BİLİMSEL DÜŞÜNMENİN GELİŞİM SEYRİNİN PRAGMATİK SONUÇLARI

Yıl 2014, Cilt: 17 Sayı: 32, 135 - 150, 01.12.2014

Emel Okur-berberoğlu*1

Öz

Bu makalede, antik çağdan yirmi birinci yüzyıla kadar geçen süre zarfında, bilimsel düşünmenin gelişim seyrinin pragmatik sonuçları incelenmektedir. Makale, bilim adamları ve filozofların düşünce ve buluşlarının, kendi toplumlarının düşünme yapısına etkisini göz önüne almaktadır. Antik Yunan filozofları içinde, Aristo’nun bilimsel konular hakkındaki görüşleri ayrı bir yere sahiptir. Aristo’nun özellikle astronomi alanındaki görüşleri, on sekizinci yüzyıla kadar etkili olmuş, bilim insanları fikir ve buluşlarını Aristo felsefesine dayandırmaya çalışmıştır. Skolâstik düşünce ve Aristo felsefesi on sekizinci yüzyılda, Galileo ve Newton’un gözlem ve deneyleri ile yıkılmıştır. On dokuzuncu yüzyıla kadar bilim-din çatışması görülmüş iken, bu yüzyıldan sonra özellikle nükleer enerji ve genetik alanındaki çalışmalar ile bilim- ahlak çatışması ortaya çıkmıştır. Bu araştırma çerçevesinde, yeni bir fikir ya da sonuç ortaya atılmamıştır. Derleme niteliğinde olan bu çalışma, bilim tarihi ve bilim felsefesinin nasıl değişim ve gelişim gösterdiğini anlatmaya çalışmıştır. Özellikle bilimsel araştırmaya yeni başlayan kişiler, araştırmasına/ düşünmeye nereden başlayacağına bilememekte ya da karar verememektedir. Bu bağlamda, bu çalışmanın başlangıç düzeyinde yol gösterici olması hedeflenmektedir. Özellikle bilimsel düşünmenin gelişiminde ne tür aşamalardan geçildiğini bilmek, araştırmacının kendisinin de ‘değişime açık olması’ fikrini uyandıracağı düşünülmektedir

Anahtar Kelimeler

Antik Yunan, Bilimsel Düşünce, Pragmatizm, Felsefe

The Pragmatic Results of Progressing of Scientific Thinking Development

Öz

This paper examines pragmatic result of scientific thinking development from ancient times to twenty first century. The article considers the effect of thinking and invention of scientists’ and philosophers’ on their public. The scientific opinion of Aristo has special place among Ancient Greek Philosophers. The opinion of Aristo especially on astronomy prevails until eighteenth century; scientists try to base upon their opinion and invention according to Aristo philosophy. Scholastic thinking and Aristo philosophy were broken down by Galileo’s and Newton’s observations and experiments. While there was science- religion conflict until nineteenth century; after this century there has been science- ethic conflict because of the performance at nuclear power sector and genetic sector. This study which is based on eclectic tries to explain development and improvement of science history and philosophy. The person, who starts to research recently, might not be able to know how and where to start to thinking. In this contex, this study aims to be a guide for these people. It is especially thought that this study triggers new researchers to open to new changes

Anahtar Kelimeler

Key words: Ancient Greek, Scientific Thinking, Pragmatism, Philosophy.

Kaynakça

• Aksoy, Y. (1994). Bilim tarihi ve felsefesi. İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi Yayınları.
• Almanak (2006). NTV 10. yıl. İstanbul: NTV Yayınları.
• Asimov, İ. (1986). Bilim rehberi. İstanbul: E Yayınları.
• Bixby, W. (2002). Galileo ve Newton’un evreni (Çeviri: Nermin Arık). Ankara: TUBİTAK Popüler Bilim Kitapları.
• Burke, P. (2004). Bilginin toplumsal tarihi (Çev: Mete Tunçay). İstanbul: Tarih Vakfi Yurt Yayınları.
• Gregory, A. (2005). Evreka (Bilimin doğuşu). İstanbul: Güncel Yayıncılık.
• Guillen, M. (2006). Dünyayı değiştiren beş denklem (Matematiğin gücü ve şiir- selliği) (Çeviri: Güresel Tanrıöver). Ankara: TUBİTAK Popüler Bilim Kitapları 141.
• Harrison, P. (2009). Voluntarism and the origins of modern science: A rep- lay to John Henry. History of Science, 16, 223- 231.
• Hatch, R. (1999). History of Science Study Guide, 15. Mayıs 2013 tarihinde http://www.clas.ufl.edu/users/rhatch/HIS-SCI-STUDY-GUIDE/ ad- resinden alınmıştır.
• Kohler, E. R. (2007). Finders, keepers: Collecting science and collecting pra- ctice. History of Science, 14, 428, 454.
• Koyre, A. (2002). Bilim tarihi yazıları I (4. Basım, Çeviri: Kurtuluş Dinçer). Ankara: TUBITAK Popüler Bilim Kitapları.
• Kuhn, T. S. (2006). Bilimsel devrimlerin yapısı (Çeviri: Nilüfer Kuyaş). İstan- bul: Kırmızı Yayınları.
• Mayor, F.& Forti, A. (2000). Bilim ve iktidar (9. Basım, Çeviri: Mehmet Kü- çük). Ankara: TUBİTAK Popüler Bilim Kitapları.
• Mutlu, L. (2006). Uygarlığın durak yerleri. İstanbul: GOA Basın Yayın ve Ta- nıtım.
• Ronan, C. A. (2005). Bilim tarihi (Dünya kültürlerinde bilimin tarihi ve geli- şimi). Ankara: TUBITAK Yayınları.
• Russell, B. (2003). Bilimin toplum üzerindeki etkileri (2. Basım). İstanbuk: İlya Matbaası.
• Sarton, G. (1993). Hellenistic science and culture (In the last three centruies B. C.). New York: Harvard University Press.
• Strathern, P. (1997). Einstein ve görecelik kuramı. İstanbul: GENDAŞ Yayınevi.
• Tekeli, S., Kahya, E., Dosay, M., Demir, R., Topdemir H. G., Unat, Y, & Koç, A. A. (1999). Bilim tarihine giriş. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Topdemir, H. G.& Unat, Y. (2008). Bilim tarihi. Anakara: Pegem A Yayıncılık.
• Jordine, N. (2004). Etics and emics (Not to mention anemies and emetics) in the history of science. History of Science, 13, 210- 278.
• Yıldırım, C. (2006). Bilim tarihi (10. Basım). İstanbul: Remzi Kitapevi.