlanma Stilleri, Benlik Değerlendirmeleri ve Yakın İlişkiler Üzerindeki Etkisi. Türk Psi- koloji Dergisi. 14 (44): 35-58.
• Terzi, Ş. (2008). Üniversite Öğrencilerinin Psikolojik Dayanıklılıkları ve Algıla- dıkları Sosyal Destek Arasındaki İlişki. Türk Psikolojik Danışma ve Reh- berlik Dergisi, 3(29): 1-11.
• Ümmet, D., Ekşi, H. ve Otrar, M. (2015). Altruism Among University Stu- dents: A Study of Transactional Analysis Ego States and Life Satisfacti- on. Anthropologist. 3(20): 625-635.
• Williams, J., E. ve Best, D., L. (1982). Measuring Sex Stereotypes: A Thirty Nation Study. Beverly Hills: Sage Publications.
• Yönder, M. (2012). Psikiyatri Kliniklerinde Çalışan Hemşirelerin Transaksiyonel Analiz Kuramına Göre Ego Durumları. Yüksek Lisans Tezi, Düzce Üni- versitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Düzce.