EDREMİT VE BURHANİYE TAHTACILARINDA HIDIRELLEZ

Yıl 2017, Cilt: 20 Sayı: 37, 275 - 292, 01.06.2017

Satı Kumartaşlıoğlu

https://doi.org/10.31795/baunsobed.645196

Cited By: 2

Öz

Bu çalışma, Balıkesir’e bağlı Edremit ve Burhaniye Tahtacıları arasında gerçekleştirilen Hıdırellez kutlamalarını kapsamaktadır. Tahtacılar, genel olarak Batı ve Güney Anadolu kıyı şeridinde yaşayan bir Alevî-Türkmen zümresidir. Özellikle Anadolu ve Balkan coğrafyasında baharı karşılamak için kutlanan Hıdırellez bayramı, Tahtacılar arasında da bahar bayramı olarak 5-7 Mayıs tarihleri arasında çeşitli uygulamalarla kutlanmaktadır. Balıkesir Tahtacıları arasındaki Hıdırellez kutlamaları Anadolu’daki diğer Tahtacıların Hıdırellez gelenekleri ile mukayeseli olarak ele alınmış, Tahtacıların Hıdırellez kutlamalarının genel olarak benzer olduğu ve eski Türk kültüründen izler taşıdığı tespit edilmiştir. Bu çalışmada Balıkesir’e bağlı Edremit ve Burhaniye Tahtacılarının Hıdırellez bayramı, bolluk ve bereketi sağlamaya yönelik uygulamalar, arınma ve sağlık ile ilgili uygulamalar, mezar ziyareti ve kurban uygulamaları açısından incelenmiştir

Anahtar Kelimeler

Balıkesir, Tahtacı, Hıdırellez

The Hidirellez Celebration of Edremit and Burhaniye Tahtacis

Öz

This study includes the Hidirellez celebration of Balikesir Tahtacis. Tahtacis are an Alevi-Turkmen group living in the western and southern coast of Anatolia in general. Festival of Hidirellez that celebrated to meet the spring particularly in Anatolia and the Balkans is celebrated as the spring festival between May 5 to 7 with various applications between Tahtacis also. Hidirellez celebrations between Tahtacis of Balıkesir were handled with the Hidirellez traditions of other Tahtacis in Anatolia in comparison, has been determined that the celebration of Hıdırellez of Tahtacis to be generally similar and it was found that traces of the old Turkish culture. In this study, Hidirellez celebration of Balikesir Tahtacis was investigated in terms of applications related to abundance and fertility, applications related to purification and health, visit the tomband victim applications

Anahtar Kelimeler

Balikesir, Tahtaci, Hidirellez

Kaynakça

• Arık, D. (2005). Hıristiyanlaştırılan Türkler (Çuvaşlar), Ankara: Aziz Andaç Yayınları.
• Ayhan, A. (1999).Balıkesir ve Çevresinde Yörükler, Çepniler ve Muhacırlar, Balıkesir.
• Aksüt, A. (2003). Önce Türkmen Sonra Tahtacı, İstanbul: Kayhan Matbaası.
• Akyol, N. S. (2006). Adana (Merkez) Halk Kültüründe Halk İnançları Bayram- lar ve Törenler, Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı, Adana.
• Baha Said Bey (2006).Türkiye’deAlevî-Bektaşî, Ahî ve Nusayrî Zümreleri. (Haz. İsmail Görkem), İstanbul: Kitabevi.
• Bayat, F. (2007). Türk Mitolojik Sistemi (Kutsal Dişi-Mitolojik Ana, Umay Paradigmasında İlkel Mitolojik Kategoriler-İyeler ve Demonoloji), Cilt: 2, Ankara: Ötüken Neşriyat A.Ş.
• Birdoğan, N. (1995), Tahtacıların Dünü. I. Akdeniz Yöresi Türk Toplulukları Sosyo-Kültürel Yapısı (Tahtacılar) Sempozyumu Bildirileri 26-27 Nisan 1993 Antalya (9-30), Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Boratav, P. N. (1999). Türk Halkbilimi II 100 Soruda Türk Folkloru (İnanışlar, Töre ve Törenler, Oyunlar), İstanbul: Gerçek Yayınevi.
• Çıblak, N. (2005a). Mersin Tahtacıları –Halkbilimi Araştırmaları-, Ankara: Ürün Yayınları.
• Çıblak, N. (2005b). Mersin’de İnanç Merkezlerine Bağlı Kurban Törenleri. TÜBAR (Türklük Bilimi Araştırmaları), XVII, 155-176.
• Çıblak, N. (2013). Tahtacılar ve Tahtacı Oymaklarına Bağlı Ocakların Yer- leşim Alanları. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 68, 33-54.
• Duymaz, A., Şahin, H.İ. (2008). Kaz Dağlarında, Dağ, Ağaç ve Ocak Kül- tü Üzerine İnanış ve Uygulamalar. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bi- limler Enstitüsü Dergisi, (11) 19, 116-126.
• Duymaz, A.,Kumartaşlığlu, S. (2012). Kazdağı Tahtacılarında ‘Ocak’ Kül- tü. Kazdağları III. Ulusal Sempozyumu Bildirileri (Ed. Prof. Dr. Gü- lendam Tümen vd.) (193-202), Balıkesir.
• Eliade, M. (1991). Kutsal ve Dindışı. (Çev. Mehmet Ali Kılıçbay), Ankara: Gece Yayınları.
• Eliade, M. (1993). Mitlerin Özellikleri.(Çev. Sema Rifat), İstanbul: Simavi İnceleme.
• Eliade, M. (1994). Ebedi Dönüş Mitosu.(Çev. Ümit Altuğ), Ankara: İmge Kitabevi.
• Eliade, M. (2003). Dinler Tarihine Giriş. (Çev. Lale Arslan), İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Eliade, M. (2007). Dinsel İnançlar ve Düşünceler Tarihi Cilt I Taş Devrinden EleusisMysteria’larına, İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Ergin, M. (1997). Dede Korkut Kitabı I Giriş-Metin-Faksimile, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Frazer, J. G. (2004). Altın Dal Dinin ve Folklorun Kökleri I, İstanbul: Payel Yayınevi.
• Kumartaşlıoğlu, S. (2016).Türk Kültüründe Ateş ve Ocak Kültü, Konya: Kömen Yayınları.
• Ocak, A. Y. (2007). İslam-Türk İnançlarında Hızır Yahut Hızır-İlyas Kültü, İstanbul: Kabalcı Yayınları.
• Oğuz, M. Ö. (2000). Boz Atlı Hızır ve Ren Geyikli Noel Baba İkileminde Türklerde Yılbaşı. Türk Dünyasında Nevruz Üçüncü Uluslararası Bilgi Şöleni Bildirileri (18-20 Mart 1999, Elazığ)(245-252).Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları. Örnek, S. V. (1988). 100 Soruda İlkellerde Din, Büyü, Sanat, Efsane, İstanbul: Gerçek Yayınevi.
• Schimmel, A. (2007). Dinler Tarihi. İstanbul: Kırkambar Kitaplığı.
• Selçuk, A. (2008). Ağaçeri Türkmenleri Tahtacılar, İstanbul: IQ Kültür Sanat Yayıncılık.
• Seyidov, M. (1983). Azerbaycan Mifik Tefekkürünün Gaynagları. Bakı: Yazıçı.
• Somuncuoğlu, S. (2011). Tahtacılar Kazdağı Erenleri. Atlas, 216, 88-106.
• Sümer, F. (1962). Ağaçeriler. Belleten 1962, XVI (103), 521-528.
• Yılmaz, A. (1948). Tahtacılarda Gelenekler, Ankara: Ulus Basımevi.
• Yörükân, Y. Z. (2002). Anadolu’da Alevîler ve Tahtacılar.(Haz. Turhan Yörükân), Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Yeşil, H. (2000). Balıkesir İli Türkali Köyü Halkbilim Ürünlerinin Derlenmesi ve Değerlendirilmesi, Doktora Tezi, T.C. Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı, Bursa.
• (K1) ( Korkmaz, Burhaniye/Tahtacı (Tahtakuşlar’dan gelme), ilköğre- tim,1939) (Nisan 2009-Tahtacı)
• (K2) (Perihan Biçer, Burhaniye/Tahtacı, ilköğretim, 1958) (Nisan 2009- Tahtacı)
• (K3) (Selver Kalmaz, Burhaniye/Tahtacı, ilköğretim,1956) (Nisan 2009- Tahtacı)
• (K4) (Gülistan Öğütmez, Burhaniye/Tahtacı, ilköğretim, 1956) (Nisan 2009- Tahtacı)
• (K5) (Sevim Hata, Burhaniye/Tahtacı, ilköğretim, 1950) (Nisan 2009- Tah- tacı)
• (K6) (Fatma Keser, Arıtaşı, ilkokul, 1956) (Haziran 2009-Arıtaşı)
• (K7) (Nilgün Keser, Arıtaşı (Güre/Yassıçalı), lise terk, 1985) (Haziran 2009- Arıtaşı)
• (K8) (Nurcan Kavlakoğlu, Arıtaşı (Güre/Yassıçalı), ilköğretim, 1981) (Ha- ziran 2009- Arıtaşı)
• (K9) (Ahmet Derin, Edremit/Kavlak, ilköğretim,1960) (Eylül 2009-Kav- lak)
• (K10) (Ali Kır, Çanakkale/Ayvacık/Güzelköy, lise, 1949) (Eylül 2009-Kav- lak)
• (K11) (Veli Çelik, Balıkesir/Edremit/Çamcı, ilköğretim, 1948) (Eylül 2009-Çamcı)
• (K12) (Elif Kar, Balıkesir/Edremit/Tahtakuşlar, ilköğretim, 1975) (Eylül 2009-Tahtakuşlar)