Balıkesir Çepnilerinde Ağıt Geleneği ve Ağıtçı Kadınlar

Yıl 2012, 20. Yıl Özel Sayı, 189 - 211, 31.12.2012

Halil İbrahim Şahin

Öz

Balıkesir Çepnilerindeki ağıt geleneğini ve ağıtçı kadınları konu eden bu makalede, ağıtların icra ortamı, icracıları, metinleri, şekil, yapı, içerik ve işlev özellikleri üzerine tespit ve değerlendirmeler yapılmıştır. Ayrıca Balıkesir Çepnilerinde ağıtların, ağıtçı kadınlar ve kamberler tarafından düğün, ölüm ve cem törenlerinde icra edilmek olduğu, ağıtçı kadınların bu mesleği çoğunlukla aileden miras aldığı, kamberlerin ise halk şairlerinin Kerbela ağıtlarını icra ettikleri ve Balıkesir Çepnilerinde ağıt geleneğinin devamlılığını sağmada Kerbela olayının etkili olduğu gibi sonuçlara ulaşılmıştır

Anahtar Kelimeler

Balıkesir, Çepni, ağıt geleneği, ağıtçı kadın

The Tradition of Lament Among The Chepni In Balikesir and Female Mourners

Öz

In this paper discussing the tradition of lament and female mourners among the Chepni Balıkesir, the performance field, performers, texts, structures, contents and functions of laments have been determined and evaluated. Then, it has been concluded that it is lamented in ceremonies, funerals and tot days by female mourners and companions, this role is generally inherited from family to female mourners, companions performing the Kerbela laments. The event of Kerbela has a significant effect in continuity of this tradition

Anahtar Kelimeler

Balıkesir, Chepni, the tradition of lament, female mourners

Kaynakça

• Bali, Muhan (1997). Ağıtlar. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Boratav, Pertev Naili (1991a). “Türk Ağıtlarının İşlevleri, Konuları ve Biçimleri”. Folk- lor ve Edebiyat (1982) II. İstanbul Adam Yayınları, 444-453.
• Boratav, Pertev Naili (1991b). “Anadolu Ağıtlarının Türlü Nakışları ve Yakınışları Üze- rine”. Folklor ve Edebiyat (1982) II. İstanbul Adam Yayınları, 454-470.
• Boratav, Pertev Naili (1995). 100 Soruda Türk Halk Edebiyatı. İstanbul: Gerçek Ya- yınevi.
• Bostan, M. Hanifi (2002). “Anadolu’da Çepni İskânı”. Türkler. C. 6, 299-311.
• Çağlayan, Bünyamin (1997). Kerbelâ Mersiyeleri. Ankara: Unpublished Thesis of Doctorate.
• Çelik, Ali (2002). “Çepnilerin Anadolu’nun Türkleştirilmesindeki Yeri ve Önemi”. Türkler. C. 6, s. 312-323.
• Çıblak, Nilgün (2005). Mersin Tahtacıları -Halkbilimi Araştırmaları-. Ankara: Ürün Yayınları.
• Divanü Lûgat-it Tercümesi I (1998). çev.: Besim Atalay. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Divitçioğlu, Sencer (1994). Oğuz’dan Selçuklu’ya (Boy, Konat ve Devlet). İstanbul: Eren Yayıncılık ve Kitapçılık.
• Elçin, Şükrü (1990). Türkiye Türkçesinde Ağıtlar. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayın- ları.
• Eröz, Mehmet (1990). Türkiye’de Alevîlik ve Bektâşîlik. Ankara: Kültür Bakanlığı Ya- yınları.
• Görkem, İsmail (2001). Türk Edebiyatında Ağıtlar-Çukurova Ağıtları- (İnceleme Me- tinler). Ankara: Akçağ Yayınları.
• Honko, Lauri (2003). “Ağıtlar: Yeniden Yaratma, Yapı ve Tür Problemleri”. çev.: İs- mail Görkem. Halkbiliminde Kuramlar ve Yaklaşımlar. Ankara: Millî Folklor Ya- yınları, 333-346.
• Kaya, Doğan (2004). Anonim Halk Şiiri. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Köksal, M. Asım (1984). İslâm Tarihi Hazret-i Hüseyin ve Kerbelâ Fâciası. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Köprülüzâde, Mehmed Fuad (1925). “Oğuz Etnolojisine Dair Tarihi Notlar”. Türkiyat Mecmuası, S. 1, Ağustos, s. 185-211.
• Menakıb-ı Hacı Bektâş-ı Velî “Vilâyet-nâme” (1958). hzl.: Abdülbâki Gölpınarlı. İs- tanbul: İnkılâp Kitabevi.
• Noyan, Bedri (t.y.). Bütün Yönleriyle Bektâşîlik ve Alevîlik. IV. Cilt. Ankara: Ardıç Yayıncılık.
• Ögel, Bahaeddin (1993). Türk Mitolojisi (Kaynakları ve Açıklamaları ile Destanlar). C. I, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Özkırımlı, Atilla (1993). Toplumsal Bir Başkaldırının İdeolojisi Alevîlik-Bektaşîlik Araştırma-İnceleme. İstanbul: Cem Yayınevi.
• Özmen, İsmail (2002). Teslim Abdal Hayatı ve Şiirleri. Ankara: Kültür Bakanlığı Ya- yınları.
• Sümer, Faruk (1992). Çepniler Anadolu’nun Türk Yerleşmesinde Önemli Rol Oynayan Bir Oğuz Boyu. İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yayınları.
• Şahin, Halil İbrahim (2004). Balıkesir Çepni Kültürü. Unpublished Post-Graduate The- sis. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Şahin, Halil İbrahim (2006). “Balıkesir Çepnilerinde Defin ve Defin Sonrası Bazı İna- nış ve Uygulamalar”. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 39, Güz, 63-78.
• Tellioğlu, İbrahim (2004). Osmanlı Hakimiyetine Kadar Doğu Karadeniz’de Türkler. Trabzon: Serander Yayınları.
• Togan, A. Zeki Velidi (1982). Oğuz Destanı Reşideddin Oğuznâmesi, Tercüme ve Tah- lili. İstanbul: Enderun Kitabevi.
• Yetişen, Rıza (1977). “Naldöken Tahtacıları XXIII: Naldöken Tahtacılarında Ölüm”. Türk Folklor Araştırmaları, 17(340), Kasım, 8145-8146.
• Yörükan, Yusuf Ziya (2002). Anadolu’da Alevîler ve Tahtacılar. Ankara: Kültür Ba- kanlığı Yayınları.