EĞİRDİR GÖLÜNE KUZEYDEN DÖKÜLEN AKARSULARDA AKIM TRENDİ VE YAĞIŞ İLİŞKİSİ

Yıl 2014, Cilt: 17 Sayı: 32, 211 - 229, 01.12.2014

Şermin Tağıl Çağan Alevkayalı

https://doi.org/10.31795/baunsobed.645483

Cited By: 8

Öz

Problem Durumu: Günümüzde küresel iklim değişikliği ve bununla ilişkili olarak su kaynaklarındaki değişkenlik dikkati çekmektedir. Bu nedenle yüzey suları ile ilgili çalışmalar su kaynaklarının planlanmasında büyük önem taşımaktadır.Araştırmanın Amacı: Bu çalışmanın amacı, Isparta ilindeki Eğirdir Gölü’ne dökülen Pupa Hoyran ve Gelendost derelerindeki akım trendini ortaya koymak; trend üzerinde yağışın etkisini belirlemektir. Bu akarsulardaki değişimin ortaya konması, bölgede önemli doğal yaşam ve su kaynağı olan Eğirdir Gölü’nün gelecekteki beslenme koşulları hakkında fikir vermesi bakımından önemlidir.Yöntem: Bu amaçla, Pupa Hoyran ve Gelendost akım gözlem istasyonlarına AGİ ait akım verileri ile Gençali, Senirken ve Eğridir meteoroloji istasyonlarına ait yağış verileri analiz edilmiştir. Aylık ve yıllık veri setlerinde artış ya da azalış eğiliminin belirlenmesinde parametrik olmayan Mann- Kendall MK trend testi; olası eğilimin başlangıç zamanının tespitinde Mann-Kendall Mertebe Korelâsyon İstatistiği; zaman serisinde normallik şartına bakılmaksızın mevsimsel değişimi ortaya koyabilmek amacıyla Mevsimsel Mann-Kendall Testi kullanılmıştır. Akarsulardaki akım üzerine yağışın etkisini ortaya koymak amacıyla sıralı korelasyon testlerinden Spearman korelasyon ve Kendall tau tercih edilmiştir.Bulgular ve Sonuçlar: Sonuçlar, yağış verilerinde anlamlı bir trend belirlenememekle birlikte akarsuların yıllık akımlarda olmasa da bazı aylarda anlamlı azalış eğiliminin olduğunu göstermektedir. Akarsu akımlarındaki azalış eğilimin Eğirdir Gölüne dökülen tüm süreksiz akarsularda olduğu düşünülürse, göl ekosisteminin ve dolayısı ile biyo-çeşitliliğin bu azalıştan etkileneceği söylenilebilir.* Doç. Dr., Sorumlu yazar: Balıkesir Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Coğrafya Bölümü, Balıkesir, [e-mail]** Araş. Gör., Balıkesir Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Coğrafya Bölümü, BalıkesirÖneriler: Akarsu akımlarındaki bu düşüş eğilimi su kaynaklarında planlama ve yönetim için önemlidir ve dikkate alınmalıdır. Aşırı su kullanımı kontrol edilmezse Eğridir Gölü ekosistemi tehlike altına girecektir

Anahtar Kelimeler

Akım, Eğirdir Gölü, Kendall τ, Mann-Kendall

Trends in Streamflow and its Relationship With Precipitation in Rivers Flowing into the Lake From the North of the Lake Eğirdir

Öz

Statement of the Problem: Nowadays, it is noteworty that global climate change and its associated with water source variability. For this reason, studies on surface water is of great importance for planning water resorces.Purpose of the Study: The aim of this study is the put out the current trend of Pupa, Hoyran and Gelendost rivers flowing into the Lake Eğridir which are located in province of Isparta, and determine the effect of the rainfall on the trend. Streamflow trend is important that gives impressions for future about nutritional condition of Lake Eğirdir which is the root of natural life and one of the water resourse in the region.Methods: For this purpose, Pupa, Hoyran and Gelendost gauging stations and Gençali, Senirkent and Eğirdir weather stations were anayazed. Non-parametric Mankendall MK trend test was used to determine decrease or increase in the mounthly and annual data sets, and also Sequenal Mann-kendall Coralation Statistic was utilized for define the start time of posibble trends. Seasonal Mann-Kendall test is apllied for show the seasonal changes except normality reason at the time series. Spearman’s coralation test and Kendall tau rank corelatian tests were choosen for represent precipitation effect on the streamflow.Finding and Results: The results show that there isn’t establish a significant trend in precipitation however there is significant downward trend in sellected streamflow in some month, although there isn no trend in annual mean streamflow. Assuming that these decrease trends are shown in all other discontinous steams which flow into the Lake Eğirdir, it can be said that lake’s ecosystem and biodiversity will be affected by decreasing streamflows.Suggestions: Decreasing trend of streamflows is important for planning and management, and should be taken into account for water resource management. If the using of water don’t be controled, ecosystem of Lake Eğirdir will be in jeopardy

Anahtar Kelimeler

Streamflow, Lake Eğirdir, Kendall τ, Mann-Kendall

Kaynakça

• Akın, M. ve Akın, G., (2007). Suyun Önemi, Türkiye’de Su Potansiyeli, Su Havzaları ve Su Kirliliği, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 47, 105-118
• Arslan, N. (2006). Littoral Fauna of Oligochaeta (Annelida) of Lake Eğirdir (Isparta), E.Ü. Su Ürünleri Dergisi, 23 (3-4): 315–319
• Bahadır, M. (2012). Kovada Gölü’nde Seviye Değişimlerinin İstatistiksel Analizi, Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic 7/3, 441-452.
• Balık, İ., Çubuk, H., Özkök R, Uysal, R. (2006). Eğirdir Gölü Balık Faunası Ve Balıkçılığı: Sudak Balığının (Sander Lucioperca (Linnaeus, 1758)) Aşılandığı 1950’li Yıllardan Günümüze Değişimler, Balıklandırma ve Rezervuar Yönetimi Sempozyumu, Antalya.
• Balling, R.C. (1992). The Heated Debate: Greenhouse Predictions Versus Climate Reality. Pacific Research Institute for Public Policy, San Francisco.
• Bayazıt, M., Cıgızoğlu, H.K. ve Önöz, B., (2002). Türkiye Akarsularında Trend Analizi, Türkiye Mühendislik Haberleri, 420-421-422, 4-6.
• Burn, D.H. ve Elnur, M.A., (2002). Detection of hydrologic trend and varia- bility. Journal of Hydrology 255, 107-122.
• Cığızoğlu, H.K., Bayazıt, M. ve Önöz, B. (2005). Trends in the Maximum, Mean, and Low Flows of Turkish Rivers. Journal of Hydrometeorology, 6(3), 280-290.
• Elshorbagy, A.A., Panu, U.S. and Simonovic, S.P. (2000). Group-based estimation of missing hydrological data: I. Approach and general methodology, Hydrological Sciences-Journal-des Sciences Hydrologiques 45(6), 849-866.
• Güldal, Veysel, H.B. Barut ve G.Türk, (2002). “Eğirdir Gölü Geniş Çevresi İçin Bir Veri Tabanı”.Türk Mühendislik Haberleri, TMMOB İnşaat Müh. Odası, Su- II, ss,123-130, Sayı 420-421-422.
• Gümüş, V., (2006) Fırat Havzası Akımlarının Trend Analizi ile Değerlendirilmesi, Harran Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Şanlıurfa.
• Hirsch, R.M., Slack, J.R. ve Smith, R.A., (1982). Techniques of Trend Analysis for Monthly WaterQuality Data, Water Resource Res.18 (1), 107-121.
• Jiang, T., Su, B., ve Hartmann, H. (2007). Temporal and spatial trends of precipitation and river flow in the Yangtze River Basin, 1961–2000. Geomorfology, ScienceDirect, Geomorphology 85, 143–154.
• Kahya, E. ve Kalaycı S., (2004). Trend Analysis of Streamflow in Turkey, Journal of Hydrology, 289,128-144.
• Kahya E. ve Kalaycı, S. (1998). Detection of Water Quality Trends in The Rivers of the Susurluk Basin. Turkish Journal of Engineering and Environmental Science 22, 503– 514.
• Kanber, R., (2008). Türkiye’de Su Kaynakları Potansiyeli: Kullanımı, Sorunları ve Çözüm Önerileri, TMMOB Su Politikaları Kongresi, 21- 23 Mart- 2006 Bildiriler Kitabı, Ankara.
• Kantarcı, M. D. (2008). Isınma – kuraklaşma sürecinin göller bölgesinde- ki durumu ve etkileri üzerine ekolojik bir değerlendirme. Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 2,1-34.
• Kendall, M.G. (1975). Rank Correlation Methods, Charles Griffin, London.
• Keskin, M.E. and Taylan, D. (2009). Artificial Models for Interbasin Flow Prediction in Southern Turkey J. Hydrologic Engrg. 14(7), 752-758.
• Koçman, A., (1993). Türkiye İklimi, Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, 72, İzmir.
• Lettenmaier, D.P. Wood, E.F. & Wallis, J.R., (1994). Hydroclimatological trends in the continental United States 1948– 1988. Journal of Climate, 7, 586–607.
• Lins, H. F. ve Slack, J. R. (1999). Streamflow Trends in the United States. Geophysical. Research Letters, 26:2, 227–230.
• Mann, H.B. (1945). Non-parametric test against trend. Econometrica, 13, 245- 255.
• Ölgen, K.M. (2010). Türkiye’de Yıllık ve Mevsimsel Yağış Değişkenliğinin Alansal Dağılımı, Ege Coğrafya Dergisi, 19/1, 85-95.
• Önöz, B. ve Bayazıt, M. (2003). The Power of Statistical Tests for Trend Detection, Turkish Journal Of Engineering & Environmental Sciences, 27, 247-251.
• Özfidaner, M., (2007) Türkiye Yağış Verilerinin Trend Analizi ve Nehir Akımları Üzerine Etkisi, Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarımsal Yapılar ve Sulama Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Adana.
• Partal, T. ve Kahya, E., (2006). Trend Analysis in Turkish Presipitation Data, Hydrological Processes, Wiley İnterScience, s: 2011-2023.
• Sneyers, R., (1990). On Statistical Analysis of Series of Observations W.M.O., No:415, Geneva
• Şenol, Ş, (2004). Parametrik Olmayan İstatistiksel Yöntemler, Ege Üniversitesi Basımevi, İzmir.
• Tağıl, Ş. ve Danacıoğlu, Ş. (2012). Zeytinli Çayı Havzasında Yağış-Akım İlişkisi ve Trendi, 3. Kaz Dağları Sempozyumu, 24-26 Mayıs 2012, s: 127-139, Balıkesir.
• Topaloğlu, F., Kapur, B., Özfidaner, M., ve Gümüş, Z., (2006). Streamflow Trend Analysis in Four Basins of the East Mediterranean Region. Proceedings of International Symposium on Water and Land Management for Sustainable Irrigated Agriculture, April 4–8, Çukurova University, Adana, Turkey, 1–11.
• Türkeş, M., (1996). “Spatial and Temporal Analysis of Annual Rainfall Variations in Turkey”, International Journal of Climatology, 16, 1057- 1076.
• Türkeş, M., Koç, T. ve Sarış, F. (2007). Türkiye’nin Yağış Toplamı ve Yoğunluğu Dizilerindeki Değişikliklerin ve Eğilimlerin Zamansal ve Alansal Çözümlenmesi, Coğrafi Bilimler Dergisi, 3, 57-73.
• Yenigün, K., Ecer R. ve Yeşilnacar M. İ., (2009). Hidrolojik Verilerdeki Trendlerin Sebep-Sonuç İlişkisinin Harita Üzerleme Tekniği ile İncelenmesi ve Fırat Havzası/gap Su Kaynakları için Örnek Bir Uygulama, 2. Ulusal baraj güvenliği sempozyumu, 13-19 Mayıs 2009, Eskişehir.
• Yue, S. Pilon, P. ve Cavadias, G. (2002). Power Of The Mann – Kendall And Spearman’s Rho Tests For Detecting Monotonic Trends İn Hydrological Series, Journal of Hydrology, 259, 254-271.
• Zhang, X., Harvey K.D., Hogg, W. D., Niitsoo, A., (2000). Tempreature and Presipitation Trends in Canada During 20th Centruy. Atmosphere Ocean 38(3), 395-429.