AHMET MİTHAT EFENDİ’NİN ROMANLARINDAKİ ŞİİR ALINTILARI VE BU ALINTILARIN METİNLERİN ANLAMLARINA ETKİSİ1

Yıl 2014, Cilt: 17 Sayı: 32, 179 - 192, 01.12.2014

Fatma Sönmez

https://doi.org/10.31795/baunsobed.645489

Öz

Problem Durumu: Bu çalışmanın problemi, Ahmet Mithat Efendi’nin romanlarının anlamına katkı sağlaması için hangi tür şiirlerden ve şairlerden alıntılar yaptığını ve dolayısıyla hangi edebi kaynaklara yöneldiğinin araştırılmasıdır.Araştırmanın Amacı: Bu çalışmanın temel amacı Ahmet Mithat Efendi’nin romanlarında yer alan edebi alıntıları tespit ederek bu alıntıların romanların anlamlarına ne tür bir etkisinin ve katkısının bulunduğunu ortaya çıkarmak ve böylece romanlarında yer alan bu şiir alıntılarını daha doğru değerlendirmektir.Yöntem: Çalışmada yer alan şiir alıntıları, Ahmet Mithat Efendi’nin hangi şairlerden ve şiirlerden faydalandığını ortaya çıkaracağından metinler arasılık yöntemine dayanmaktadır. Kubilay Aktulum’un ifade ettiği gibi metinler arasılık kuramına göre bir yazar, yazdığı metnine kendinden önceki yazarın/yazarların yazdığı bazı metin parçalarını ekleyerek bir yeniden yazma işlemi ile metnini ortaya koyar Aktulum, 2000, 17 . Bu durum her metnin açık veya kapalı bir şekilde kendinden önceki metinlerden izler taşıdığını bize gösterir.Bulgular ve Sonuçlar: Ahmet Mithat Efendi’nin romanlarında yer alan şiir alıntılarının anlama katkı sağladıkları görülmüştür. Bu açıdan işlevsiz olmadıklarını yani bir süs niteliği taşımadıkları ifade edilebilir. Ayrıca bu şiir alıntılarının Osmanlı- İslam coğrafyasından seçildikleri tespit edilmiştir. Bu durum Divan şiirinin ve tabiî ki Doğu şiirinin Hafız-ı Şirazi gibi on dokuzuncu yüzyılda hala eski gücünü ve önemini koruduğunu gösterir. Öneriler: Ahmet Mithat Efendi’nin romanları zengin bir edebi çeşitliliğe sahiptir. İçerisinde halk anlatılarından, Doğu anlatı geleneğinden Binbir Gece masalları gibi , dahası 1 Bu yazının hazırlanması sırasında Edebi Alıntılar ve Atıflar Bağlamında 1870- 1908 Arasında Yayımlanan Türk Romanları Üzerinde Bir İnceleme adlı doktora tezimizden faydalanılmıştır. * Araştırma Görevlisi Dr., Balıkesir Üniversitesi, Fen- Edebiyat Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, BALIKESİR, el- mek: [e-mail]ılı macera romanlarından gelen Kamelyalı Kadın, Pol ve Virjin’i gibi birçok unsur yer alır. Ayrıca tüm bu anlatılara atıflar da yapılmaktadır. Bu durum Ahmet Mithat Efendi’nin eserlerinin edebiyat araştırmacıları için önemli bir kaynak olmaya devam edeceğini gösterir. Onun eserlerinin Batılı veya Doğulu kaynaklar bağlamında yeniden yorumlanması bu açıdan oldukça önemlidir

Anahtar Kelimeler

Ahmet Mithat Efendi, Metinlerarasılık, Alıntılar, Edebi Kaynak, Şiir

Quotations From Poems In Ahmet Mithat Efendi’s Novels And Their Effect On The Meaning Of The Texts

Öz

Problem Status: This study tackles the problem of Ahmet Mithat Efendi’s quotations from poets and their poems and use of other literary resources in order to contribute to the context of his novels.Aims Of The Study: Aim of this study is to determine the quotations in Ahmet Mithat Efendi’s novels and show their contribution to and effect on the meaning of the novels. Thus, an in depth analysis of these quotations is undertaken.Method: Quotations investigated in this study are based on intertextuality method for the purpose of showing which poets and poems Ahmet Mithat Efendi has used in his novels. As Kubilay Aktulum Aktulum, 2000, 17 stated according to intertextuality theory a writer uses pieces from other writer/writers work before themselves in order to create a new piece of work. This shows every text directly or indirectly bear the traces of previous texts.Findings and Conclusions: Quotes used in Ahmet Mithat Efendi’s novels contributed to the meaning of his novels. In this regard, they are not functionless and not used for garnishing the text. Additionally, it is observed that poem quotations are mainly selected from Ottoman-Islam geography. This proves that Ottoman poetry and of course Eastern poetry e.g. Hafız-ı Şirazi was still in power and important during 19th century.Implications: Ahmet Mithat Efendi’s novels have a rich literal diversity. Quotations from Folk and Eastern tradition narratives e.g. Arabian Nights and Western adventure novels e.g. The Lady of the Camellias and Paul and Virginia are included in his novels. Furthermore, there are references to these quotations. This show that Ahmet Mithat Efendi’s work will keep being an important resource for literary researchers. Reinterpreting his novels in the context of Western and Eastern materials is pivotal

Anahtar Kelimeler

Ahmet Mithat Efendi, İntertextuallity, Quotations, Literary Sources, Poem

Kaynakça

• Ahmet Mithat Efendi. (1298). Karnaval. İstanbul: Tercüman-ı Hakikat Mat- baası.
• Ahmet Mithat Efendi. (2000a). Paris’te Bir Türk. Erol Ülgen (Hazırlayan). Ankara: T.D.K. Yayınları.
• Ahmet Mithat Efendi. (2000b). Karnaval. Kazım Yetiş (Hazırlayan), Ankara: T.D.K. Yayınları.
• Ahmet Mithat Efendi. (2000c). Kafkas. Erol Ülgen (Hazırlayan), Ankara: T.D.K. Yayınları.
• Ahmet Mithat Efendi. (2000d). Çengi. Erol Ülgen-Fatih Andı (Hazırlayan- lar). Ankara: T.D.K. Yayınları.
• Ahmet Mithat Efendi. (2000f), Taaffüf. Ali Şükrü Çoruk (Hazırlayan). Anka- ra: T.D.K. Yayınları.
• Ahmet Mithat Efendi. (2003a). Hasan Mellah Yahut Sır İçinde Esrar. M. Le- vent Yener (Uyarlayan), İzmir: İlya Yayınevi.
• Ahmet Mithat Efendi. (2003b). Mesail-i Muğlâka. Kazım Yetiş (Hazırlayan) , Ankara: T.D.K. Yayınları.
• Ahmet Mithat Efendi. (2003e). Diplomalı Kız. M. Fatih Andı (Hazırlayan). Ankara: T.D.K. Yayınları.
• Ahmet Mithat Efendi. (2013). Ahmet Metin ve Şirzat. Fazıl Gökçek- Özlem Nemutlu (Hazırlayanlar). Ankara: T.D.K. Yayınları.
• Akay, Hasan. (2000). Haluk’un Amentüsünde İnsanlık İdealine Dair, İlmi Araştırmalar, 9, 23- 32.
• Aktulum, Kubilay. (2000). Metinlerarası İlişkiler. (2. Baskı). Ankara: Öteki Yayınevi.
• Bozkurt Güvenç, “Barış Kültürü Mü Yoksa Barış İçin Kültür Mü?”. (http:// dersaadetonline.tripod.com/cogito04.htm) (Erişim: 01.02.2015).
• Enginün, İnci. (2007). Yeni Türk Edebiyatı Tanzimat’tan Cumhuriyete (1839- 1923). (3. Baskı). İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Fatih Altaylı, “Olaylardan Yankılar”. http://olaylardan-yankilar.blogspot.com. tr/2012/10/si-vis-pacem-para-bellum.html (Erişim: 01.02.2015)
• Gürzoğlu, Ali Rıza. (2011). Alevilik Bektaşilik İnancındaki Devriyyeler. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, S. 60,ss. 141- 158. Ankara: Gazi Üniversitesi Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araş- tırma Merkezi.
• Güven, Ahmet Zeki. (2014). Gülistan ve Bostan Adlı Eserlerin Değerler Eği- timi Açısından İncelenmesi, Turkish Studies, C. 9/6, ss. 505- 517.
• http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/10873,mehemmedfuzulipdf.pdf?0 (Eri- şim: 01.01.2014)
• İnal, İbnü’l- Emin Mahmut Kemal. (1999). “Abdülhak Efendi” Maddesi. Son Asır Türk Şairleri, C. 1,ss. 23- 30. İstanbul: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
• Karahan, Abdülkadir. (1996). “Fuzuli” Maddesi. İslam Ansiklopedisi, C. 13,ss. 240- 246. İstanbul: Türk Diyanet Vakfı.
• Kaya, İbrahim. (2012). Sûdî’nin Şerh-i Gülistan’ındaki Eleştirilerine Toplu Bir Bakış, Turkish Studies, S. 7/3, ss. 1719- 1739.
• Kerman, Zeynep. (1978). 1862- 1910 Yılları Arasında Victor Hugo’dan Türk- çe’ye Yapılan Tercümeler Üzerine Bir Araştırma. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• Yenikale, Ahmet. (2012). Sünbülzade Vehbi, Tuhfe-i Vehbi (Metin-Dizin-Tıpkı- basım). Kahramanmaraş: Öncü Basımevi.